Օգուտ Բժշկութեան

Ապիլայ եւ տաղղայ որ ի յաչքն է. եւ ո՛ր իսպիտակ անկանի ի յաչքն մարդուն

Պատճառն ապիլային այս է

Եւ տաղղին եւ ղիշային պատճառն այն է, որ սաֆրան եւ արիւնն յաւելնայ յառաջի տապաղան. եւ տաղղան ուռէց մն է, որ առաջի տապաղան լինի ի պալղամէ եւ յարենէ որ թանծրանայ։

Նշան ապիլային եւ տաղղային։ Նշան ապիլային այն է, որ աչացն գունն դեղնութիւն քշտէ, եւ ի վերայ զէտ խոց երեւնայ. եւ տաղղան այն է, որ ուռէց լինի յաչքն եւ կարմիր լինի արենէ, եւ դեղինն ի սաֆրայէ է։

Ստածումն ապիլային եւ տաղղային։

Ֆօլօսն ասէ, թէ ստածումն ապիլին եւ տաղղին այն է, որ ի կիֆալէն երակ առնես եւ մրգաջրով լուծումն այնես եւ զսպիտակ շաֆն աղջկմօր կաթով ի յաչքն քաշես եւ զվարդի շաֆն. եւ կերակուր մաշին մուզաւարան է եւ սպանախն է եւ դդումն է. եւ ճուլապ եւ Բ նռան ջուրն տուր, օգտէ. եւ ազոխի շարապ տուր եւ փրփրեմի հունտ։ Եւ թէ ցաւն ուժով լինի՝ զսպիտակ շաֆն թաժայ կաթնով տրորես եւ ի յաչքն քաշես՝ օգտէ. եւ ասպաղօլին լուապն եւ վարդէջրով եւ գնծի ջրով յիրար խառնէ եւ ի յաչքն կաթեցու։ Եւ թէ ցաւն խիստ լինի՝ հազազ եւ քիչ մն աֆիոն եւ հազրի ջուր տրորէ եւ ի յաչքն քաշէ. եւ սերկեւիլի կտի եւ ասպաղօլի լուապն օգտէ աստուծով։

Սապիթ Կուռանն ասէ, թէ տաղղային ստածումն է այն, որ երակ առնուն եւ մալաքինան ի յաչքն քաշեն։ Եւ թէ աչաց կարմրութիւնն չերթայ, սպիտակ շաֆ քաշէ եւ յետոյ մալաքիայ. եւ թէ ցաւն երկարանայ՝ զկարմիր շաֆն քաշէ, որ հալէ զցաւն։

Հունան ասէ, թէ երակ առ եւ զայս շաֆս քեշէ, օգտէ. - Ա՛ռ սամխ արապի եւ քիթրայ եւ նշայ Բ Բ դրամ, սպիտակ դեղ Ե դրամ. զամէնն ծեծէ՛ եւ մաղէ՛ եւ հաւկթի սպիտակուցով շաղվէ՛ եւ հապեր արա սիսռան չաք եւ ի շքի չորացու, եւ ի ժմուն ի յաչքն քաշէ. օգտէ կամօքն արարչին եւ անմահին Աստուծոյ մերոյ։

Պատճառ իսպիտակին այս է

Էհանան ասէ, թէ այս ցաւս շատն ի խոցին եւ ապիլային յետեւն լինի, եւ որ աչքն ուռի եւ ի վեր տայ, եւ յետեւ իսպիտակ լինի. եւ կամ փոշի անկանի յաչքն մարդուն։

Նշան իսպիտակին այն է, որ աչքն իսպիտակ երեւնայ. եւ հեշտն այն է, որ ի լուսուն վերայ չի լինի եւ այն որ նօսր է եւ փոքր է. եւ թէ ի լուսուն վերայ է՝ դժար է եւ չողջանայ աչքն։

Ստածումն որ իսպիտակի։

Էհանան ասէ, թէ նօսր լինի՝ եւ դեղ զայս արա, օգտէ աստուծով. ա՛ռ շաքար տապարզի եւ անծրութ եւ ծովու փրփուր. զամէնն ծեծէ՛ եւ ցանէ՛ ի յաչքն։ Եւ այն որ թանծր է՝ տիրոջն անդամքն պինտ է, եւ հանապազ ի բաղանիս մտէ. զգլուխն եւ զերեսն ի տաք ջրին շոգին բռնէ եւ յետոյ լիզէ՛ լեզվովդ. եւ զայս դեղն ի վերայ ցանէ. - ա՛ռ ապիկի եւ ծովու փրփուր եւ անզրութ եւ տապարզի շաքար Գ Գ դրամ. զամէնն ծեծէ՛ եւ մաղէ՛ եւ ի յաչքն ցանէ. օգտէ։

Սահակն ասէ, թէ քիչ մի քասնի շաքրով ծամէ՛, որ լեզուդ խոշոր լինի, եւ լզէ՛ զսպիտակն լեզվովդ. օգտէ. եւ մէկ քանի տարպայ հանց արա անօթուց. օգտէ։ Եւ թէ իսպիտակն թանծր լինի եւ ուժով, շաֆի աղպար եւ վասիլիկոն ի բան տար. եւ հանապազ զաչքն ի ջրին շոգին բռնէ՛ եւ զայս դեղս ցանէ. - ա՛ռ պորայ եւ աղ եւ թութիայ հնտի եւ ապիկի. զամէնն ծեծէ՛ եւ մաղէ՛ եւ ի յաչքն քաշէ. օգտէ. եւ կրիայի ծիրտ մեղրով շաղվէ՛ եւ ի վերայ դիր. օգտէ. եւ թէ զպորան մեղրով շաղվես եւ դնես ի վերան՝ օգտէ։ Եւ հին իսպիտակի այլ այս լաւ է. - ա՛ռ ծովու փրփուր եւ սարկին եւ սաւսմար եւ ապիկի եւ պորայ եւ շաքար Ա Ա մթխալ, եւ մամիրան եւ ոճ Գ Գ մթխալ. զամէնն եփէ Ա լիտր ջրով, որ Դ-էն մէկն մնայ, եւ շաֆ արա. օգտէ աստուծով ամէն։

Թէ զմաշկն դեղին ի յաչքն կաթեցնեն՝ զղունկն վերցնէ եւ սպիտակն այլ. եւ թէ զցրտահաւին լեղին տրորես պաղ ջրով յաչքն կաթեցնես՝ զսպիտակն տանի աստուծով։