Ժողովածոյ առակաց Վարդանայ

ԼԱ. ԱՅԾՔ ԵՒ ԳԱՅԼՔ
(31 V=29 I=11 A=162 D)

Ժողովեցան այծք ամենայն եւառաքեցին պատգամս առ ազգն գալոց եւ ասացին, թէընդէ՞ր ունիք [ընդ] մեզ անհաշտ խռովութիւն եւաղաչեմք զձեզ, որ առնէք խաղաղութիւն ընդ մեզ, որպէսեւ առնեն թագաւորք ազգաց. եւ գալքն ժողովեցան. եւուրախացան ուրախութիւն մեծ. եւ առաքեցին պատգամսմեծ նամակաւ եւ բազում ընձաւք առ ազգս այծեաց. եւասեն. լուաք զբարի խորհուրդս ձեր եւ գոհացաքզԱստուծոյ. զի մեծ խնդութիւն է եւ խաղաղութիւն. եւգիտացնեմք ձեր իմաստութեանդ. զի պա[տ]ճառն եւզսկզբն խռուութեան եւ կռվոյ մերոյ հովիւն է եւ շունէ. եւ թէ վսն[զն՞ս=զնոսա] բառնաք 'ի միջոյ, փութովլինի հաշտութիւն. եւ զայս լուան ածքն. եւ 'ի բացվարեցին զհովիքն եւ զշուն. եւ արարին թուխտ երդմանեւ հաստատութեան. եւ ելեալ ածքն տարածեցան անհոք 'իլերինս եւ 'ի խորայձորս եւ սկըսան արածիլ եւգոհանալ զԱստուծոյ եւ համբերեցին գալքն զաւրս . ժ. եւ ժողովեցան 'ի վերայ նոցա եւ հեղձուցին զածսզամենայն:

Ցուցանէ առակս . բ. միտք . ա. այս է, որ բնութեամբ ամրացեալ է սիրտ մարդոյն 'իթշնամութիւն` 'ի յատելութիւն ազգի առ ազգ եւ տոհմիառ տոհմ եւ մարդոյ առ մարդ. նայ դժւարաւ կարէհաստատել սէր եւ խաղաղութիւն 'ի մէնջ նոցա. որպէստեսանեմք 'ի մեծայտուն եւ յաղքատն։ Եւ միւս միտքնայս է, զի 'ի բաց վարեցաք այսաւր 'ի յանձանց մերոցյամենայն ազգ մարդկան զհովիւն, որ է Քրիստոս եւսուրբք նորա, եւ շուն, որ է արիութիւն 'ի մեզ եւբարկութիւն ընդ մեղաց. եւ արարաք խաղաղութիւն եւսէր ընդ սատանայի եւ ընդ դեւս նորա. զի ամենայնմարդ, որ ոխայկալ է եւ հպարտ, արբեցող եւ զրկող, լեզւանի եւ կախարդ եւ կամ այլ մեղաց գործաւոր. նայիւր կամաւն սէր եւ հաշտութիւն ունի առ սատանայ եւոչ կարէ յիմանալ:

ԼԱա. 30C Ամենայն այծքժողովեցան 'ի միասին եւ գրեցին թուխթ առ ասգսգայլոց, թէ արարէք ընդ մեզ եւ ընդ ձեզ խաղաղութիւնեւ կտրեցէք 'ի վերայ մեր ձեզ հարկ 'ի տարին . ռ. լիտրեղ եւ ռ. լիտր պանիր անոշայոտ. ժողովեցան գալքն 'իմիասին, կարդացին թուխթն եւ ուրախացան ընդ այն աղէկզրուցն եւ գրեցին աղւոր պատասխանի, թէ երանի է ձեզ, ով իմաստուն այծեր. զի դուք ուրախ առնէք զմարդիքբազում բարութեամբ ձերով եւ ստուգ առ ձեզկատարեցաւ բանն աւետարանի, որ ասէ. երանիխաղաղարարաց. զի նոքայ որդիք Աստուծոյ կոչեսցին. եւմեք 'ի ձեզնէ հայրկ վասն յԱստուծոյ առնեմք. զիՔրիստոս զսէրն եւ զմիայբանութիւն պատուիրեացամենեցուն. ապայ իրք մի այլ կայ, որ լսէք 'ի մէնջ. քանզի առաջինքն մեզ ասացին եւ պատուիրեցին, թէ շունհովիւն հաստատեն զանհաշտ խռովութիւն [ընդ] մեզ եւընդ ձեզ. եւ լուեալ զայս այծիցն հաստատեցին նոցայեւ ասեն. ապայ իրաւի են գալքն, որ զմեզ սպանանեն. զիհովիւքն եւ շունքն զիւրեանքն 'ի մեզանէ հալածեն. եւերդնուն եւ արարին ղուլ, որ. ճ. տարի անխախտելիսիրով լինէին. եւ այծքն ցրուեցան 'ի լերինս եւ դաշտսեւ սկսան ուրախ լինել եւ ցնծալ եւ խաղալ. զի արածէինյամեն աղւոր տեղեր եւ աղէկ խոտեր եւ 'ի պաղ ջրերխմէին եւ խնդային եւ վազվազէին եւ տային փառսԱստուծոյ. որ բարի ժամանակ հասան. եւ գայլքնհամբերեցին. ճ. աւր. ճ. տարուն եւ ժողովեցան դաս դաս, անկան 'ի վերայ այծիցն եւ կերան. ահա խաղաղութիւն, որ չար է քան զխռովութիւն:

Նունպէս քահանայք եւժողովուրդք, որ նման են յիմար այծիցն, սէր եւխաղաղութիւն առնեմք ընդ չար դեւքն եւ ընդ կատաղիիշխանս նոցայ եւ թուխտ միայբանութեան գրեմք նոցա 'իձեռն անաւրէն եւ չար գործոցն, զոր գործեմք. վասն զիզմեղս գործել թղթին գրելն է. զի դեւք իբրեւ զթուխթառեալ զմեղս մեր տանին առ Բելիար. որ է շուն կատաղի. եւ նայ պահէ իւր գանձատունն, որպէս եւ պահեաց զմեղսԱդամայ, զոր ասեն, թէ 'ի ձեռայգիր եդ Ադամ սատանայի, իսկ յորժամ նախատանաւք եւ արեամբն իւրով բաննԱստուած 'ի վերայ խաչին ջնջեաց զձեռայգիրս եւ զմեղսԱդամայ լուաց, այն կատաղին, որ է Բազու, կոչեաց զչարիշխանն եւ զվատկերպ դեւքն եւ ասէ. եկաք լացէք եւ վայտուք անձին իմոյ. զի նշան մեծ սիրոյ եւմիայբանութեան ունէի յԱդամայ առ Աստուած եւ պահԵԱՑզնա, որպէս զոսկէգիր թուխթ 'ի վերայ սրտի իմոյ. եւահա կորեաւ հանկարծակի նշան եւ պայման սիրոն. եւ ոչգիտեմ, ուր եդի զնայ. զի մէնջ հրեշտակք եւ մարգարէքջանացան առնուլ եւ ոչ կարացին 'ի ձեռաց իմոց. եւ աս էզարմանք, որ իսկ զկերպ եւ զնմամութիւն նշանինչկարեմ յիշել, որ ետ ցիս Ադամ եւ ոչ կարեմ ածելզմտաւ, թէ որպէս. ահայ քրիստոնեայք եւ աստուածայպահժողովուրդք, յորժամ զմեղս մեր խոստովանիմք եւապաշխարեմք. նայ յայնհետ լինի եւ ջնջի եւ սատանայմոռանայ եւ չ'յիշել զմեղս մեր եւ Աստուածուրախանայ. իսկ յորժամ զայս լսէք, իմացիք, որսատանայ զմեր մեղքն կամք ունի եւ պահէ. վասն որոյաղաչեմք զձեզ, ով եղբայրք, լերուք սիրողք Աստուծոյեւ իւր բաժինն հանեք [զհոգիս] ձեր եւ զմարմին. զիդուք քաջ գիտէք եւ լսէք զամենայն, զոր կրեաց վասնմեր. եղերուք բարի գործօք. զի ստեղծ զմեզ. զի փառստացուք նմայ եւ թշնամութիւն գրեցէք յետ սատանայիպահուք եւ աղօթուք եւ արտասուօք:

ԼԱբ. 14G Ասի առակաց, թէգալերն յո[ւ]ղարկեցին առ ոչխարք պատգամս եւ ասեն, թէով ոչխարք, մենք բնականք եղբայրք եմք եղեալ. նա աւրմի կռվեր են մեր հարքն ընդ ձեր հարքն. եւ խռովեալգնացին 'ի լերինս շրջել եւ 'ի շատ 'ի դուրս կենալունմեր բուրդն խոշորցեր է եւ մազ է դարձեր։ Եւ 'ի գոյնմեր 'ի արեգական այրոյն եւ 'ի շողոյն եւ 'ի ցրտոյնայլ ազգ է դարձեր. եւ զայս ամենայն թշնամութիւնս 'իմեր մէջս եւ 'ի ձերդ այդ շներդ եւ մարդիք կու առնեն, որ տարին 'ի բուն ձեզ մորթեն եւ կթեն եւ ձեր բուրթնկտրեն եւ ձեր գառներն խորովեն. թէ կուզէք, որ այսամէն չարչարանացդ ազատիք, նա՛ այդ մարդկանցդ եւհովնուդ եւ շներուդ պատասխանի առնէք, որ երթանիրենց բանն, եւ մենք եւ դուք զառաջին եղբայրութեանսէրն լինինք եւ երթամք 'ի մէկ տեղ կենամք. եւ հետիրաց արածեմք, որ այլ ոչ մարդիք զձեզ կթեն, եւ ոչշներն զմեզ խածնեն. եւ այլ չար կամ մեր եւ ձեր մէջնչի մտնէ։ Եւ հաւատացին ոչխարք, վարեցին հովիւք եւշներն, եւ իւրեանք մնացեալ մակաղեցան 'ի լերինն եւանհոգ արածէին. եւ զայն տեսեալ գայլոցն, զի ոչունէին հովիւ եւ ոչ շուն, յոր սգաստացնէր, յարձակեալ 'ի վերայ ոչխարացն` կոտորեցինզամենեսեան անխնայ:

ԼԱգ. 13G Ասի առակաց, թէ գայլնծերացաւ եւ այլ ոչ կարէր որս առնել. գնաց առ ոչխարքնեւ ասաց, թէ` ով ոչխարք, ես ծերացայ եւ շատ մեղանջերհետ ձեզ, զորն պատառեր եմ, զորն կերեր եմ, զորոյդմակն եմ քաշեր, զորոյ գառներն եմ կերեր. հիմա 'իդուռ մահու եմ հասեր, ձեզ մեղայ, ինձ թողութիւնարարէք, եւ զինչ 'ի ձեզանէ կերեր եմ, ինձ հալալ արէք. յաստից 'ի վեր երդուիմ, որ զայս սակաւ ժամանակս, որապրիմ, նա ծառա կենամ եւ ձեր գառներն արածեմ. եւ այլոչ թողում. որ մարդիք զձեզ կթեն, կամ ձեր գառն զենեն. եւ չթողում, որ այլ գայլք գան զձեզ նեղացնեն. եւգիշեր ցերեկ զձեզ 'ի լեռներն` 'ի մարգերն եւյաղբերակունքն պահեմ. եւ ինձ կերակուր, որ տայք'մեռած լաշ լինի ամիսն հեղ մի կամ զերկու` հեղ մի, այնով ապրիմ եւ գնամք 'ի միասին կենամք։ Եւհաւատացեալ 'ի նա ոչխարք, յորժամ զգառինսն ծնան, ապսպրեցին 'ի գայլն. եւ նա տարեալ արածէր եւ բազումհոգաբարձութեամբ 'ի շուրջ ածէր. յորժամ սկսանմեծանալ գառինքն, սկսաւ ընդրել մեծադմակսն եւ մէկմէկ ուտէր. եւ յորժամ գային մայրքն եւ խնդրէինզիւրեանց գառինս եւ ոչ գտանէին, հարցին ցգայլն, թէո՞ւր է մեր գառինքն. եւ ասէ գայլն. գնամ` 'ի շուրջգամ, լինի թէ քրար կանեմ եղելի գառներուս` գտնում եւբերեմ. եւ այնպէս գնացեալ ոչ դարձաւ։