Պատմութիւն Հայոց

ԺԷ. Արդ՝ մինչդեռ սուրբն Հռիփսիմէ * զայս ամենայն * աղաւթս առ Աստուած մատուցանէր՝ եկն եմուտ թագաւորն Տրդատ ի ներքս ի սենեակն ՝ ուր էրն զնա արգելեալ։ 2  Արդ՝ իբրեւ եկն եմուտ նա ի ներքս ՝ առ հասարակ * մարդիկն, ոմանք արտաքոյ ապարանիցն, կէսքն * ի փողոցս ի ներքսագոյնսն, առ հասարակ երգս առեալ բարբառեցան կայթիւք վազելով, ցուց բարձրեալ մարդկանն. կէսքն ի բերդամիջին, եւ կէսք զքաղաքամէջն լցին խնճոյիւք. առ հասարակ համարէին հարսանեացն զպարսն պարել եւ զկաքաւսն յորդորել ։ 3  Իսկ Տէր Աստուած նայեցաւ յիւր սիրելին Հռիփսիմէ՝ ապրեցուցանել զնա, զի մի՛ կորիցէ աւանդն որ * պահեալ զգուշացեալ էր, եւ լուաւ աղաւթից նորա՝ զաւրացուցանել զնա իբրեւ * զՅայէլն * եւ իբրեւ * զԴեբովրայն. ետ * զաւրութիւն նմա, զի ապրեսցի * ի ստամբակ բռնութենէ անաւրէնութեանն ։
       4  Արդ՝ մտեալ թագաւորն՝ բուռն հարկանէր զնմանէն, կատարել զկամս ցանկութեանն ։ 5  Իսկ նա զաւրացեալ լինէր * ի Հոգւոյն սրբոյ. գազանաբար ոգորեալ, առնաբար * մարտնչէր. իբրեւ յերեք ժամուց սկսեալ մարտնչել մինչեւ ի տասն ժամն ՝ պարտեալ լինէր զթագաւորն իսկ զայն, որ անհնարին համարեալ ուժով. որ մինչ ի Յունաց աշխարհին էր՝ բազում ոյժ պնդութեան ոսկերաց ցուցեալ էր, զարմացուցեալ զամենեսեան. եւ * ի թագաւորութեանն իսկ, իբրեւ ի հայրենի բնութիւնն դարձեալ էր ՝ բազում գործս արութեան քաջութեան եւ անդ ցուցեալ. եւ որ այնպէս հռչակեալ էր ամենայնիւ ՝ արդ յաղջկանէ միոջէ պարտեալ վատթարանայր կամաւք եւ զաւրութեամբն Քրիստոսի։
       6  Արդ՝ իբրեւ պարտեցաւ, վաստակեցաւ * եւ լքաւ՝ ել նա արտաքս, եւ ետ ածել զերանելին Գայիանէ, եւ արկանել խառան ի պարանոց նորա, եւ ածել ունել զնա առ դուրս սենեկին. եւ * ինքն անդրէն * ի ներքս մտանէր. եւ եդ բանս ի բերան սպասաւորացն, զի ստիպեսցեն զանհրապոյրն Գայիանէ՝ ասել ի դրաց անտի ի ներքս ի սենեակն առ Հռիփսիմէ, թէ արա՛ զկամս դորա, եւ կեա՛ց դու եւ մեք։
       7  Իսկ նա յանձին կալեալ խաւսել ընդ սանուն իւրում, եւ մատուցեալ * ասէ ի դրաց անտի ի ներքս * ի սենեակն առ Հռիփսիմէ. «Որդեակ, պահեսցէ՛ զքեզ Քրիստոս ի պղծութենէդ եւ լիցի քեզ զաւրաւիգն. քա՛ւ քեզ, որդեակ, եթէ լիցի քեզ ելանել ի ժառանգութենէ անտի կենացն Աստուծոյ, եւ ժառանգել քեզ զանցաւորս, որ * ոչ ինչ * իսկ է, այսաւր է, եւ վաղիւն կորնչի «։
       8  Իբրեւ իմացան, թէ զո՛ր խրատ յաճախեաց մատուցանել՝ բերեալ քարինս՝ հարկանէին զբերանն, մինչեւ թափել ատամանցն. եւ ստիպէին ասել նմա, զի արասցէ զկամս թագաւորին։
       9  Նա եւս քան զեւս պնդէր եւ ասէր. «Քաջալերեա՛ց, պինդ կաց, եւ այժմ տեսանես զՔրիստոս, առ որ անձկացեալն ես ։ 10  Յուշ լիցի քեզ, որդեակ, հոգեխառն սնունդն, որով զքեզ սնուցի։ 11  Յուշ լիցի քեզ աստուածեղէն խրատն, որով զքեզ պարարեցի ։ 12  Յուշ լիցին հալածանքն իմ եւ քո ի միասին։ 13  Յուշ լիցի քեզ եւ բաժակ մահուն, զոր ի միասին եմք ընպելոց։ 14  Յուշ լիցի քեզ եւ յարութիւն ամենայն տիեզերաց։ 15  Յուշ լիցի քեզ եւ մեծատանն յանդիմանութիւն ։ 16  Յուշ լիցի քեզ այրումն յաւիտենական գեհենին տանջանաց ։ 17  Յուշ լիցի քեզ * անապական պարգեւքն * արդարոց, զոր եւ մեզն է պատրաստեալ։ 18  Յուշ լիցի քեզ աստուածեղէն * բարբառն երկնաւոր, զոր լուար * իսկ * դու քեզէն քոյովք ականջաւք * յայսմ * աւուր. որ * քաջալերեաց եւ զաւրացոյց զքեզ մեաւք հանդերձ՝ նոյն եւ արժանիս արասցէ պսակին եւ հանգստեանն զոր խոստացաւ. եւ զաւրացուսցէ զքեզ մեաւք հանդերձ, զի լիցուք բնակիչք Աստուծոյ * լուսեղէն յարկացն յաւիտենականաց բնակութեան ։
       19  Այլ * Տէր մեր եւ թագաւոր մեր եւ Աստուած մեր, որ վասն մեր խոնարհեցաւ յանարգութիւն, մի՛ թողցէ զմեզ անարգս, զի զաւրութեանց նորա ցանկացաք. փրկիչն աշխարհաց աւգնեսցէ մեզ, որ * ոչ եթող ընդ վայր * զմեզ զյուսացեալս իւր, եւ * արժանիս համարեցաւ իւրոց բանիցն՝ * քաջալերութիւն տալոյ։ 20  Զի նա անարգամեծար Տէր է, եւ նա ինքնին պահեսցէ զմեզ զաղախնեայս իւր յամենայն մեղաց. որպէս եւ այսաւր իսկ լուաք, զի էր պահեալ զմեզ * ամենազաւր աջոյն, եւ պահեսցէ զմեզ մինչեւ յաւիտեան. բայց միայն ի սիրոյ նորա մի՛ մեկնեսցուք։ 21  Այլ զարթուսցէ զզաւրութիւնս իւր, եւ եկեսցէ կեցուսցէ զմեզ, եւ մեք զանուն Տեառն * կարդասցուք. երեւեցուսցէ զերեսս իւր ի մեզ, եւ կեցցուք. զի նա է Աստուած փրկիչ մեր. վասն նորա համբերեցաք զաւրհանապազ ։
       22  Յո՛ւշ լիցի քեզ Տէրն, որ վասն զմեզ բարձրացուցանելոյ խոնարհեցաւ , եւ հեղ * զարիւն իւր ի վերայ խաչին. վասն կենաց մերոց եւ փրկութեան մերոյ ի մահ վիրաւորեցաւ ։ 23  Դի՛ր զնա * ի մտի քում, եւ կարդա՛ * սրտիւ քով զնա. ահա հասեալ է քեզ յաւգնականութիւն, եւ զաւրացուսցէ զբազուկս քո, որպէս զմանկանն Դաւթի ի վերայ * արջոցն եւ առիւծուցն, որ իբրեւ զուլս այծեաց ճեղքեալ բեկանէր ։ 24  Նա եւ որ * զանարի հսկայն ջարդեաց ի ձեռն * ծառայի իւրոյ Դաւթի՝ նոյն խորտակեսցէ զչարութիւն * անաւրէնութեան դորա առաջի քո։
       25  Դուստր մարգարէութեան հաւատոցն Դաւթի եւ սնեալ յարդարութեան ի վերայ բազկաց իմոց. առաջի սուրբ եւ փառաւորեալ սեղանոյն Աստուծոյ սնար դու աղախին Քրիստոսի. այն որ այսաւր իսկ յայտնութեամբ՝ * գթութեամբ եւ մարդասիրութեամբ իւրով յայտնեցաւ մեզ, որ իմաստութեամբն խնդրեցաք զնա՝ նոյն տացէ քեզ մեաւք հանդերձ առանց ամաւթոյ տեսանել զնա դէմ յանդիման»։
       26  Արդ՝ զայս * ամենայն խաւսեցաւ սուրբն Գայիանէ ի բարբառ Հռոմայեցւոց * ընդ իւրում սանուն ի դրաց սենեկին, մինչդեռ թագաւորն ոգորէր ընդ սրբոյն Հռիփսիմեայ։ 27  Բայց գոյին անդ ոմանք ի սպասաւորացն արքունի, որ լսէին զայն ամենայն ի բարբառ Հռոմայեցւոց ։
       28  Եւ արդ՝ իբրեւ լուաւ զայն ամենայն, զոր խաւսեցաւն Գայիանէ ընդ սանուն իւրում՝ * ի բաց առին զնա ի դրաց անտի։ 29  Զի թէպէտ եւ բազում անգամ * հարին զնա, եւ ծեծեցին քարամբք զերեսս նորա, եւ թափեցին զատամունս նորա, եւ * ջարդեցին զմսուր բերանոյ լնդաց նորա՝ * սակայն ոչ շրջեաց զբանս իւր՝ խաւսել ընդ աղջկանն այլ ինչ. այլ զոր սկիզբն արարեալ էր * բանիցն իւրոց առաջնոց՝ զնոյն յաճախեալ բազմացուցանէր։
       30  Իսկ նա * մարտեաւ եւս ընդ նմա ի տասն ժամէ աւուրն մինչեւ ի պահ մի գիշերոյն, պարտեաց զթագաւորն։ 31  Եւ զաւրացեալ լինէր * աղջիկն ի Հոգւոյն սրբոյ. հարեալ վանեալ պարտեալ, վաստակաբեկ առնելով զթագաւորն՝ մեղկեալ * ընկենոյր։ 32  Մերկ կողոպուտ եւս ի հանդերձից զթագաւորն կացուցանէր, եւ զպատմուճանն պատառեալ եւ զնշան թագին ցրուեալ կողոպտեալ՝ ամաւթալից թողոյր։ 33  Զի թէպէտ եւ զիւր զգեստիկն քճքճեալ պատառատուն ի նմանէն ի դուրս բերէր՝ * սակայն յաղթող պահէր զանձն իւր սրբութեամբ։
       34  Եւ բացեալ զդուրս տանն բռնաբար՝ ի դուրս ելանէր, հերձեալ * զամբոխ մարդկանն. եւ ոչ ուրուք կարացեալ յաղթահարել զնա։ 35  Եւ ընթացեալ * ընդ քաղաքամէջսն՝ * ելանէր * ընդ արեւելս կոյս, ընդ Արեգ դուռն քաղաքին։ 36  Երթեալ * առ հնձանաւքն, ուր էինն իսկ յառաջ * վանք իւրեանց՝ ձայն աւետեաց մատուցանէր ընկերացն . եւ ինքն անցանէր հարուստ մի ի քաղաքէն ի կողմն մի հիւսիսոյ, ի տեղի մի յարեւելս կոյս, ի սարաւանդակ ի բարձրաւանդակ յաւազին տեղի մի, մաւտ ի բուն պողոտայն, որ երթայր յԱրտաշատ քաղաք։
       37  Իբրեւ եհաս յայն տեղի՝ ծունր եդեալ կայր յաղաւթս եւ ասէր. «Տէր ամենայնի, ո՞ կարիցէ հատուցանել քեզ փոխանակ բարեացն, որ ի քէն շնորհեցաւ մեզ. զի պահեցեր զյոյս մեր հաստատուն որ ի քեզ էր. եւ ապրեցուցեր զմեզ ի պղծալից ժանեաց գազանին * որ ապականէրն զմեզ։ 38  Այլ զի՞նչ եւս * կայցէ ի մեզ կար՝ փոխարէնս հատուցանել քեզ. բայց անձինք մեր լիցին փոխանակ * փրկութեան քում. զի * դու ինքն արժանիս արարեր զմեզ արբանեկութեան, կրել զանունդ քո, որով ապրեցուցեր զմեզ. զի բայց ի քէն, Տէր, զայլ ոչ ոք գիտեմք, եւ զանուն քո անուանեմք զաւր հանապազ ։
       39  Այլ մեզ լաւ է մեռանել * ի սրբութեան քում, քան թէ ձգիցեմք զձեռս մեր յաստուածս աւտարս, որ չիցեն իսկ. այլ ոչ ինչ իսկ են ամենայն պաշտամունք հեթանոսաց. զի դու ես * արարիչ, եւ ամենայն ի քէն է եւ Որդւովդ քո միածնաւ, առանց որոյ եղեւ եւ ոչինչ, եւ Հոգիդ քո բարի * առաջնորդեսցէ մեզ յերկիր ուղիղ *, որ տանի զմեզ * ի բարութիւնսն * յաւիտենականսն յերկրաւորսն ։
       40  Որոյ յանդիման լինելոց եմք առաջի միածնիդ քոյ. զի առանց ամաւթոյ կայցեմք * ի կողմն աջակողմանն, յորժամ առաքեսցես զդա ի պատրաստ լուսոյ բնակութենէդ հայել յամենայն բնակիչս երկրի ։ 41  Որ ստեղծ իսկ զսիրտս որդւոց մարդկան, որ ի միտ * առնու զամենայն գործս նոցա։ 42  Զի եւ մեք ի ժողովրդենէ քումմէ եմք * եւ ի խաշնէ արաւտի քոյ. մտցուք * ի յարկսդ, զոր պատրաստեցեր սիրելեաց քոց։ 43  Փութամք, Տէր, զի ելցուք * ի մարմնոյս, զի խառնեսցուք ի գունդ միածնի Որդւոյդ քոյ սիրելւոյ, եւ ի թիւ այնոցիկ, որ սիրեցին զաւր երեւելոյ գալստեան Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի։ 44  Ի պղծութենէս եւ եթ ապրեսցուք. այլ * եթէ եկեսցեն տանջանք ի վերայ մեր վասն անուան քոյ՝ պատրաստ եմք ։ 45  Զի ոչ զրկես դու * զմեզ. զի դու, Տէր, ինքնին վկայես ինձ , զի վարուց երկրակեաց կենացս * ես ինչ ոչ ցանկացայ ի մանկութենէ իմմէ. վասն զի նայեցայ եւ հաւատացի բանի քում զոր ասացեր, թէ * Վա՜յ իցէ ձեզ, յորժամ բարի ասիցեն զձէնջ մարդիկ. այլ Երանի է ձեզ, * յորժամ նախատիցեն զձեզ եւ հալածիցեն, եւ ասիցեն զամենայն բան չար սուտ զձէնջ վասն իմ. ցնծացէ՛ք եւ ուրախ լերուք ։
       46  Արդարեւ * իսկ, Տէր, ցնծացաք եւ ուրախ եղաք ընդ այս պատերազմ որ եհաս մեզ, մարտնչել * սիրով քով. զի յաղթեաց յաղթող զաւրութիւնդ քո, եւ ետ մեզ յաղթել։ 47  Ուրախ եղաք ընդ այս փոխանակ աւուրցս, որ խոնարհ արարին զմեզ, եւ ամացս, յորս տեսաք զչարչարանս ։ 48  Հայեա՛ց, Տէր, ի ժառանգութիւն քո եւ ի գործս ձեռաց քոց, եւ առաջնորդեա՛ * մեզ * ի վերին քաղաքդ քո Երուսաղէմ որ * ի բարձունսդ է, ուր ժողովելոցդ ես զամենայն արդարս, զսուրբս եւ զսիրելիս անուան քոյ. եղիցի լոյս տեառն * Աստուծոյ ի վերայ մեր» ։