Օգուտ Բժշկութեան

Խլութիւն եւ ծանրութիւն ակնջին որ ի տաքէ լինի եւ կամ ի հովէ

Պատճառ ի տաքէ լինայ

Բագարատն ասէ, թէ սաֆրան յաւելնայ, ի յականջն ժողվի եւ բռնէ զականջն. եւ կամ արիւն սրանայ եւ գոլոշն ականջն մտնէ եւ բռնէ։

Նշան ի տաքէ լինի այն է, որ յորժամ անօթի լինի՝ յաւելնայ եւ շարժի. եւ յորժամ կուշտ լինի՝ հանգիստ եւ խաղաղ. եւ ակընջթոռքն խիստ տաք լինի. եւ յորժամ յարենէ լինի՝ ականջին թոռքն կարմիր։

Ստածումն որ ի տաքէ լինի։

Բագարատն ասէ, թէ այն որ ի տղականութենէ եղել լինի՝ այնոր դեղ չիկայ. եւ այն որ ի սաֆրայէ լինայ՝ լուծումն արա սալորի եւ նռան շարապով եւ խնծորի եւ խառնուպի, որ զգոլոշն չի թողու որ ըղեղն ելանէ. եւ վարդէջուր եւ քապուր եւ սանտալ ի գլուխն օծէ, որ զդեղն ուժովցնէ. եւ տաք եւ քաղցր իրաց պատրաստէ՛. եւ թթու իրօք խաղաջ արա. օգտէ աստուծով։

Ըռուֆօսն ասէ, թէ լուծումն արա մտպուխ հալիլայով եւ թմրհնտով այնպէս որ ժմուն պատեհ է. եւ թէ հիւանդին ուժն ընկեր է՝ եւ զգլուխն լվա՛ հով դեղերով եւ ի բաղանիս մտէ, եւ զնռան ջուրն յականջն կաթեցու հանապազ. եւ զամէն հով եւ գէճ իրվին ի գործ արկանեն, եւ այն որ սաֆրայ յաւելցնէ՝ պատրաստէ՛։

Սահակն ասէ, թէ հապի այարիճ եւ հապի ղուղիայ տուր. եւ զսաֆրան ի գլխուն ի վայր քաշէ. եւ տո՛ւր հով եւ գէճ կերակուրք. եւ քաղցր ջրով աւազան առնէ։ Եւ այն որ յարենէ՝ կիֆալէն երակ առ եւ ապիկիս արկ. եւ քաղցր եւ թթու նռան ջուր խմէ. եւ վարդի եղ եւ քացախ խառնէ եւ յականջն կաթեցու. եւ նռան ջուր եւ վարդի ձէթ կաթեցու։ Եւ թէ այս ցաւս սարսամէն յետեւ լինի՝ մանուշկի ձէթ եւ ըռահանի ջուր ի գործ տուր. եւ գառին ըղեղ տուր սպիտակ շաքարով. եւ թէ գլխացաւուն յետեւ լինի՝ մրտի ջուր եւ ազոխի ջուր ըռուպն խառնէ եւ ականջն կաթեցու. օգտէ։

Պատճառ որ ի հովէ լինայ

Էհանան ասէ, թէ ի պեղծ եւ ի հում խառնուածէ լինայ. եւ կամ ակընջթոռքն պնտել թարախն, եւ կամ թանծր պուխար ժողվել է խիստ։

Նշան որ ի հովէ լինայ այն է, որ ակնջթոռքն հով լինի եւ ծանր լինայ. եւ յորժամ կուշտ լինայ՝ ցաւի, եւ յորժամ քաղցենայ՝ խաղաղ լինայ. եւ այն որ պուխարէ լինայ՝ իսկի դադար չառնէ։

Ստածումն որ ի հովէ լինայ։

Էհանան ասէ, թէ յորժամ հին լինայ՝ դեղն այն է, որ պորայ եւ քացախ եւ մեղր տրորեն եւ եռցնեն եւ յամէն հեղ յականջն կաթեցնեն եւ ջրով լվանան. եւ զմանեխն թզով ծեծեն եւ պատրուգ առնեն եւ ականջն դնեն. եւ թէ այդով չի յաջի՝ զանձն յիստկէ՛ հապի այարիճով եւ կուկիայով եւ սապռի հապով եւ մազտաքիով ըստ հիւանդուն ուժուն. եւ այս դեղերովս խաղաջ արա. եւ զմեծ այարիճն տուր. եւ աղի ջուր աւազան արա եւ զհարմիան սամթի ձիթով հալէ՛ եւ յականջն կաթեցու. եւ սազապի ջուր եւ մեղր եւ ածու լեղի եւ պարզատ ականջն կաթեցու։

Հունան ասէ, թէ ի պալղամի խառնվածէ լինայ՝ դեղն դժար է, եւ կու պիտի որ լուծումն առնես մեծ այարիճով. եւ սրքնճուպինով խաղաջ առնես. եւ յեսմէկին ձէթն ի քիթն կաթեցնես. եւ հարմիան սազապի ջրով ի քիթն կաթեցնես. եւ անօթեց ի բաղնիս մտէ. եւ կերակուր պակաս ուտէ. ի հով իրաց պատրաստէ՛։

Գեղիանոս ասէ, թէ յորժամ այս ցաւս յուժովնայ՝ ա՛ռ քանի մի հատ ձիթապտուղ եւ խարպախ եւ մեղրով եփէ եւ ի վերայ ակնջին դիր. օգտէ, եւ յիստկէ՛ զականջն ի պալղամի պեղծ խառնուածոց. եւ զմանեխն ծեծէ եւ աղջկմօր կաթնով խառնէ՛ եւ պատրուգ արա եւ Թ օր ի յականջն դիր. եւ թէ ի պուխարէ լինայ՝ քիչ մն պորայ եւ քացախ յիրար խառնէ եւ յականջն լից, եւ պահ մն կենայ եւ այլվայ վաթէ, որ լվանայ զականջն, եւ օգտէ աստուծով։

Զխստորին ջուրն եւ զոչխրին լեղին եռցնեն եւ յականջն կաթեցնեն. զխլութիւնն տանի եւ զգլխացաւութիւն։