Օգուտ Բժշկութեան

Բերանցաւութիւն կամ ուռի ամէն տեղիքն խիստ

Պատճառ ի տաքէ լինի

Սապիթ Կուռանն ասէ, թէ որ ի տաքէ լինի, վեր տայ բերանն՝ լինի արեան գիճութենէ եւ սաֆրայէն որ յիրար խառնի եւ բնութիւնն զինքն ի բերանն ղրկէ. եւ տղայոցն շատ լինայ։

Նշան ի տաքէ լինայ այն է, որ այն տեղն որ վեր է տվել եւ կու ցաւի՝ կարմիր լինայ, եւ ցաւն խիստ լինայ, եւ ծարաւ ունենայ, եւ թէ հով իրք ի վերայ դնես՝ դիւրաւ գայ։

Ստածումն որ ի տաքէ լինի։

Սապիթ Կուռանն ասէ, թէ երակ առ եւ ապիկիս արկ ի կզակին ներքեւն եւ յետոյ քիչ մն քաֆուր եւ քացախ եւ վարդէջուր յիրար խառնէ եւ տո՛ւր որ բերանն առնու. եւ զթթու մրգանքն ուտէ, եւ ազոխ եւ խնծոր, խաւարծիլ ուտէ, եւ թթու սերկեւիլ եւ որ նման է սոցա։ Եւ արա՛ զայս. - ա՛ռ տապաշիր եւ նշայ եւ վարդ եւ չոր գինծ եւ աղտորի հատ եւ ոսպ կտուած եւ փրփրեմի հունտ եւ հինայ. զամէնն աղա՛ եւ մաղէ՛ եւ ա՛ռ ի բերանդ. օգտէ. եւ քիչ մն շաքար այլ խառնէ. եւ թէ զաղտորն վարդէջրով դրջես եւ դնես ի բերանն՝ օգտէ։

Մասէհն ասէ, թէ զկիֆալին երակն կտրէ՝ եւ վզին երկու դիհացն ապիկիս արկ եւ լուծումն արա եւ շարապի խառնուպ տուր վարդէջրով, եւ քացխով խաղաջ արա. եւ պատրաստ կենայ ի տաք իրաց, լաւ է, եւ հով իրվի տուր որ ուտէ. եւ թէ գղթորն ջրով եփես եւ ի բերանդ առնուս՝ օգտէ, եւ թէ զչոր գինծն աղտորով եփես եւ խաղաջ առնես՝ օգտէ. եւ թէ ճուլինար եւ գղթոր եւ գառնալեզու եփես վարդէջրով եւ առնուս ի բերանդ՝ օգտէ։ Եւ թէ ցաւուն վերջքն լինի՝ դալար գնծի ջուր եւ կարմիր սանտալ եւ շնխաղողի ջուր եւ զաֆրան ի բերանդ առ, օգտէ. եւ թէ այսով չի յաջի՝ զլեզվին ներքի երակն կտրէ՛ եւ աղով եւ քացխով լվա՛, եւ լուծէ խիարշամպով. եւ թէ տղայ լինի՝ մօրն կաթինն պէտ արա. օգտէ աստուծով։

Պատճառ որ ի հովէ լինի

Մատային ասէ, թէ լինի ի պալղամէ եւ ի սուր գիճութենէ որ բնութիւնն զայս ի բերանն է ժողվել, եւ լինայ աղի պալղամէ շատն։

Նշան որ ի հովէ լինայ այն է, որ տեղն որ վեր է տվել եւ կու ցաւի՝ իսպիտակ լինայ, եւ տաքութիւն եւ ծարաւ չի լինի, եւ որ վեր տայ՝ պատճառն ի սուր սէվտայէ լինի, որ սուր գիճութիւն խառնի յանձն։

Ստածումն որ ի հովէ լինի։

Դեղն այն է, որ քացխով խաղաջ առնէ եւ մամիրան եւ հալիլայ եւ ակրկարհայ ի բերանն առնու. եւ թէ տապարզի շաքար եւ մեղր եւ իսպիտակ զաճ ծեծես եւ մեղրով շաղվես եւ օծես՝ օգտէ աստուծով. եւ սրքնճուպին ապքամայ խառնէ, օգտէ. եւ հին վարդ մուրապայ տուր տաք ջրով անօթեց, որ զհով խառնուածն սրբէ. եւ ակրկարհայ եւ քապապայ ի բերանդ առ. եւ ծանր կերակրէ պատրաստէ՛. եւ սիսռան ջուր եւ տաք եւ քնքուշ իրվի կեր. օգտէ։

Էհանան ասէ, թէ հապի կուկիայ տուր. եւ յետոյ անուխ եւ սազապ քացխով եփէ՛ եւ խաղաջ արա, եւ զբերանդ եղկ քացխով եւ աղով լվա՛։ Եւ թէ աղի պալղամէ լինի՝ զհազազն քացխով տրորէ եւ տո՛ւր որ օծէ. եւ թէ մամիսայ եւ հալիլայ դեղին եւ տապաշիր եւ ճուլինար եւ ղաղուլայ Ա Ա բաժին ծեծէ՛ եւ ցանէ՛ ի բերանն։ Եւ տղին բերնին չոր վարդի հունտ ծեծէ՛ եւ ցանէ. ի վերայ ուժին արա դեղն, որ չի վնասի հիւանդն։

Հունան ասէ, թէ սեւ ու փթած ու կերված լինայ՝ ա՛ռ զռնեխ եւ կիր եւ գղթոր եւ իսպիտակ զաճ եւ ժանկառ Ա Ա բաժին. զամէնն Ա շաբաթ քացախ դրջէ՛ եւ յետոյ հապ արա եւ ի ժմուն Դ ի բերանդ առ եւ օծէ՛. եւ Ա ժամ համբերէ՛ եւ վարդի ձիթով օծէ. շատ օգտէ աստուծով։