Օգուտ Բժշկութեան

Որոյ երեսն ծռի որ տաճիկն լակուայ ասէ այս ցաւուս

Պատճառ որ ի գիճութենէ լինի

Ֆօլօսն ասէ, թէ ինքն ի հով եւ ի թանծր խլտէ լինի եւ կամ ի շատ գիճութենէ ի յերեսին կէսն բռնել է, եւ այն շարժողութեան ուժն խափանել է եւ զերեսին։

Նշան որ գիճութենէ լինայ այն է, որ բերնին փորոքն թուլանայ, եւ քիչ ի քուն լինի. եւ բերնէն շատ ջուր գայ, եւ աչիչն կաշին ի վար է քաշել. եւ այն դիհն որ ցաւն է՝ խօսքն աղէկ չգայ մարդվէն։

Ստածումն որ գիճութենէ լինի։

Ֆօլօսն ասէ, թէ խաղաջ արա այն դեղերովն որ զպալղամն ի գլխուն ի վայր քաշէ, եւ հանապազ խունկ ծամէ եւ ճավզի պաւան ի բերանն առնու. եւ այս ցաւուս քանի զքիչ ուտելն լաւ։ Եւ թէ վերաբերութիւն այնես քնտուս եւ պղպեղ եւ կղբու ձու եւ սուսան եւ ճավշիր Ա Ա դրամ. զամէնն ծեծէ՛ եւ մաղէ՛ եւ հապ արա ոսպան չաք, եւ յաւուրն տո՛ւր Ա հատ. եւ կամ սազապ եւ կամ դաղձի ջրով տրորէ՛ եւ ի քիթն կաթեցու, եւ զանճապիլ եւ շոնիզ ծեծէ՛ եւ մեղրով շաղվէ՛ եւ տո՛ւր որ ուտէ. օգտէ։

Մասուային որդին ասէ, թէ սկիզբն սրքնճուպինով եւ մանեխով տուր խաղաջ առնել. եւ ի մութն տունն նստիլ. եւ ճավզի պավա ծամել այն դիհն որ ծռել է. քնտուս թող հոտայ որ փռնքտայ, եւ զերեսն օծէ՛ ղուստի ձիթով. եւ ամէն օր Ա մթխալ ճուարիշ պալատուրի կեր. օգտէ։

Մատային որդին ասէ, թէ տո՛ւր ճուարիշի զանճապիլ եւ թանասուպ տուր որ ուտէ եւ կամ ծամէ եւ իր բերանն կենայ, եւ ի ցաւուն երկու դիհն տուր տաք դեղերով. եւ ակրկարհայ եւ չամիչ եւ մազտաքէ կէս կէս դրամ, ծեծէ՛ եւ մեղրով շաղվէ՛ եւ խաղաջ արա. եւ թէ զքարն տաքցնես եւ գինին ձգես եւ զերեսդ ի շոգին բռնես, եւ սանտարօսն ծխէ՛ եւ զերեսդ ի վրան բռնէ. օգտէ շատ աստուծով։

Պատճառ որ ի չորութենէ լինի

Սահակն ասէ, թէ այս ի թաշանուճէն լինի, որ յերեսին մէկ դիհն ընկնի եւ զմէկալ դին ի յինք քաշէ. եւ չորութիւն ի յանձն լինի. եւ կամ ի լուծմանէ լինի, կամ քթին կաթելուն լինի։

Նշան որ ի չորութենէ լինայ այն է, որ հանապազ բերանն չորանայ, եւ ճակատն քաշվի, եւ բարկնայ, եւ թէ շունչ առնէ, քիթն փչէ՝ քամին այն դիհէն գայ, որ վատուժել է եւ ցաւն է։

Ստածումն որ ի չորութենէ լինի։

Սահակն ասէ, թէ ստածումն այն է, որ զդաղձն եռցնեն քացխով եւ քթան լաթով ի վերայ ցաւուն դնես, եւ թէ սուսանի եւ ներկիսի եւ եասամինի ձէթն եղկ այնես եւ օծես զտեղն եւ զճակատն. օգտէ. եւ անօթուց հին կուլանկուպին կեր եւ ղալիայ սիսռան ջրով եւ տաք դեղերով, եւ թթու մի՛ ուտել. օգտէ։

Մասրճուէն ասէ, թէ այն որ ի չորութենէ լինի՝ այնոր դժար է դեղն քան զայն որ գէճ է, եւ յուշ լինի։ Եւ այս ցաւուս տիրոջն լաւն այն է որ հանապազ օծես զգլուխն մանուշկի ձիթով, եւ մուշկք կաթեցու ի քիթն եւ տո՛ւր կերակուր սիսռան ջուր, եւ մտո՛ւ ի բաղնիս, եւ շատ թող չի նստի. եւ ջրախառն գինի խմէ եւ ամէն տաք եւ չոր իրաց պատրաստէ՛։

Սապիթ Կուռանն ասէ, թէ դառնայ ի սավտայի հիւանդութիւն, սաքթայ լինայ եւ կամ ֆալիճ կամ թուշանուճ, եւ չի տեսնու աչքն, եւ խէվութիւն։ Եւ այս ցաւերս որ ասացի՝ ի պալղամի եւ սավտայի խառնվածէն լինայ. բայց լակուան երեւելի է, եւ պեղծ է եւ գէշ է, եւ կերակուր ուտելն եւ ծամելն. պատճառն ի պալղամի թանծր եւ գէճ խառնուածոցն լինի. եւ թէ այս խլտն որ ասացի թէ ի հոգուն եւ լուսուն երակն լցվի՝ եւ աչացն վնասէ. եւ թէ կանգնի եւ չի շարժի՝ թաշանուճ առնէ. եւ թէ խառնուածն նօսր լինի՝ խատար առնէ։ Եւ ի հոս խօսք շատ է եւ երկար։