Պատմագրութիւն

Ի թուին ՌՃԻԸ ՚ի յունիս ամսոյ Դ` աստուածասաստ բարկութիւն եղեւ ՚ի վերայ երկրին Արարատեան. զի հայեցաւ աստուած բարկութեամբ յարարածս իւր. յետ Համբարձման Գ շաբաթի աւուր յԷերրորդ ժամուն յանկարծակի գոռաց երկիր որպէս ամպքն. յետ գոռալոյն ահագին թնդմամբ շարժեցաւ. երկիրն Արարատեան առհասարակ դողայր եւ երերիւր, ըստ ասացելոյն, ո՞հայի երկիր, եւ տայ դողալ նմա. եւ թէ հիմունք երկրի տատանէին. եւ եկեալ շարժս այս ՚ի կողմանց Գառնւոյ` եւ փլան ամենայն շինուածք եւ գեղեցկայարկ բնակութիւնք, եւ վանորայք, եւ եկեղեցիք: Այսոքիկ են աւերեալ եկեղեցիք, Աղչոց-վանք, Այրի-վանք, Հաւուց-թառ, Տրդակերտն (Տրդատակերտն), Խորվիրապն, Ջրվէզ, Ձագավանք, երեք եկեղեցիք յԵրեւան, Նորագաւիթ, Նորգեղ, Ձորագեղ, Նորք, Գամրէզ. եւ բերդն Երեւանայ ՚ի հիմանց տապալեցաւ. մզկիթ եւ մինարայք. ՚ի բազում տեղիս աղբիւրք բղխեցին, եւ բազում աղբիւրք խցան: Եւ փլան քարափունք, եւ լցան առուքն, եւ արգելին զգնացս ջուրց: Եւ բազում գեղորայք քակեցան: Եւ ՚ի Քանաքեռ գիւղ ոչ մնաց բուն մի հաւու. եւ էր զարմանք, զի ՚ի նոյն Քանաքեռ ՚ի տուն մի անկան չորեքին որմունք, եւ տանիքն ՚ի վերայ չորս սեանցն եկաց անշարժ` որպէս թէ կախեալ զօդոյն: Եհաս շարժն մինչ ՚ի գիւղաքաղաքն Կարբի, եւ Գ արք մեռան: Եւ ՚ի սուրբ ուխտն Յօհանավանք փլան ամենայն գեղեցիկ ապարանքն, եւ եկեղեցին խախտեցաւ. եւ մեք հազիւ զերծաք ՚ի մահուանէ: Եւ նոքա` որք մնացին ՚ի տակ հողոյն, զոր ինչ կարացին հանել` հանին, եւ զոր ոչ կարացին` եղեւ գերեզմանք նոցա տունք իւրեանց: Եւ մեռեալքն յոլովք էին քան զկենդանիս: Զի թէպէտ յամենայն տեղիս ոչ կարացի իմանալ զմեռեալսն, այլ ՚ի հայրենի գիւղն իմ Քանաքեռ թուեցին զմեռեալսն ՌՄԻԸ. ոչ մնաց շուն, ոչ կատու եւ ոչ հաւ: Եւ յամեաց շարժն մինչեւ ՚ի հոկտեմբեր ամիսն: Եւ յամենայն օր գոռայր երկիրն, օր Գ, օր Դ, օր Ե, եւ ապա գայր շարժն. բայց վնասն յառաջի օրն եղեւ. որք մնացին կենդանի` կապերտավրանօք բնակէին յայգիս` եւ ՚ի պարտէզս` եւ յանվայր տեղիս. եւ յառաջին օր շարժին եկին դեսպանք յԱրզրումայ` եւ տեսին զշարժն: Իսկ խանն ՚ի նոյն օր առաքեաց դեսպանս առ Շահն, եւ ծանոյց զաւերումն շարժին. եւ դեսպանացն Օսմանցւոց ոչ եթող գնալ` մինչ ՚ի գալ պատգամաց Շահին: Եւ յետ ԵԺան աւուր եկն փութագնացն, եւ հրաման շինելոյ բերդին եւ եկեղեցեացն. եւ մունետիկն գոչէր, թէ հրաման է Շահին, զի քրիստոնեայք շինեսցեն զեկեղեցիսն` զոր քակեալ է. եւ յայսմ պատճառէ շինեցաւ ՚ի բազում տեղիս եկեղեցիք թէ' ՚ի նորա ժամանակին եւ թէ' յետ նորա. եւ ապա արձակեաց զդեսպանսն: Եւ ապա եկն մեծ իշխան Միրզայ-Իպրահիմն, զոր ասէին Հատրբէճան-Վազրի, նստաւ յԵրեւան. եւ կոչեաց զմերձակայ ղանորայս, զՆախչուանայ, զՊարաւայ, զԶակամայ, զԼօռոյ, եւ զՍուլթանսն, զՄակուայ, զԱկուռոյ, զՈւտարակայ (գուցէ զԱշտարակայ), զԾարայ: Եւ եկին սոքա` եւ շինեցին զբերդն երեքորմեայ ամրագոյն քան զառաջինն: Եւ զկամուրճն` որ ՚ի ներքոյ բերդին էր ՚ի վերայ Հուրաստան գետոյ` որ ասի Զանկի, զնա եւս շինեցին ամրագոյն. եւ զառուքն` որք խափանեալ էին, նորոգեցին, եւ բերին զջուրն ՚ի քաղաքն Երեւան: Եւ ապա հաստատեցաւ կարգն Երեւանայ ամենայն պիտոյիւք մարմնաւորօք` որքա'ն եւ իշխէր սա Երեւանայ: