Օգուտ Բժշկութեան

Սարատան եւ տուպալայ եւ թարախ որ ի Բ տապաղան լինի

Պատճառ սարատանին

Ապուճարեհն ասէ, թէ սարատան ի սուր սավտայի խառնուածէն է Բ տապաղան. եւ տուպալան պինտ խոց մն է տապաղան աչացն։

Նշան սարատանին եւ տուպալային այն է, որ Բ տապաղան պինտ ուռէց լինի, եւ ցաւի գլուխն, եւ կերակուր չուզենայ. եւ տուպալան Բ տապաղան չերեւնայ ի ցաւուն պնտութենէն։

Ստածումն սարատանին եւ տուպալային։

Ապուճարեհն ասէ, թէ դեղն այն է, որ ի կիֆալէն երակ առնես. եւ լուծումն այնես պանրաջրով եւ տաս զխաշխաշին շարապն եւ զմանուշկին եւ կուլապ. եւ սպիտակ շաֆն ի յաչքն քաշէ. եւ յայն ժամ գիտենաս որ ի յաչքն տաքութիւն կայ՝ եւ զայս տիմէտս դիր ի վերայ. - Ա՛ռ գարու ալուր եւ մանուշակ չոր եւ նոնոֆար եւ բակլայի ալուր. ծեծէ՛ եւ մաղէ՛ եւ շաղվէ՛ մանուշկի եղով եւ ի պառկելու ժամն ի յաչքն դիր։ Եւ զայս ի յաչքն քաշէ. - ա՛ռ թութիայ եւ շատնաճ եւ նշայ եւ մամիսայ եւ վարդ եւ մուռ եւ մարգարիտ անծակ. զամէնն ծեծէ՛ եւ մաղէ՛ եւ յաչքն քաշէ։

Ըռուֆօսն ասէ, թէ զսուր դեղն ի վերայ մի՛ դներ. եւ հանց դեղ դիր որ զցաւն խաղեցնէ. եւ իր դեղն դժար է։ Եւ թէ արիւն յանձն աւելնայ՝ երակ առ, եւ թէ սավտայէ է՝ յիստկէ աֆթիմոնով. եւ յետոյ ծեծէ՛ զքիթրան եւ աղջկմօր կաթնով խառնէ, դի՛ր ի աչքն։

Էհանան ասէ, թէ դեղն տուպալին զէտ այլ խոցերուն դեղն է, զոր որպէս որ յիշեցի. յառաջն երակ առ եւ լուծումն արա մրգաջրով եւ յստկէ՛ զանձն, եւ մսէ եւ ի քաղցր կերակրէ իրաց պատրաստէ՛ եւ ասքարին ի յաչքն քաշէ։ Ա՛ռ շատնաճ լվացած եւ մարգարիտ եւ պուստ եւ թուալ պղընծի եւ ասրանճ եւ աղլէմիայ ոսկոյ Բ Բ դրամ, Ըսպահանի ծարուր եւ ծովու փրփուր եւ մարղաշիշայ Ա Ա դրամ. զամէնն ծեծէ՛ եւ մաղէ՛ եւ քաշէ՛ ի յաչքն. օգտէ աստուծով։

Պատճառ թարախին որ Բ տապաղան լինի

Հունան ասէ, թէ թարախ եւ գիճութիւն երեւնայ, եւ գլուխն խիստ ցաւի, եւ բնութիւնն զպեղծ աւելվածն ի յայս դիհս ղրկէ եւ ցաւ բերէ։

Նշան թարախին որ Բ տապաղան լինի այն է, որ տապաղին յետեւն որպէս նանխայ երեւնայ. եւ այս մեծ է քան զայն. եւ բայց նման է նանխային այս ցաւս աչացն։

Ստածումն թարախին Բ տապաղան լինի։

Հունան ասէ, թէ զփորն լուծէ՛ մանուշկի ղուրսով եւ ըղեղն յստկէ՛ ի պեղծ խառնուածոցն։ Ա՛ռ մարղաշիշայ ոսկի եւ մանր լոսէ եւ ի յաչքն ցանէ, կարմիր շաֆն օգտէ եւ մալաքիան։ Եւ թէ այսով չի ողջանայ՝ զայս դեղս արա. - ա՛ռ մուռ եւ զաֆրան եւ սապռ Ա Ա դրամ, մայի փութխայ Գ դրամ, ի մեղր խառնէ եւ ի յաչքն քաշէ։

Մասրուճէն ասէ, թէ դեղն կարմիր շաֆն եւ մալաքիան է, որ ի յաչքն քաշեն եւ եփէ զցաւն։ Ա՛ռ շատնաճ լուացած Գ դրամ, ժանկառ Զ դրամ, դեղին զաճ այրած Գ դրամ եւ շապ Եամանի կէս դրամ եւ ըռաստուխ Բ դրամ. զամէնն ծեծէ՛ մանր եւ շաֆ արա եւ ի ժմուն ոսպան ջրով ի յաչքն քաշէ. օգտէ. եւ տաք կերակուր մի՛ տալ. եւ ի բաղանիս մտնէ եւ շատ չնստի։

Արճիճանիսն ասէ, թէ արիւնն յաւելի լինի՝ դեղն չօգտէ։ Դեղն այն է, որ յառաջն աչացն աղբիւրին դիհն ճղքէ՛ եւ բա՛ց, եւ պատրաստ կենաս որ մասային ծարն ի յաչքն չի հասնի, եւ զթարախն հանէ. եւ զաղջկմօր կաթն կաթեցո՛ւ, եւ յետ այնոր աչաց խոցին ստածումն արա։ Եւ այս ստածումն ի բժշկութեան ի դուրս է, եւ ձեռնագործ է. Աստուած աջողէ։