Ժողովածոյ առակաց Վարդանայ

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Fiction  

ՄԻԵ. ԱՄԵՆԱՏԳԷՏ ՄԱՐԴ
(158 ag=5 A=117 B=28 D)

Ասի յառակաց, թէ թագաւոր միկամեցաւ աշտարակ շինել. եւ քանի ցերեկն շինէին, գիշերն փուլ գայր։ Եւ ժողովեալ զգիտունս իւր`էհարց զպատճառն. եւ նոքա ասեն. թէ կամիս, որ այլչփլչի, դու ընտրէ տգէտ մարդ մի, որ քան զինքն տգէտչլինի, եւ մէջ որմին դիր կենդանի եւ վեր ած. որշէն մնայ։ Ասէ թագաւորն. զայդ բանի ընտրութիւնդ այլդուք արարէք, թէ յինչ հարաքաթ կայ տգէտ մարդն, եւբերէք. որ տամ դնել մէջ որմին։ Իսկ նոցա նստեալ 'իմիասին ընտրել, թէ յինչ տեղ գտանեն տգէտ. եւ ոմնասաց` զձկնորսն գոլ տգէտ. որ հետ մարդոյ չէ նորաառնուլն եւ տալն, այլ ջուրն եւ ձկանց։ Իսկոմանք ասացին` զինչպահակն, որ հետ իշուն կենայ եւզիւր կեանքն մայրին եւ լերինն հետ գրաստունշրջի։ Ոմանք զծովավարն ասացին. իսկ ոմանք զհովիւն, որ լերինս զամառն եւ զձմեռն հետ ոչխարացն շրջի, 'իգիւղ կամ քաղաք ոչ մտանէ. եւ հաւանեալ կամեցանբերել զհովիւն։ Յայնժամ ասէ մի ոմն նոցանէ, թէթագաւորիս մերոյ է՛ հովիւ մի, որ լեառն է ծնեալհետ ոչխարացն եւ անդ է սնեալ եւ զիւր ժամանակն ո՛չ'ի գիւղ մտեալ եւ ո՛չ քաղաք. եւ յուղարկեցին տասնձիաւոր. զի բերցեն զայրն. եւ նոքա գնացեալ գտինզհովիւն, զի կթէր զոչխարսն. եւ ողջունեալ ասեն. կոչէզքեզ թագաւորն։ Ասէ հովիւն. ես զիմ ժամանակս ո՛չ 'իքաղաք եմ գնացեալ եւ ոչ գիւղ. զիս զիա՞րդ կոչէ. եւնոքա ասեն պատճառանօք. ոչ գիտեմք. իսկ նորապատուեալ զզօրականսն եւ զգառն զենեալ եւ պանիրմածուցեալ` ուրախացոյց զնոսա եւ երդմամբ հարցեալզպատճառն կոչելոյն։ Իսկ նոցա ասացեալ, թէ այսպիսիպատճառաւ կոչէ զքեզ. զի իմաստունք նորա ասացին, թէմի տգէտ մարդկանէ դնեն յորմն. որ շէն մնայ։Յայնժամ ծիծաղեցաւ հովիւն եւ ասէ. յիմարք եւ տգէտքայնք իմաստունքն են, որք զայդ ընտրութիւնդ ենարարեալ։ Եւ բերեալ զոչխար մի ասէ. ես ցուցից ձեզզտգիտութիւնս իմ. եւ ասէ. ոչխարս այս երկուս գառինսունի փորն` մինն էգ է եւ միւսն որձ. միոյն գլուխնսեաւ եւ միոյն սպիտակ. եւ զենեալ ոչխարն եւ հանեալզգառինսն փորոյն. եւ էր այնպէս, որպէս ասացն։ Եւբերեալ ոչխար մի` ասէ. ոչխարս այս մէկ գառն ունի 'իփորն. անձն սեաւ եւ գլուխն սպիտակ եւ ինքն որձ. եւզենեալ` տեսին այնպէս։ Եւ ասէ հովիւն. զայս երկուբուն գեհս որ կայ ձեր առաջի, զամէնն գիտեմ, թէ որն է`որ ծնանելոյ է եւ որն է` որ ստերջ է եւ որն է` որ որձծնանի եւ որն է` որ էգ եւ որն սեաւ կամ սպիտակ կամորն խայտախարի. ձեր գիտունքն կարեն գիտել զայս։Ասեն զօրականքն. ո՛չ ամենեւին. ասէ հովիւն. ապագիտացիք, որ ես չեմ այն տգէտն եւ յիմարն, զոր դուքխնդրէք. այլ թէ կամիք, ես ցուցանեմ. թող թագաւորնզիւր անիս նայիպն բռնէ, թալանէ եւ զինչ ունի, զամէնառնու եւ մէջ քաղաքին հրապարակին կախէ եւչարաչար տանջէ. որ ամէն քաղաքացիքն տեսանեն. եւտանին` թաքուցանեն եւ ասեն, թէ սպանեցին. եւ երեք օր'ի քաղաքն կանչեցնեն, թէ զինչ մարդ որ գայ, զայննայիպի գործն յանձն առնու, նայ ապրանքն զամէն այնմարդոյն տանք, որ նորա տեղն նստի։ Այն մարդն, որզայն ամէն խաղքութիւնն տեսանէ եւ լսէ, զոր յայննայիպին գլուխն անցուցին, եւ յառաջ գայ, թէ ես լինիմթագաւորին նայիպ. այն մարդն է յիմար եւ տգէտ. զայնբռնեցէք` մէջ որմին դրէք կենդանի. որ այլ չի փլչիլեւ շէն մնայ։ Իսկ նոքա եկեալ պատմեցին թագաւորին. եւ թագաւորն արարեալ այնպէս` եգիտ զայր մի, որ մինչդեռ կանչեցնէին քաղաքին, թէ ո՞վ գայ զայն նայիպինզիշխանութիւնն եւ զգործն յանձն առնու, նա զնորաապրանքն եւ զհայրենիքն նմա տամք, յայնժամ ջրմի եւթօնի այր մի յառաջ վազեաց եւ ասաց, թէ ես յանձնառնում զայն նայիպութիւնն. եւ հարցին ցնա, թէ տեսեր, ընդ այն նայիպին հետ ինչ արարին. նա ասէ. այո՛, տեսի. բայց ես այլ աղէկ առնեմ, որ զերդ զայն չլինիմ։ Եւնոցա առեալ վաղվաղակի տարեալ եդին կենդանի յորմնշինուածոյն. եւ հաստատուն եկաց շինուածն:

Ցուցանէ առակս, թէ ոքզընկերն տեսանէ գործ թագաւորի մեծամեծաց ձեռնանկեալ` եւ այնու պատճառաւն յաղքատութիւն եւ 'իտուգանս անկեալ. եւ ինքն յանդգնեալ նոյն գործնձեռն արկանէ, նման նմա լինիցի եւ կենացն եւսզրկեսցի։