Անգիտաց Անպէտ

Հեղինակ

ԱՄԻՐԴՈՎԼԱԹ ԱՄԱՍԻԱՑԻ

Բաժին

Հայ դասական մատենագրութիւն

Թեմա

Առողջապահութիւն

	ՁՈՒԿ	(Poisson).	որ է յ. սամաք. ինքն Բ ցեղ լինի. Ա՝ ծովուն կելնէ, եւ Ա՝ գետէն. եւ գետին ձուկն որ կաշին նաւսր է՝ հով եւ գէճ է Բ տարաճան. զանձն աղէկ կերեկրէ ձուկն, որ աղի լինի. իր մոխիրն աւգտէ կզակին ուռէցին. եւ մանտր ձուկն աւգտէ տակ գլխացաւութեան. եւ ծովու ձուկն աւգտէ թոքին, եւ զանձն յիստկէ. եւ դալար ձուկն զմերձաւորութիւնն յաւելցնէ. եւ աղի ձուկն զպալղամն կու կտրէ. եւ լաւն այն է, որ յետեւ այնոր՝ փսխեն. եւ թէ ձկան եղն յորժամ կանայք յինքն ծխեն՝ պատեղւորին. եւ թէ շուրվայ առնես՝ աւգտէ աւձահարին եւ ամենայն մահացու դեղոց. եւ որ կատղած շունն խածնէ՝ աւգտէ. եւ թէ զաղի ձկան գլուխն կոտրես եւ այրես, եւ դնես ի վերայ կարճահարին, աւգտէ. եւ թէ զմիսն ուտեն՝ այլուի զան զաւրութիւնն տայ. եւ աղի ձուկն զպալղամն հալէ, եւ սեւ պիսակ առնէ, եւ ծարաւ բերէ. եւ լաւն այն է որ քացխով եւ ծաթրինով ուտեն. եւ թէ մարդ հանապազ զինք ուտէ՝ ջղացաւ եւ գլխացաւ բերէ. եւ լաւն այն է որ ընկզի ձիթով եւ կամ հոռոմ ձիթով ուտեն. եւ թէ պղպեղ ցանեն, եւ զանճապիլ սնուցած, եւ անպակ գինի խմեն, եւ սիսռան ջուր. եւ թէ ի վերայ ջուր շատ խմես, լաւն այն է որ փսխես. եւ լաւն այն է որ ջուր չի խմես ի վերայ, եւ լուծում առնես, զստամոքն յիստկէ. եւ ի ձկնէն՝ լազիճ եւ զուճճաճի պալղամ կու ընձայի. եւ այն պատճառովն ղուլինճ կու լինի, եւ ֆալիճ եւ սաքթայ. եւ զիր չարութիւնն տանի մեղրն որ ի վերայ ուտեն. զպալղամն հալէ եւ զբնութիւնն փոխէ. եւ քացախն այլ լաւ է. եւ այլ աղէկն այն է որ ի վերայ թաժայ ձկանն՝ աղի ձուկ ուտեն. եւ լաւն այն է ձկանն որ գէր եւ դալար լինի, եւ աղած լինի, որ ի քացախն լինի դրած, եւ ի վերայ գինծ ցանած. եւ բնութիւնն հով եւ չոր է. կերակուր ուտել տայ. եւ քիչ ծարաւ բերէ քան զաղի ձուկն. եւ զթաժան խորվեն. եւ չէ աղէկ յէրղնիսային եւ սավտայի բնութեան. եւ զիր չարութիւնն տանի ութրուճի մուրապան. եւ լաւ եփիլն այն է որ քացխով լինի, եւ հետ քացխին եռայ, եւ քարաւս եւ զաֆրան լինի, եւ յետեւ՝ զձուքն ճղքեն եւ ի մէջն դնեն, եփեն աղէկ համեմնով. եւ յոժամ եփէ՝ պիտի որ թողուն, որ պահ մի հանկչի. եւ յորժամ զձուկն որսաս՝ թողուն որ պահ մի կենայ, շատ չթողուն որ չաւիրի. բնութիւնն հով է եւ մուհթատիլ. աւգտէ լերդին տաքութեան. եւ աւգտէ արաղանին եւ սաֆրային ջերմերուն. եւ աչից զեն է:
	ՁԱՐԽՈՏ	(Capillaire).	որ է փարիսիաւշանն, որ է դիվու ձարն. յիշած է ի վերայ դային:
	ՁԱԳՈՒ ԼԵԶՈՒ	(Fruit du FrՍne).	որ է լիսան ըլ յասաֆիրն. յիշած է ի վերայ լիւնին, կատարեալ:
	ՁԱՐ ՊԱՌՎՈՒ	(Capillaire).	որ է ձարխոտն. յիշած է ի վերայ ձային իւր համարն:
	ՁԻՈՒ ԱԳԻ	(Equisetum).	որ է զանապ ըլ խայլ. յիշած է իր համարն ի վերայ զային:
	ՁԷԹ ԶՈՒԿԻ	(Styrax).	որ է միայի սայիլէն յիշած է ի վերայ մենին իր համարն:
	ՁԿԱՆ ՄԱՀԱՐԱՐՆ	(Menispermum Cocculus).	որ է խռընտակն, որ է մահի զահրաճն. յշծ է իր հմրն ի վրյ մենին:
	ՁԱԳՈՒ ԽՈՏ	(Erysimum).	Բ Գ ազգ թուտարիքն. յիշած է ի վերայ թոյին իր համարն:
	ՁԱԳՈՒ ԽՈՏ ՄԸՆ ԱՅԼ.		որ է ֆարանճամուշքն (Acinos Diosc. ). յիշած է ի վերայ ֆէին իր համարն:
	ՁԵՌՆԱՏԱՂՈՅ ՏԱԿ	(Eupatorium Diosc. ).	որ է ղաֆէթն. յիշած է ի վերայ ղատին իր համարն:
	ՁԷԹ	(Huile d'Olives).	զայթ. յիշած է:
	(ՁՈՒՆ.		որ է պարանն: )
	ՁՈՒՆԾԱՂԻԿ	(Colchique).	որ է սորնջանն. յիշած է ի վերայ սէին:
	ՁԿԱՆ ԱԾՈՒԵՆԻ	(Lentille d'eau).	որ է գորտնբուրթն, որ է յ. տահլապն. յիշած է ի վերայ տիւնին:
	ՁՐԹԻ	(Sabine,	հ. Ցրդի). որ է ուպհուլին ծառն. յիշած է լիակատար ի վերայ ոյին իր համարն:
	ՁՄԵՐՈՒԿ	(PastՌque).	որ է պատտիխի զիխին, որ է պատտիխի հնտին, եւ ի Թավրէզ՝ հնդուանայ կասեն, եւ ի Շիրազ՝ խիարի քուտու կասեն. լաւն այն է որ ջրի լինայ, եւ մսլի, եւ քաղցր. բնութիւնն հով եւ գէճ է. եւ աւգտէ տաք ջերմերուն, եւ մուհրիղայ ջերմանն. եւ թէ հետ սքնջուպինի խմես՝ զգոզն յորդորէ եւ զբուշտն լուանայ. եւ թէ զջուրն շաքրով խառնես եւ տաս՝ հովութիւնն յաւելի լինի. բայց կրծոց զեն կառնէ. եւ հով բնութեանց պեղծ ծարաւ ընձայէ. եւ ի լեդն պալղամ յաւելցնէ. եւ զիր չարութիւնն տանի մեղրն եւ շաքարն, որ յետեւ այնոր ուտեն. աւգտէ:
	ՁՈՒԿ ՈՒՍԿՈՒՄՐԻ	(Maquereau).	ռուվայեապ, եւ ձուկն ճսրայ. յիշած է:
	ՁՈՒԹ	(Poix).	ինքն զիֆթն է յ. էն. եւ ինքն յիշած է ի վերայ զային:

Յիշենք զան դեղերն որ յառաջ ղատն է: