Օգուտ Բժշկութեան

   Իմացի՛ր, որ բնութիւնն չորսն մէկ մէկ է, եւ չորսն խառնած է. եւ յառաջն տաք է, եւ երկուսն հով է, եւ երեքն գէճ, եւ չորսն չոր. եւ չորսն այլ որ խառնուած են՝ առաջինն տաք է եւ գէճ, եւ երկուքն տաք է եւ չոր, եւ երեքն հով է եւ գէճ, եւ չորսն հով ե եւ չոր. եւ ինն այն է, որ մուհթատիլ է ընդ տաքութիւնն եւ ընդ հովութիւնն եւ ընդ գիճութիւնն եւ ընդ չորութիւնն. եւ այս մուհթատիլն է հիմն ամէն կենդանութեան եւ այսոր պատճառն այլ նիւթին խառնուածէն լինի ուժովն եւ զօրութեամբն. այս խառնվելուն պատճառն երկուք է. մէկն ըղորդ եւ մէկն հակառակ է։

   Բայց այն խառնվիլն որ ըղորդ է՝ այն է որ ի մարմինն այս Դ նիւթին բաժինքն իրար խառնին ըղորդ, որ հանց որ մէկ մէկն աւելի եւ մէկն մոհթատիլ լինի։ Եւ այն խառնվածն որ հակառակ է՝ ի յայս Դ նիւթէն մէկ-մէկ աւելի լինի, որպէս ջուրն, եւ մէկն պակաս՝ ասեն, թէ այս բնութիւնն հով է. եւ թէ հողին բնութիւնն աւելի լինի՝ եւ ասեն, թէ բնութիւնն չոր է. եւ թէ կրակն եւ քամին եւ Բ այլ աւելի լինի՝ եւ ասեն, թէ այնոր բնութիւնն տաք եւ չոր է. եւ թէ հողն եւ ջուրն մէկ-մէկ բաժին աւելի լինի՝ եւ ասեն, թէ այնոր բնութիւնն հով եւ չոր է։ Եւ այսպէս է բնութիւն մարդուն, որ մէկ մէկի հակառակի խառնուածոցն։

   Եւ այլ օրինակ ցուցանեմ քեզ, որ հեշտ հասկանաս եւ իմանաս, թէ որպէս է։ Օրինակն այս է, որ թէ զնճուֆրն եւ իսպիտակ դեղն եւ զթանաքն եւ զռնեխն յամենէն առնուս մէկ մէկ մասն եւ զամէնն տրորես եւ յիրար խառնես՝ անպատճառ որ գուն մն կու լինի՝ որ ի յայս գուներս չի նմանիր. եւ թէ քիչ մն մէկէն աւելի լինի՝ նա հակառակ լինայ այն առաջին գունին, եւ թէ պակսեցնես՝ նա այսպէս գուն փոխի։ Եւ այլ իմացի՛ր, որ այս՝ մուհթատիլ միզաճն է որ ասեն, զի այս բանս մարդուն բնութիւնն է, եւ այլ կենդանոցն չէ։ Բայց այս մոհթատիլն որ կասենք ի մարդուն բնութիւնն՝ այս այլ ճշմարիտ չէ. բայց խելօք իմացան, որ քան զայլ կենդանուն՝ մարդուն բնութիւնն մուհթատիլ է, եւ քան զամէն անդամն մարդուն՝ կաշին մուհթատիլ է, եւ քան զամէն կաշին՝ ձեռացն կաշին աւելի մուհթատիլ է, եւ քան զձեռացն կաշին այլ մուհթատիլ՝ մատն ծարերունն է, եւ քան զայս անցել այլ մուհթատիլ չի կայ։