Պատմութիւն Հայոց

Ի. * Արդ՝ աւուրս վեց * ի խոր տխրութեան եւ յանհնարին տրտմութեան կացեալ թագաւորն առ անձուկ սիրոյ գեղոյն Հռիփսիմեայ. ապա յետ այսորիկ ժամ տուեալ որսոյ՝ ամենայն * զաւրաց ածել կուտել զպառականն, խուճապական սփռեալ , երագազ տուեալ, թակարդ ձգեալ, կամեցեալ որս առնել, երթեալ ի դաշտն Փառական Շեմակաց ։
       2  Այն ինչ ի կառս ելեալ * կամէր թագաւորն * ըստ քաղաքն ելանել՝ անդէն վաղվաղակի * պատուհաս ի Տեառնէ ի վերայ հասանէր. եւ հարեալ զթագաւորն այսոյն պղծութեան՝ ի կառացն ի վայր կործանէր։ 3  Եւ անդէն մոլեգնել սկսաւ, եւ իւրովի * ուտել զիւր մարմինն. նա եւ ըստ նմանութեանն * Նաբուգոդոնոսորայ արքային Բաբելացւոց, ելեալ ըստ մարդկային * բնութիւնս արտաքս՝ ի նմանութիւն վայրենի խոզաց, իբրեւ զնոսա ընդ նոսա ի մէջ նոցա երթեալ բնակէր։ 4  Եւ այնուհետեւ մտեալ յեղէգն, խոտաճարակ լեալ անհնարին * անզգայութեամբ, մերկ զանձն ընդ դաշտսն կոծելով։ 5  Զի թէպէտ կամեցան * արգելուլ անդէն ի քաղաքին՝ ոչ կարացին. մի՝ վասն բնական ուժոյն, եւ մի՝ վասն զի էր եւ * ոյժն դիւաց որ ի նմայն հարեալ էին։
       6  Նա եւ ամենայն մարդիկն որ ի քաղաքին էին՝ նոյն աւրինակ դիւաբախք մոլեգնէին. եւ անհնարին կործանումն ի վերայ աշխարհին հասանէր։ 7  Եւ ամենայն ընտանիք թագաւորին, ծառայք եւ սպասաւորք առ հասարակ, հարուածովք հարեալք լինէին. եւ անհնարին * սուգ վասն հարուածոցն լինէր։
       8  Յայնմ ժամանակի * տեսիլ երեւեալ յԱստուծոյ ի վերայ քեռ թագաւորին, որոյ անուն էր Խոսրովիդուխտ։ 9  Արդ՝ եկեալ խաւսէր ընդ մարդկանն, պատմէր զտեսիլն եւ ասէր. «Տեսիլ երեւեցաւ ինձ յայսմ գիշերի . այր մի ի նմանութիւն լուսոյ եկեալ՝ պատմեաց ինձ, եթէ «Ոչ այլ ինչ * գոյ բժշկութիւն հարուածոցդ, որ եկին հասին ի վերայ ձեր՝ եթէ ոչ * յղեսջիք դուք ի քաղաքն յԱրտաշատ, ածել անտի զկապեալն Գրիգորիոս. նա * եկեալ ուսուսցէ ձեզ դեղ ցաւոցդ բժշկութեան»։
       10  Արդ՝ իբրեւ լուան մարդիկն՝ սկսան ծիծաղել զբանիւքն զոր * ասաց. սկսան խաւսել ընդ նմա եւ ասեն. «Եւ դո՛ւ ուրեմն մոլեգնեցար . դեւ ուրեմն հարաւ ի քեզ։ 11  Զիա՞րդ է, զի այս հնգետասան ամ է, զի ընկեցին զնա յանհնարին * խոր վիրապն, եւ դու ասես * եթէ կենդանի է. արդ եւ ոսկերոտին իսկ ո՞ւր իցեն. զի * նոյն աւրին, իբրեւ իջուցին զնա անդր՝ * յաւձիցն իսկ տեսլենէն նոյնժամայն սատակեալ իցէ»։
       12  Իսկ կրկնեաց դարձեալ եւս կնոջն զնոյն տեսիլ, եւ հնգկնեաց սպառնալեաւք, զի եթէ ոչ պատմեսցէ ստէպ ստէպ՝ մեծամեծ տանջանս ընկալցի, եւ հարուածք մարդկան եւ * թագաւորին եւս քան զեւս սաստկասցին մահու եւ պէսպէս տանջանաւք ։ 13  Եւ մտեալ անդրէն * Խոսրովիդուխտն՝ մեծաւ երկիւղիւ եւ զգուշութեամբ ասաց զբանսն հրեշտակին ։
       14  Իսկ նոքա վաղվաղակի յղէին անդր նախարար զոմն աւագ, որոյ անուն Աւտայ կոչէր։ 15  Եւ գնաց նա ի քաղաքն Արտաշատ՝ * հանել զնա ի խոր բանդէ վիրապին ։ 16  Արդ՝ իբրեւ եկն եհաս Աւտայն ի քաղաքն յԱրտաշատ՝ ընդ առաջ ելանէին նմա քաղաքացիքն՝ հարցանել զպատճառս գալոյն։ 17  Եւ նա * ասէ ցնոսա, թէ «Վասն կապելոյն Գրիգորի եկեալ եմ, տանել զնա »։ 18  Իսկ նոքա զարմացեալ առ հասարակ ասէին. « Ո՞ գիտէ թէ կայցէ. զի * բազում ամք են, զի ընկեցին զնա անդր»։ 19  Իսկ նա պատմեաց զիրս տեսլեանն եւ զգործն զինչ եղեւն իսկ ։
       20  Եւ եկին բերին կարս պարանաց * երկայնս եւ ստուարս, եւ կցեցին իջուցին ի ներքս։ 21  Աղաղակեաց * Աւտայ նախարարն ի ձայն մեծ եւ ասէ. « Գրիգորիոս, եթէ կայցես ուրեք՝ * ե՛կ ի դուրս. զի Տէր Աստուածն քո, զոր պաշտէիրն դու՝ նա հրամայեաց հանել զքեզ այտի »։ 22  Եւ անդէն * յոտն կացեալ՝ վաղվաղակի շարժեաց զպարանն, եւ բուռն հարեալ ունէր։
       23  Իսկ սոցա գիտացեալ՝ ձգեալ հանին զնա ի վեր, եւ * տեսին * զի * թխացեալ էր մարմին նորա իբրեւ զածուղ սեւացեալ. եւ անդէն հանդերձս մատուցեալ զգեցուցին * նմա, եւ խնդութեամբ առին գնացին * յԱրտաշատ քաղաքէ, տանել ի Վաղարշապատ * քաղաք։ 24  Յայնմ ժամանակի առ վտանգի տարակուսի ցաւոցն՝ ելեալ * թագաւորն * յերամէ խոզիցն՝ դիւին առեալ ածէր ընդ առաջ նորա մերկ խայտառակ։ 25  Եւ նախարարքն արտաքոյ քաղաքին սպասէին նոցա ։
       26  Արդ՝ իբրեւ տեսանէին զնոսա ի բացէ, զի գային Գրիգորիոս Աւտայիւն հանդերձ, եւ այլ բազում մարդիկ, որ գային ընդ նոսա յԱրտաշատ քաղաքէ՝ ընդ առաջ խաղացեալ, մոլեգնելով եւ ուտելով զմարմինս իւրեանց՝ դիւահարէին եւ փրփրէին առաջի նորա։
       27  Իսկ նա վաղվաղակի ծունր եդեալ * յաղաւթս կայր, եւ նոքա անդրէն ի զգաստութիւն դառնային։ 28  Եւ * նա անդէն հրամայեաց, զի * արկցեն զանձամբք իւրեանց հանդերձս եւ ծածկեսցեն զամաւթ իւրեանց։ 29  Եւ մատուցեալ թագաւորն եւ նախարարքն՝ * բուռն * հարեալ ունէին զոտից սրբոյն Գրիգորի եւ ասէին. «Խնդրեմք ի քէն, թո՛ղ մեզ զյանցումն մեր, զոր մեք ընդ քեզ արարաք»։
       30  Իսկ նա մատուցեալ կանգնեաց զնոսա * ի գետնոյ անտի եւ ասէ . «Ես մարդ եմ իբրեւ զձեզ, եւ մարմին ունիմ իբրեւ զձերդ. բայց դուք ծաներո՛ւք զձեր արարիչն, որոյ զերկինս եւ զերկիր արարեալ է, զարեգակն եւ զլուսին եւ զաստեղս, զծով եւ զցամաք . եւ նա կարող է * զձեզ բժշկել»։
       31  Իսկ անդէն * սկսաւ հարցանել Գրիգորիոս, թէ ո՛ւր * եդեալ են մարմինք վկայիցն Աստուծոյ։ 32  Իսկ նոքա * ասեն, թէ «Զորո՞ց վկայից ասես»։ 33  Եւ նա ասէ. «Որ վասն * Աստուծոյն մեռան ի ձէնջ»։ 34  Իսկ նոցա ցուցեալ նմա զտեղիսն ։ 35  Իսկ նա ընթացեալ ժողովել եւ ամփոփել զմարմինս նոցա ի սպանման * տեղեացն, զի կային * անդէն։ 36  Եւ տեսին զի զաւրութեանն Աստուծոյ պահեալ էր զմարմինս նոցա. զի այն ինն տիւ էր եւ ինն գիշեր, զի * արտաքոյ * ընկեցեալ կային մարմինք նոցա, զի ոչ գազանի էր մատուցեալ եւ ոչ * շան, քանզի անդէն շուրջ զքաղաքաւն էին, մաւտ ի քաղաքն. եւ ոչ * հաւու վնասեալ եւս էր նոցա, եւ ոչ հոտեալ էին մարմինք նոցա։
       37  Իսկ նոքա բերին հանդերձս սուրբս պատանաց. բայց երանելին Գրիգորիոս ոչ արժանի * համարէր * զպատանսն բերեալս թագաւորին, կամ զայլոց մարդկանն. այլ իւրաքանչիւր պատառոտուն հանդերձիւն պատէր զսուրբսն. « Առ անգամ մի, ասէ, մինչեւ * լիջիք դուք արժանի պատել զմարմինս նոցա »։ 38  Եւ * ամփոփեաց, առ գնաց ի հնձանն, ուր * վանքն իսկ լեալ էին նոցա. եւ իւր իսկ վանս անդէն կալեալ՝ աւթեվանս առնէր։ 39  Եւ երանելին Գրիգորիոս զցայգն ամենայն առ Աստուած աղաւթս * մատուցանէր նոցա փրկութեան, եւ խնդրուածս առնէր, զի դարձցին եւ ապաշխարութեան * հնարս գտանել մարթասցեն ։
       40  Եւ ի վաղիւ անդր թագաւորն եւ նախարարքն եւ մեծամեծ աւագանին խառնաղանճ ամբոխիւն բազմութեամբ * եկեալ ի ծունր իջեալ առաջի սրբոյն Գրիգորի եւ առաջի սուրբ ոսկերաց վկայիցն Աստուծոյ՝ խնդրէին եւ ասէին. «Թո՛ղ մեզ զամենայն յանցումն չարեացն, զոր մեք ընդ քեզ արարաք. եւ խնդրեա՛ դու վասն մեր յԱստուծոյ քումմէ, զի մի՛ * կորիցուք»։