Օգուտ Բժշկութեան

Բոր եւ կիծ որ աչացն ի կոպ լինայ մարդուն այս է

Պատճառ բորի կոպին

Զաքարիային որդին ասէ, թէ ինքն խոշրութիւն մն է, որ կոպին մէջն լինի, եւ յետեւ աչքն ցաւի, եւ ինքն ի յաղի գիճութենէ որ ի յան տեղն յաւելցել է եւ վնաս արարել է։

Նշան բորին կոպին։

Յորժամ նօսր եւ քիչ լինի՝ եւ կոպին մէջն կարմիր եւ խոշրութիւն քիչ լինի, եւ յորժամ հնանայ՝ նա խոշրն երթայ եւ լինի որպէս դալար թզի մէջի պէս, եւ զէտ ծեծած միս լինայ։

Ստածումն բորին աչիցն կոպին։

Զաքարիային որդին ասէ, թէ յորժամ ցաւն յաւելնայ՝ կարմիր եւ դեղին շաֆ տուր որ քաշէ ի յաչքն. եւ երակ առ եւ ապիկիս արկ. եւ լուծման դեղ տուր. եւ բաղանիս մտէ. եւ յորժամ ցաւն հին լինայ՝ յառաջն երակ առ եւ զկոպն տապարզի շաքարով եւ կամ ծովու փրփուրով զա՛րկ եւ քերէ՛, եւ քիչ մն ջուր եւ քացախ յիրար խառնէ եւ ի յաչքն կաթեցուր եւ լվա՛, եւ թէ զքամոնն կապես ի լաթն եւ ծամես եւ զջուրն ի յաչքն քամես եւ զդեղին զրուրն ի յաչքն դնես. եւ թէ ցաւէն քիչ մն մնայ՝ զկակուղ եւ կարմիր շաֆն քաշէ. եւ թէ քերես՝ սպիտակ եւ կարմիր շաքրով դեղ արա։

Ըռուֆօսն ասէ, թէ կանանչ շաֆն օգտէ, եւ կերակուր տուր լատիֆ, եւ պատրաստէ՛ տաք եւ չոր կերակրէ. եւ ձէթն եւ քացախն վնաս է։

Ապուճարեհն ասէ, թէ զկարմիր եւ զկանաչ շաֆն մէկտեղ քաշէ. օգտէ աստուծով. եւ արա՛ զայս դեղս. - Ա՛ռ պարսիկ օշան Ժ դրամ եւ պորայ Ե դրամ, եւ զերկուքն այլ տղական գոզով տրորէ՛ եւ ի պղնծէ գդալ օծէ՛ եւ դի՛ր արեւն որ չորանայ, եւ աչքն շփէ։ Եւ թէ ցաւն նոր լինի՝ ճակտէն երակ առ, եւ յաչքն քամոնի ջուր քաշէ, եւ վարդի ձէթ եւ հաւկթի դեղնուց յիրար խառնէ եւ ի վերայ աչիչն դիր, եւ օգտէ. եւ քաշէ՛ զդեղին զրուրն եւ զազպարն. շատ օգտէ աստուծով։

Պատճառն կծի կոպացն

Սահակն ասէ, թէ կիծն ի յաչքն չի լինար, բայց ի կոպին մէջն կու լինայ, եւ այն ի խլտէն լինայ, որ ի բորոյ նման է եւ ժողովել է եւ յաւելցել է, եւ վնաս արարել է։

Նշան կծի կոպացն այն է, որ արցունքն աղի լինի, եւ թէ քանի որ դեղ առնեն՝ արցունքն յաւելնայ եւ աղի լինի. եւ յորժամ հնանայ՝ արցունքն զէտ պորայի ջուր լինի աչիչն մարդուն։

Ստածումն կծին աչիչն կոպացն։

Սահակն ասէ, թէ դեղն այն է, որ ճակտէն երակ առնես եւ զփորն լուծես, եւ բաղանիս մտէ շատ. եւ զան կերակուրն ուտէ որ շուտ հալի. եւ զքասնին ծեծես եւ խառնես վարդի եղով եւ դնես ի պառկելու ժամն ի վերայ աչիցն. օգտէ։ Եւ թէ ցաւն խիստ լինի՝ անոնք որ ասցի չօգտէ։ Ա՛ռ ոսպ կտուած եւ սումախ եւ վարդ եւ նշան մէջ. զամէնն եփէ՛ ջրով եւ աչացն ի վերայ տիմէտ արա. օգտէ. եւ յետոյ շաֆ կարմիր եւ վասիլիկոն եւ ըռօշնայ զինչ որ ժմուն պատեհ է՝ քաշէ՛ ի յաչքն։

Արպիասօսն ասէ, թէ լաւն այն է, որ զազոխն սնցնեն եւ ի յաչքն քաշեն եւ տլէ այնեն եւ զըղեղն հովացնեն քիշնուճով եւ քասնուով. եւ մաշի մուզաւարայ տուր նշի ձիթով եւ խաշխշի շարապ, եւ զզդեղին հալիլան վարդէջրով տրորէ՛, ի յաչքն քաշէ, եւ հանապազ փորն կակուղ կու պիտի մրգանց ջրով եւ սպանախով։

Հունան ասէ, թէ ցաւն յուժով լինի՝ զմանուշկին ղուրսն տուր օգտէ շաքրով, որ զան աղի խլտն, որ ի գլխուն ի յաչքն իջնու՝ զամէն ի վար քաշէ. եւ կարմիր շաֆ քաշէ ի յաչքն։ Եւ թէ կիծն չի պակսէ՝ զդեղին զրուրն ի յաչքն քաշէ եւ յետոյ պասիլիկոն քաշէ. եւ տո՛ւր կերակուր թաթրուճի եւ տէհուճի միս, եւ զերպայ գիշերն ուտելու, եւ հով եւ չոր իրաց պատրաստէ՛ եւ տաք կերակրէ։