Օգուտ Բժշկութեան

Մոռացկոտութիւն եւ միտքն չառնու զոր ասեն եւ չի պահէ միտն. մարդն զայն որ թուրքն նիսիեան ասէ

Պատճառ մոռնալուն

Զաքարիային որդին ասէ, թէ լինի որ մօրութ հանց է ծնել. այնոր դեղ չի լինար. եւ այն որ ի ցաւոց լինի՝ քիչ ողջանալ, պատճառն ի պալղամէ լինի որ յաւելցել է, եւ ի վերջի դիհն ըղեղանն։

Նշան մոռնալուն այն է, որ շատ ի քուն լինի եւ թէ ուզէ որ զարթի՝ նա գլուխն ծանրանայ, եւ ակնջէն ձայն գայ եւ ուռի ականջն. եւ ձրի խօսվի այլ խօսի, եւ ջերմն այլ լինայ ի մարդն։

Ստածումն մոռնալուն այս է։

Զաքարիայի որդին ասէ, թէ այս ի պալղամէ է, եւ տո՛ւր հանապազ վարդ մուրապայ հին, եւ մեղրի շարապ տաք դեղերով տուր, եւ զանճապիլին ճուարիշն, եւ զայն իրվին օծէ ի գլուխն որ զգիճութիւնն պակսեցնէ, եւ թթու մի՛ տար, եւ սիսռան ջուր եւ ղալիայ կեր, եւ տուր զպալատուրին մաճունն. - Ա՛ռ քապիլի հալիլայ եւ շէրամլաճ Դ Դ դրամ, եւ պալատուրի մեղր, եւ հապլղար եւ սօտ Գ Գ դրամ, եւ շաքար Ա նուկի. զամէնն ծեծէ՛ եւ մաղէ՛ եւ մեղրով շաղվէ եւ պահէ՛ Զ ամիս, եւ տո՛ւր ի ժմուն Ա դրամ. օգտէ. եւ թէ պապունաճ եւ աքլիլմէլիք եւ մարզանկօշ եփես ջրով եւ եղկ ի վերայ գլխուն լնուս, եւ թէ զդաղձն եւ զծաթրինն ծեծես եւ ի ճակատն կապես՝ օգտէ. եւ այարիճի ֆայղարայ եւ հապի ղուղիայ տուր. եւ յետեւ այսոր զանճապիլին ճուարիշն տուր եւ մազտաքէ տուր։

Մասրճուէն ասէ, թէ լինայ այս ցաւս ի սավտային յաւելնալուն, եւ նշանն այն է, որ հիւանդն զաչքն շուտ շուտ խփէ եւ բանայ։ Եւ դու տո՛ւր զմատպուխ աֆթիմոնն, եւ թէ չկարէ առնուլ՝ հոկնայ արա։- Ա՛ռ շահմի հանդալ եւ աֆթիմոն եւ պասվայիճ եւ դաղձ, եփէ՛ եւ հուկնայ դիր, եւ պանրաջուր տուր եւ մանուշկին, եւ զինչ գէճ շարապնի կայ՝ օգտէ աստուծով։

Եղբայր, դու զամէն իրք մոռացի՛ր, եւ զաստուած մի՛ մոռանար։

Պատճառ ի միտն չառնելուն

Այն է, որ պալղամն յաւելցել է եւ զմիտքն եւ զիշողութիւն առել է. եւ լինի որ չորութիւն լինի, որ իսկի իրք չի հասկանայ, եւ Բ այլ պատճառն ի բնութիւն աւիրելուն է։

Նշան ի միտն չառնելուն, այն է պալղամէ լինալն այն է, որ սապաթ լինայ եւ քուն գայ, եւ գլուխն եւ անձն ծանր լինայ, եւ ըղեղն գիճանայ. եւ այն որ ի չորութենէ լինի՝ այն է, որ քուն չգայ եւ միտքն չորանայ մարդուն։

Ստացումն միտ չառնելուն։

Էհանան ասէ, թէ այս ցաւս որպէս հալած մոմ է. եւ զինչ որ ի վերայ հալած մոմին գրես՝ ընդունի, եւ յորժամ պաղի՝ յստկի, իրք չերեւնայ։ Բայց հանց կու պիտի որ միջակ լինայ. եւ դեղն այն է, որ ի պալղամէ է՝ այնոր տաս այարիճի ֆաղարայ եւ կղբու ձու եւ ակրկարհայ եւ շահմի հանդալ, եւ այարիճի Ըռուֆօս եւ Ճուլիանոսին այարիճին, եւ այարիճի լուղաղիայ, ճուարիշ պալատուրն եւ որ սոցին նման է՝ ի բան տար, որ զմիտքն աղէկ առնէ. եւ ըսպեղանի արա մանեխով եւ կղբու ձուով եւ ֆարֆիոնով, սազապի սամղով. եւ զայս ամէնն ծեծէ՛ եւ շաղվէ՛ ջրով եւ դի՛ր ի գլուխն։ Եւ զայն զօդվածն որ ի պալղամին յաւելնալուն վատուժցել է՝ նա այս տիմէտն օգտէ. - Ա՛ռ մուշք եւ ղարանֆիլ եւ ճավզի պուէ եւ մարզանկօշ, ակրկարհայ, պիտի որ հանապազ ի բերանդ առնես, եւ ի կերակուրն խառնէ, եւ ուտէ մանեխ եւ շիպ եւ աղ եւ քուռաթ եւ սիսռան ջուր եւ գինի. ամէնն օգտէ։

Մասեհն ասէ. թէ հոկնայ դիր եւ մեղրաջուր տուր, եւ թէ զպապունաճն եւ զմարզանկօշն եւ զսիսանպարն եւ զդաղձն եփես եւ զջուրն ի վերայ գլխուն լնուս օգտէ. եւ տո՛ւր միս եւ սիսռան ջո՛ւր եւ ամէն տաք եւ չոր կերակուր։ Եւ ստածումն այնոր որ ինքն ի չորութենէ լինի այն է, որ օծես ի գլուխն խրու ձէթ եւ պապունաճի, եւ զսավտային ստածումն այնես, եւ կերակուր տաք եւ գէճ տուր. օգտէ. ամէն։