Պատմագրութիւն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Մահ Ամիրգունա-խանին:


Յորժամ գնաց Թահմազ-բէկն զօրօք իւրովք` եւ ո'չ հրամանաւ Ղօռչի-բաշուն, վասնորոյ ՚ի խոր խոցեցաւ նա մահու չափ` նախատինս համարելով ինքեան: Եւ սա եւս գրեաց թուղթ գանգատանաց ՚ի Թահմազ-բէկէն, եւ պնդադեսպանիւ առաքեաց առ Շահն: Եւ այնպէս պատահեցաւ, զի երկոցունց պնդադեսպանքն` Ղօռչի-բաշուն եւ Թահմազ-բէկին` ՚ի միում աւուր մտանել առ Շահն: Եւ իբրեւ ընթերցաւ թուղթն, իմացաւ` զի Ղօռչի-բաշին առ նախանձու է գրեալ. եւ ո'չ ընկալաւ զասացեալսն Ղօռչի-բաշուն: Իսկ Թահմազ-բէկինն ընկալաւ եւ գովեաց զնա: Եւ գրեաց թուղթ եւ ետ նոյն պնդադեսպանին. եւ էր պատճէն այս: Հրաման է ՚ի մերում թագաւորութենէ առ քեզ Թահմա'զ բէկ, զի թէ հայր քո մեռանի, թաղեա'. եւ թէ կեցցէ, մի' կացցէ այդր, կամ գայցէ առ իս, եւ կամ նստցէ լռիկ. եւ դու արա' Խանութիւն: Զայս իբրեւ լուաւ Թահմազն, իսկոյն եսպան զհայր իւր: Ոմանք ասեն` լարիւ խեղդեաց, ոմանք ասեն` եդ բարձն ՚ի վերայ բերանոյն, եւ նստաւ ՚ի վերայ նորա, եւ շնչարգել արար, եւ մեռաւ: Եւ ոմանք ասեն, իւրով մահուամբն մեռաւ ՚ի խստութենէ վիրին: Քանզի բժիշկք ո'չ կարացին բուժել: Վասնզի որքա'ն դեղ դնէին, վէրն առաւելոյր, եւ ՚ի կսկծոյն մեռաւ: Թէ այսպէս եւ թէ այնպէս` բարձաւ ՚ի կենաց քաջն եւ արին Ամիրգունա-խան խարտեաշ առիւծն. եւ կալաւ զտեղին` որդի նորա Թահմազ բէկն, եւ նստաւ խան` ծանր իշխանութեամբ: Բայց տարակուսութիւն է ինձ սակս սորա. քանզի Առաքեալ պատմագիր` ասէ, թէ` յորժամ խոցեցաւ Ամիրգունա-խանն, որդի նորա Թահմազ-բէկն էր առ Շահն. եւ յորժամ լուաւ Շահն զխոցիլն Ամիրգունայ խանին, առաքեաց զորդին առ հայրն, զի պահեսցէ զերկիրն: Իսկ ՚ի լրոյ համբաւոյն` այն էր` զոր գրեցաք, քանզի կարծեմ համբաւն յիրաւի գոլ: Վասնզի ես մանուկ էի` զի ասէին, ահա' Թահմազն եկն ՚ի Վրացտանայ` եւ ՚ի Քրտացն` զոր ըմբռնեցին, շղթայեալ բերին ՚ի Քանաքեռ պահ ետուն: Եւ մեզ եւս ետուն ոմն պահ Լկիլկի անուն, որ գիտէր Հայերէն. նա պատմեաց մեզ վասն պատերազմին: