Օգուտ Բժշկութեան

ԳԻՐՔ ԲԺՇԿՈՒԹԵԱՆ ՏՈՒՄԱՐԻ

ԳԼՈՒԽ ԺԶ

ԹԵՓՈՒԿ ՈՐ Ի ԳԼՈՒԽՆ ԼԻՆԻ, ԶՈՐ ՏԱՃԻԿՆ ՀԱԶԱԶ ԱՍԷ ԵՒ ՊԱՐՍԻԿՆ ՍԱՊՈՒՍԱՅ

Պատճառ որ ի տաքէ լինի

Էհանան ասէ, թէ այս ցաւս ի սաֆրային սրութենէն լինայ եւ ի յաւելվածոցն, որ Բ յիրար խառնին. յորժամ հին լինի՝ քանչալ դառնայ։

Նշանք որ ի տաքէ լինայ։ Լինի յարենէ որ գոյնն կարմիր լինի, եւ գլուխն գոյնն կարմիր լինի. եւ որ ի սաֆրայէ լինի՝ գլուխն գոյնն դեղնութիւն քշտէ. եւ գլխուն գոյնն դեղին լինի եւ թեփուկն դեղին։

Ստածումն որ ի տաքէ լինի։

Էհանան ասէ, թէ երակ առ ի կիֆալէն, եւ ապիկիս արկ ի ծոծրկէն. եւ մրգանց ջրով զփորն լուծէ եւ Բ ազգ նռան ջուր տուր, եւ սալորի ջուր յանօթեց, որ զտաքութիւնն ի գլուխն քարշէ. եւ այն որ ի սաֆրայէ՝ զփորն լուծէ՛ հալիլայի մատպուխով եւ շահթառայի ջրով եւ դեղին հալիլայով, եւ սիսռան եւ բակլայի եւ տղտի ալրով զգլուխն լվա՛ եւ դալար գնծին ջուրն ի գլուխն շփէ, եւ ամէն իրք, որ զտաքութիւն ի գլխուն ի վար քաշէ՝ օգտէ աստուծով։

Զաքարիային որդին ասէ, թէ պիտի որ այարիճ ըռօֆօս տաս։ Թէ հին լինի՝ ի գլուխն շիրիկ ձէթ օծէ. եւ շնխաղողի ջուր տուր որ խմէ. եւ թէ հին լինի՝ զգլուխն ածիլէ՛ եւ եղկ եղ օծէ եւ ի բաղնիս տար եւ եղկ ջուր լից եւ լուա. եւ այն որ պուխար առնէ՝ անտի պատրաստ պահէ, որպէս սոխն եւ սխտորն, եւ վարդի ձէթ օծէ ի գլուխն եւ քացախ, եւ զգլուխն եղլի պահէ։

Մասրուճէն ասէ, թէ տաքերու պատրաստէ՛. եւ աղտորով եւ ազոխով թթու ապուր տուր, եւ լուա զգլուխն ճակնդեղի եւ ուռի ջրով, եւ սրքնճուպին տուր, եւ լուա՛ տղտի ջրով եւ գնծի՝ որ դալար լինի. եւ երակ առ եւ ապիկիս արկ ի ծոծրկէն եւ ի թիկնամէջէն եւ Բ բէճին միջէն. եւ թէ դալար բակլան ծեծես եւ ի գլուխն դնես՝ օգտէ։ Եւ տար ի բաղնիս եւ զգլուխն լվա եղկ ջրով եւ տղտի ջրով։

Եւ զայս թպտիրնիս հանապազ պահէ. օգտէ աստուծով։ Ա՛ռ զարտաչաւ, ծեծէ՛ եւ մաղէ՛ Ա նուկի եւ Ա լիտր, իսպիտակ մորհամն խառնէ՛ եւ տրորէ՛ եւ աղէկ օծէ. օգտէ։

Պատճառ որ ի հովէ լինի

Ապուճարէհն ասէ, թէ այս ցաւս շատն ի պաղլամէ լինի կամ ի յաւելի սավտայէ եւ ի պիղծ պուխարէ եւ այրած խառնուածոց, որ ի գլուխն ելանէ եւ զայս ցաւս ընծայէ։

Նշան որ ի հովէ։

Այն որ յաղի պալղամէ լինի՝ նշանն այն է, որ թեփուկն հանապազ իսպիտակ լինի. եւ այն որ յաւելի սավտայէն է՝ նշանն այն է, որ թեփուկն եւ կաշին գլխուն մթնգուն լինի։

Ստածումն որ ի հովէ լինի։

Ապուճարէհն ասէ, թէ օծէ՛ ի վերայ կարմիր մորհամն։ Սահակն ասէ, թէ զանճապիլ։ Տուր սնուցած, եւ նանխու խառնէ, տո՛ւր անօթեց, որ զստամոքին գիճութիւնն առնու, եւ հին վարդ մուրապայ տուր մազտաքէով եւ պղպեղով որ ուտէ. եւ ներկիսի ձէթ եւ սուսանի օծէ, եւ հուլպայով եւ կտաւտով լվա՛ զգլուխն, ի յամէն թթուէ պատրաստէ՛, եւ սիսռան ջուր եւ ղալիայ կեր։

Սապիթ Կուռանն ասէ, թէ հիմն որ ի սավտայէ լինի՝ տո՛ւր զաֆթիմոնին մտպուխն, որ զսավտան լուծէ, եւ կերակուր՝ տաք եւ կակուղ տուր, զնիլուֆարին տակն եփէ՛ գարով եւ լվա՛ զգլուխն։ Եւ թէ պեղծ պուխարն լինի՝ դի՛ր զայս տիմէտս. ա՛ռ սիսռան ալուր Ժ դրամ եւ հուլպայ եւ պորայ եւ ապիկի Ա Ա դրամ, ծեծէ՛ զամէնն եւ շաղվէ՛ եւ օծէ՛ ի գլուխն։

Մասեհն ասէ, թէ իր ստածումն այն է, որ հապի զուղիեայ տաս եւ այարիճի ֆայղարայ, եւ յայն ժամ սրքնճուպինով խաղաջ արա մանեխով եւ աղրղարհայով. եւ թէ զգլուխն սիսռան ալուրով եւ թրմուսի է հուլպայի լուանաս՝ օգտէ։ Եւ թէ զշուշմային տերեւն քացախ խառնես եւ եփես եւ լուանաս՝ օգտէ։ Եւ թէ պախրու լեղի եւ պորայ, յամէն մէկէ Ա Ա խառնես ի կաւ եւ օծես ի գլուխն՝ շատ անգամ նա օգտէ. տղին ջուրն այլ օգտէ։ Ա՛ռ սարփ քացախ ԲՃ դրամ եւ այծու եղ Ճ դրամ, եւ զեղն հալէ եւ լից ի քացախն եւ լի՛ց Բ պտուկ մի եւ ծեփէ՛ զբերանն եւ Գ օր եւ Գ գիշեր եփէ՛ կակուղ կրակով աղէկ։ Դարձեալ ա՛ռ սնդիկ ԺԵ դրամ եւ պորա Դ դրամ եւ լի՛ց ի մէջն եւ զա՛րկ որ փրփրի, եւ ապա ածիլէ՛ զգլուխն, քսէ՛ դեղն ի վերայ լաթի եւ այնիւ դի՛ր ի գլուխն որ կենայ Գ օր։ Երեք հեղ արա. փորձիւն է. օգտէ։