Պատմութիւն

Եւ ապա երկուշաբթի, որ էր փետրվարի ԻԳ (23), չուեցի ի Մուղանու գնալ ի Տուզախ: Եւ անցեալ զճիսիրն Երասխայ Զ (6) օրն հասայ ի Տող անուն գեղ: Էր անդ եւ Ներսէս կաթողիկոսն Գանձասարու եւ Աղուանից, մնալով գալստեան իմոյ:

Բայց յորժամ չուեցի ի Մուղանու, թողի անդ զԱգուլեաց, աւագերէց՝ Տէր Թուման անուն՝ վասն րախամից, զոր կրկին մտածեցի եւ հարկաւոր պիտոյացու:

Եւ դեռեւս չէր եղեալ ճուլուսն, եւ չէր բարձրացեալ ի գահն կայսերական Վէլինամաթն: Եւ թէպէտ ամենայն ինչ պատրաստ էր, բայց վասն Բ (2) ուց պատճառաց կախ էր մնացեալ ճուլուսն:

Նախ՝ որ կնիքն չէր փորեալ, եւ դրամի սիգքէն դեռեւս չէր աւարտեալ:

Եւ երկրորդ՝ աստղաբաշխքն իւր քննէին եւ ասէին, թէ «Լուսնոյ ԻԵ (25)-ին պարտ է եւ վայել է լինիլ ճուլուսին, զի այն օրն շնորհաւոր էե:

Եւ վասն այսոց պատճառաց յամեցաւ: Եւ ես ոչ կարացի մնալ մինչեւ ցօրն ճուլուսին: Նախ՝ զի ձանձրացեալ էի սակս շատ կենալոյս ի Մուղան, երկրորդ՝ զի չէ կարգ յետ մուրախաս լինելոյն ի Վալինամաթէն մնալ անդ, զի ընդդէմ երեւի հրամանաց նորա:

Այլ յորժամ եկին գրաստքն՝ ջորիքն եւ ձիանքն, աճապարեցի գնալ: Եւ մինչ կամէի անցանել զճիսիրն, ահա տեսի՝ զի եւ օսմանցոց էլչին՝ Կէնճ-Ալի փաշայն ի նոյն ժամն գայր ի Վէլինամաթին քովէն իր ալայովն եւ զգեցեալ խալաթովն, որ էր ծանր զարպաֆէ պալափուշ պատուական սամուրով, գաբանցիայի ձեւ մեծ կախ եախայով՝ ըստ ծիսի պարսից: Եւ մինչ երթայր ի ճիսիրն եւ ես զկնի եւ հասանք յեզրն Երասխայ՝ ի գլուխ ճիսիրին: Որ եւ զտեղի առի անդ, մինչեւ էանց էլչին իւր դախումովն, քանզի ԳՃ (300) մարդ ունէր ընդ իւր:

Ապա անցի եւ ես: Եւ գնացեալ Բ (2) ժամու ճանապարհ իջեւանեցանք ի խոտաւէտ վայրի մի բացօթեայ, եւ զի խոտն հասեալ կայր, որպէս ի Հոռոմաց տունն ապրիլի ամսոյն:

Եւ ի միւս օրն, որ էր երեքշաբթի եւ փետրվարի ԻԴ (24), չուեաց եւ էլչին. ի Մուղանու ճանապարհ արարեալ ի Կէնճու եւ Լոռու նահանգովն, եւ Ղազախու անցեալ ի Ղարս եւ եհաս ի Թէոդուպօլիս ունելով ընդ իւր եւ Ապտըլ-Պաղի խանն՝ Վալինամաթին կողմանէն էլչի եւ ընծայատար սուլթան Մահմուտին, եւ մէհմանտար զբարեկամ եւ զծանօթն իմ զՔարիմ բէկն:

Իսկ նոյն շաբաթն եւ առաջիկայ հինգշաբթին, որ էր փետրվարի ԻԶ (26) եւ լուսնոյ ԻԵ (25), եղեւ ճուլուսն: Եւ պատմեաց ինձ տէր Թումայն Ագուլեաց աւագերէցն, զոր ինչ ետես աչօքն եւ գրեաց ի քարտիզի ըստ պատուիրելոյն իմոյ: Քանզի էր ի վրանն րախամ գրող միրզէ Մէհթուն եւ Մումինին, որք էին կից օթախի Վէլինամէթին: Զոր ինչ արարողութիւն առնէին, նա աչօք տեսանէր եւ պատմեաց այսպէս:

Յորժամ եհաս օրն այն հինգշաբթի, Ե (5) երրորդ ժամու, քանզի օր մի առաջ զմեծ զորդին իւր՝ զՐիզաղուլի խանն զղեաց ի Խորասան բազում պատրաստութեամբ՝ լինիլ խան եւ պահել զկողմանս զայն եւ զայլ ոմանս ի յայլ տեղիս, եւ ի վաղիվն՝ օրն հինգշաբթի, կայսերացաւ այսպէս: