Օգուտ Բժշկութեան

Գլխացաւութիւն որ ի տաք քամու լինի կամ հով քամու

Պատճառ ի տաք քամու լինի

Բագարատ ասէ, թէ ի սուր պուխարէ լինի արիւնին եւ սաֆրային, որ յաւելնայ, եւ կամ հին գինի խմէ շատ, եւ ուժով ցաւի գլուխն։

Նշան տաք քամու լինի եւ յարեան սրութենէն, եւ երեսն կարմրի եւ մթնգուն. եւ այն որ ի սաֆրայէ՝ երեսին գունն դեղին լինի եւ ցաւն խիստ. եւ գինուն այլ նոյնպէս։

Ստածումն որ ի տաք քամու լինի։

Բագարատ ասէ, թէ յառաջն վերաբերութիւն տուր այնել եղկ ջրով, եւ սրքնճուպին եւ պաղ ջուր լից ի գլուխն, եւ զոտվին աճռէ՛ եւ Բ նռան ջուր տուր եւ ազոխի ջուր, եւ սրքնճուպին տուր, եւ թուրինճ տուր որ ծծէ, եւ հանապազ օծէ՛ ի գլուխն վարդի ձէթ, եւ ջանա՛ որ քուն չի լինի. եւ մանուշակ եւ դալար նոնոֆար տուր հոտալ, եւ կերակուր՝ ազոխով եւ նռան հատով, եւ հանապազ հաւու ձագ կեր, եւ մանր դալար ձուկն քացխով եփէ, եւ տանծ եւ նուռն կեր եւ Բ ազգն, եւ սերկեւիլ կեր. եւ բնաւ գինի մի՛ խմել. օգտէ։

Սահակն ասէ, թէ պաղ ջուրն շատ մի՛ խմէ եւ քիչ գինի ջրախառ, որ զստամոքն ուժովցնէ. եւ հով տեղ նստի, եւ ամռան աւուրքն շատ ի շուրջ մի՛ գալ, զի զէն է։

Ապուճարէհն ասէ, թէ զպաղեցուցած վարդէջուրն ի վերայ գլխուն լից եւ խառնէ՛ վարդի ձէթ եւ քացախ։ Եւ թէ ցաւն յուժովնայ, երեսն մթնէ, եւ արիւն յաւելնալուն նշան է, եւ կարմրութիւն լինի եւ երակքն ուժով լինի՝ ի կիֆալէն երակ առ ի չաքուն, եւ վարդ եւ քաֆուր եւ վարդէջուր եւ սանտալ տուր հոտալ. օգտէ. եւ կերակուր տուր մուզավարայ ազոխի եւ նռան հատի. եւ թէ վատուժի՝ զհաւձագն հանապազ տուր, որ զօրացնէ զուժն եւ օգտէ գլխուն։

Պատճառ որ ի հով քամու լինի

Գեղիանոս ասէ, թէ այս ցաւս ի պեղծ կերակրէ լինի, որ է պախրէ միսն եւ կաղամբն եւ ըղտու միսն եւ սոցին նման լինի, եւ ստամոքին վատուժութենէն։

Նշան հով քամուն, որ կերակրէ լինի այն է, որ պեղծ կերակուր ուտէ՝ ցաւն խիստ է եւ գլուխն ի շուրջ գայ. եւ այն որ ստամոքին վատուժութենէ՝ եփ անօթի լինայ՝ խիստ ցաւի։

Ստածումն որ ի հով քամու լինի։

Գեղիանոս ասէ, թէ տո՛ւր այարիճի ֆայղարայ, որ գրած է ի ախրապատինն, Բ դրամ ժմուն, եւ Ժ դրամ մեղր ուտէ ի վերայ. եւ անօթեց ի բաղանիս մուտ, եւ զայս խոտերուն ջուրն ի վերայ գլխուդ լից, որ է մարզանկօշն եւ աքլիլմէլիքն եւ պապունաճն եւ որ նման է սոցա. զամէնն յիրար խառնէ եւ եփէ՛. շատ օգտէ։

Մասուային որդին ասէ, թէ այս հապս ի բան տար որ զպուխարն ի վար քաշէ գլխուն եւ զըղեղն ըստկէ եւ զստամոքսն զօրացնէ. - Ա՛ռ այարիճի ֆայղարա Ե դրամ կամ Զ դրամ, եւ թրպութ եւ դեղին հալիլայ Դ Դ դրամ, եւ հնտի աղ Բ դրամ եւ կէս. զամէնն ծեծէ՛. եւ հապ արա քարօսի ջրով եւ ի շուքն չորցո՛ւր եւ անօթեց տո՛ւր Բ դրամ. օգտէ։

Ըռուֆօսն ասէ, թէ տո՛ւր մատն արկանել, որ ցաւն ի հիմէն քակի. եւ թէ ստամոքն վատուժ լինի՝ վերաբերութիւնն խիստ օգտէ. եւ խառնէ՛ զտիզկանափայտին ձէթն եւ նուխուի սապռն, եւ տո՛ւր առաւօտուն որպէս ըռասմն է. եւ հանապազ տուր հոտայ մուշքի ղալիայ եւ մարզանկօշ եւ կղբու ձու, որ հոտայ եւ փռնքտայ, եւ արա՛ զայն ստածումն, որ զթանձր քամէստան հալէ, եւ զթեթեւ եւ զօգտակար կերակուրքն կեր, որ գլխուն ցաւն երթայ աստուծով. ամէն։