Տաղեր

3. ՎԻՇՏՔ ՀԱՅՈՒՆ
       Փոխանակ քաղցր օրօրներու , հայրենի՛ք,
Օրրանիս քով մայրիկս ըզքեզ միշտ ողբաց,
Համբոյրին հետ շիթ մ՚ըզգացի արտասուաց,
Աչերս տեսան արցունքներու լոկ երկինք :
Աւերակաց ծաղկանցըդ սոսկ այցելու
Զեփիւռն չ՚եկաւ նժդեհ ճակատս շոյելու.
Փառաց դարեր ծընող՝ ընկնող հայրենի՛ք,
Մամռոտ աւերք եւ դամբարան զօրավիգ
Արարատեան հսկայից,
Ուր ծոր ճակտով վիրալից
Հեծէ ոգին հայկական…
Բայց ի զո՜ւր. ողբ, վայ , կական
Եւ արտասուք ու հառաչ
Քեզ ըսփոփել չ՚են կարող,
Այլ վեհ ճակատ քրտնաշող
Ւ՚արիւնաբուխ կող ու լանջ:
       Մոխիր հագած, արիւն ծըծած սեւ հողե՛ր,
Ուր կը տիրեն սոսկում, տըխուր յիշատակք,
Ալ ծոցէդ թռեր են յուսոյ քաղցր հրեշտակք
Եւ արիւնոտ դափնի մ՚անգամ չ՚են թողեր…։
Սեւ շղթաներ եղան ինծի խանձարուր,
Մըթութեան մէջ սըրտիս վըրայ հսկեց սուր,
Միթէ Հա՞յ եմ՝ մինչդեռ չ՚ես իմս , Հայաստա՛ն,
Եւ հոյակապ, վէս կոթողներդ պատուանդան
Օտարաց, գահդ՝ յիշատակ,
Եւ ճակատըդ կրես պըսակ
Արդ փըշահիւս, սեւ նոճի…
Ալ չըկա՜յ վառ թագդ առջի,
Որուն ականց տեղ անգին՝
Դառնաթախիծ մըտածմանց
Քրտունքներ սառ՝ քար կտրած ՝
Կնճռոտ ճակատդ պճնեցին:
       Երբոր տեսաւ արիւնլըւայ վարդին ծոց՝
Վարդատարփիկ բուլբուլն դողով թռչեցաւ,
Սուգին փափկիկ թեւքն արցունքով թրջեցաւ՝
Սիրատրոփ լանջք կուսից տեսաւ երբ սրախոց…
Լռեցին քնար, համբոյր, գեղգեղ եւ մրմունջ,
Հրաժե՜շտ տիրեց … եւ սիրակաթ շուրթեր մունջ
Համբուրեցին սեւ հողեր, ժայռ եւ ալիք,
Բոյլ բոյլ, բիւր բիւր ոգիք թըռան տրտմալիք.
Մասեաց մուսայք դողահար՝
Թողուցին պսակ եւ քընար.
Դաշտեր, ձորեր եւ սարեր,
Ալիք, ժայռեր եւ սառեր,
Հէ՛գ հայրենիք Հայաստա՛ն,
Ըզքե՛զ, ըզքե՛զ ողբացին,
Որ ուրացողք քեզ բացին
Բիւր բիւր՝ սեւ սեւ գերեզման:
       Հայն է, որ թագըդ գըլորեց փայլարձակ,
Եւ ալեւոր ճակտիդ բարդեց սեւ ամպեր,
Յետոյ վայեց, երբ գերեզման կը շտապէր,
Այլ շնչասպառ էր՝ չ՚ունէր ձեռքը կայծակ,
Որ այն ամպերն փոթորկաբեր փարատէր,
Եւ հայրենիքն շղթաներէ ազատէր.
Նոճեաց խորքը մահուան շունչը սօսափեց,
Սոսկմամբ ցնորած Հայն իր երկրէն խուսափեց.
Թողուց աւեր եւ արիւն,
Թաղեց հոն փառք եւ աւիւն.
Արդ կը տեսնէ բօթաբեր
Ներկայն՝ ճիգ մը չը թափեր,
Հայաստա՛ն, քեզ փրկելու,
Անզգայ դարձած դարէ դար՝
Չը յիշեր քեզ, չը փութար
Քեզ անձկանօք գրկելու:
       1868