Պատմագրութիւն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Եւ դարձեալ ի միւս ամին, առեալ զզօրսիւր, եկն ի վերայ Սեբաստիա քաղաքին. եւ քաղաքն այնխոնդքար Իլդրում բռնաւորին էր՝ կողմանցն Հոռոմին։Եւ նոքա զառաջինն ոչ ետուն զքաղաքն ի յանողորմբռնաւորն. եւ խաբեալ զնոսա ասէ ցնոսա. «Մի՛երկնչիք, զի ով զձեզ սրով սպանանէ՝ սուր նոցա իսիրտս նոցա մտանէե։ Եւ նոցա, բացեալ զքաղաքն, ելինընդ առաջ նորա ուրախութեամբ եւ ցնծութեամբ իբրազատեալք ի բանտէ։ Եւ առժամայն չար հրաման եհաս իվերայ զօրաց իւրոց, զի զաղքատսն գերի առցեն, եւզմեծատունսն չարչարեսցեն եւ զթաքուն գանձս նոցաառցեն, եւ զկանայսն յագիս ձիոցն կապել եւ արշաւել. եւ զորդիս եւ զդստերս ժողովեալ ի դաշտավայրի միոջանթիւ եւ անհամար, եւ հրաման ետ, իբրեւ զորայս կամնասայլից, կասել զնոսա անողորմութեամբ։

Աստ է տեսանել զաղէտ տարակուսանաց անմեղտղայոցն ի ձեռն չար բռնաւորին, հաւատացելոցն եւանհաւատիցն։ Եւ այնքան զօրացն, որ ելեալ էին իքաղաքէն, եւ երդուաւ նոցա ոչ սպանանել զնոսա, պատառել ետ զերկիր, եւ կապել ետ ոտիւք եւ ձեռօք ԴՌ. (4. 000) ոգիս, եւ կենդանի թաղեցին զնոսա. եւ ջրով եւմոխրով ծածկել ետ եւ ասէ. «Բուխարի զմին են սոքա, իգալ գարնան եղանակին ելանէն յերկրէե. եւ աղաղակնոցա յերկինս ելանէր։ Եւ ո՞վ կարէ ընդ գրով արկանելզայս դառն տանջանս, զոր գործեաց Կարապետ Նեռիննանողորմ բռնաւորն, բայց սակաւ մի ծանօթ առնեմզեկեալքդ զկնի մերում ժամանակաց, որ տեսաք եւլսեցաք ի քրիստոնէիցն, որ եկին առ մեզ, գերիքն եւտեարք գերեացն։

Եւ անտի չուեալ գնաց զօրօք բազմօք իվերայ խոնդքար Իլդրումին որդոյ Մուրատ բէկին։ Եւնորա ժողովեալ զօրս բազումս՝ չորեքպատիկ եւ յոլովքան զզօրս Թամուրին, եւ եկն ընդ առաջ նորա։ Եւ նորախաբեալ զնա, խոյս ետ ի գիշերի եւ էառ զաշխարհ նորին. եւ յետս դարձաւ, եւ պատերազմեազ ըմբռնեաց զնա եւզբազումս ի զօրացն։ Եւ աւար եւ գերի էառ քանզաստեղս երկնից եւ քան զաւազ ծովու, մինչ զի ԿՌ. (60. 000) տուն ղարա-թաթար անուն տամբք եւ որդովք իԽորասան գերի գնաց, եւ այլն անպատմելի է եւանճառելի, զոր ոչ ոք կարէ ճառել։ Եւ ի գնալն ի վերայկողմանցն Հոռոմոց Իլդրումին՝ եկն նախ ի վերայ տաննՎրաց, գերել եւ կորուսանել զնոսա։ Իսկ թագաւորնՎրաց Գօրգի եւ Բ. (2) եղբարքն՝ Կոստանդին եւ Դաւիթ, իմացեալ զչարութիւն նոցա՝ վաղվաղակի զօրաժողովեղեն. եկ զամենայն ազգն վրացի եւ հայ ի յամրոցարկեալ պահէին, եւ ինքեանք զնեղ եւ զկածան տեղիքնունէին։ Եւ բանսարկու սատանայ մտեալ յերեք չարազատորդիք՝ անօրէնք եւ անաստուածք, գաղտագողիբաժանեալ ի թագաւորէն՝ գնացին առ չար բռնաւորին, եւ ցուցին զճանապարհ մտանելոյն ի մայրիս նոցա։ Եւյղեաց զօրս բազումս ի վերուստ կողմանէ, եւըմբռնեալ առին զամենայն բազմութիւն քրիստոնէականգնդին. զմեծամեծսն սպանանէին եւ զփոքունսն գերիառեալ տանէին՝ աւելի քան զԿՌ. (60. 000) ոգի։

Իսկ թագաւորն Գօրգի մազապուրծ եղեալ, Ճ. (100) ոգի առեալ ընդ ինքեան՝ ի մէջ զօրացն մտեալ, յիշելով զանունն Յիսուսի Քրիստոսի զբազումսկոտորեցին, եւ ազատեալ գնացին ի տեղի ամրականին։Եւ նոքա սրով եւ հրով զամենայն աշխարհն Վրացկործանեցին, զեկեղեցիսն քակեցին, զգերիսն առեալհասուցին ի յաշխարհս մեր՝ մերկ եւ բոկ, քաղցած եւծարաւած, ամեն Ե. (5) չաղաթայ Ի. (20) գերի ունէին, եւբազումն այն էր, որ ի ճանապարհին մեռանէին. եւ նոքաքար առեալ ջախջախէին զգլուխս նոցա, զի մի կենդանիմնասցեն. եւ ինքեանք թողեալ գնային զճանապարհսիւրեանց, զոր տեսաք աչօք մերովք։ Եւ վայ եւ եղուկնբարձրացաւ ի վերայ քրիստոնէից ազգիս. տեսանէաքզգերիսն եւ օգնել ոչ կարէաք, այլ հեղձամղձուկլեալ, ողբով եւ լալով խոյս տուեալ, փախչէաք ինոցանէ։ Եւ առեալ գնացին ի Խորասան։

Եւ պիղծ բռնաւորն զորդին իւր Միրանշահանուն եդ ի վերայ կողմանցն Ատրպատականի՝ ի Թաւրէզշահաստանի. եւ նա ետ որդոյ իւրոյ Օմար անուն, ատեցօղ ազգիս քրիստոնէից։ Որ եւ յառաջին ամիիշխանութեան իւրոյ Գ. (3) իշխան յազգէս մեր, որ իբրեւզճիռ մի ի մէջ ողկուզաց մնացեալ էր ի մէջ ազգիս, դարձոյց բռնութեամբ ի յանհաւատութիւն. զորդիԻւանէին զթոռն Բուրթէլին՝ Զբուրթէլ անուն, յազգէՕրբէլեանց զտէրն Որոտան եւ զեղբայր նորին Սմբատանուն տարան ի Սմրղանդ, ընտանեօք իւրովք, զորյետոյ աստուածային ողորմութեամբն եւ աղօթիւք նոցադարձան ի հայրենիս իւրեանց։ Եւ զտէրն ԵղեգեացՏարսայիճ անուն՝ զորդի Գօրգունին ուրացուցին. եւզտէրն Մակուայ հանին՝ ի սուտ եւ յերկաբնակ ազգէնաղթարմայիցն. եւ ազատ որդի մի Աղիդան անուն՝ իյԱյրարատեան գաւառէ, ի գեղջէն Աղցուց. զոր եւ յետոյզղջացան եւ եղեն ճշմարիտ հաւատացեալք Քրիստոսի եւժառանգ արքայութեանն։