Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
">

 

ԳԼՈՒԽ ԻԹ
Յաղագս Արտաշիսի թագաւորին:

Թագաւորէ Արտաշէս` որդի Արշակայ` ի քսանեւերեք (երորդ) ամի Արշականայ Պարսից արքայի: Սա յառաջադէմ եղեալ`զաւագութեան ածէր թեկն Հայոց եւ Պարսից միապէս. զի էր այր հպարտ եւ պատերազմասէր. որ շինեաց իւրարքունի ի Պարսից աշխարհին. եւ դրամ առանձին զիւրն հարկանէր պատկեր` ասէ պատմութիւնն: Եւ խաղայ բազում զօրու յարեւմուտս, եւ ձերբակալ առնէ զԿիւրոսթագաւոր Լիւգացւոց: Եւ գտեալ անդ պատկեր զԱրտեմեայ, եւ տայ բերել յաշխարհն Հայոց. եւ կանգնեալ յԱրմաւիր, եւ ինքն նուաճէ զմիջոց երկուց ծովուց Ովկիանու եւ Պոնդոսի` ծառայեցուցանել իւր (ինքեան) զբոլոր արեւմուտս: Եւ կալեալ զԿիւրոսկապեաց, եւ զօրս նորա սատակեաց. եւ ինքն մեռաւ իզօրաց իւրոց` թագաւորեալ ամս քսան եւ հինգ: Եւ յետ նորա թագաւորէ երկրորդ Տիգրան` որդի նորա` ի տասնեւիններրորդ ամի իշխանութեանն Արշականայ Պարսից թագաւորին: Եւ ժողովեալ զօրս բազումս`հալածական առնէ զզօրս Յունաց. որ եկեալ էին յաշխարհս Հայոց զկնի մահուանն Արտաշիսի` միջոց իմն համարելով: Եւ ապա շինէ մեհեանս, եւ բագինս կանգնեալ` զոհս ամենայն նախարարացն հրամայէ մատուցանել: Զոր չառեալ յանձն արանցն Բագրատունեաց, զմիոյ ուրումն լեզուն հատեալ վասն զպատկերսն անարգելոյ. ապա եւ խոշտանկեալքն յանձն առնուին ուտել զմիս զոհիցն եւ զմիս խոզի, այլ ո'չ ինքեանք զոհեցին կամ երկրպագեցին: Յետ այսորիկ չուեալ ի Հրէաստան բազում եւ անթիւ զօրու, եւ առնու առ եւ աւեր (աւար) եւ գերութիւն բազում. եւ թողու զայն ի սակաւ զօրս իւր: Եւ ինքն դիմեալ այլբազմութեամբ զօրու ի վերայ Հռովմայեցւոց զօրուն`փախստական առնէ իսպառ. եւ ինքն դառնայ հանդերձ գերութեամբ յաշխարհ իւր: Նաեւ զԿրասոս ոմն սպանանէ յեզր Եփրատ գետոյ, եկեալ յԵրուսաղէմէ առաւ եւ աւարաւ եւ բազում գանձիւք, եւ առեալ դառնայ ի Մծբին: Եւ այլ եւս բազում պատերազմունս հարեալ` վաղճանի ինքն թագաւորեալ ամս երեսուն եւ երեք: Երկրորդ Օգոստոս Յունաց թագաւոր ամս յիսուն եւ ամիսս վեց: Առ սովաւ եղեւ աշխարհագիր ընդ ամենայն տիեզերս. յորում եւ Յովսէփ ելեալ յաշխարհագիրն հանդերձ Մարեմաւ` ծնաւ ի Բեթղահէմ զՓրկիչն մեր: Այս Օգոստոս Սեւբաստոս` Հոկտաւիոս յորջորջեցաւ, եւ զՍեկտոսամիս` Օգոստոս անուանեաց յիւր անուն` վասն ի նոյն ամսեանն իւրոյ ծննդեանն լինելոյ: Նա համօրէն տիրեաց ամենայն Հռովմայեցւոց եւ Յունաց: Ի սորա քսանեւերեք (երորդ) ամի ծնանի Յիսուս Քրիստոս ի Բեթղահէմ Հրէաստանի, եւ լինի (յ) Ադամայ մինչեւ ի ծնունդն Քրիստոսի` ամք հինգ հազար հինգ հարիւր, իսկ ըստ Հրէիցն մինչեւ ի ծնունդն Քրիստոսի` չորս հազարամք, եւ ըստ Շմրտացւոցն` չորս հազար, իսկ ըստ Յունացն Եպիփանու Կիպրացւոյ պատմութեանն` հինգհազար հինգ հարիւր ամ, եւ ըստ Քննիկոնին բազմավէպ պատմութեան` հինգ հազար հարիւր իննսուն եւ երկու: