Օգուտ Բժշկութեան

Որոյ լեզուն խոցնայ եւ ծանրանայ եւ թուլանայ

Պատճառ խոցնալուն

Սահակն ասէ, թէ շատն ի վեր տալուն յետեւ լինայ. եւ լինայ որ ի սաֆրայէն լինի, որ յաւելնայ եւ խոց առնէ զլեզուն. եւ ուժով լինայ այս։

Նշան խոցնալուն այն է որ ի վեր տալուն լինայ եւ ուռելուն այն է, որ երեւելի է, եւ այն որ ի սաֆրայէ լինի՝ լեզուն տաք լինի եւ դեղնութիւն քշտէ եւ ցաւն խիստ եւ սուր լինի։

Ստածումն լեզվին խոցնալուն։

Սահակն ասէ, թէ այն որ ուռենալուն եւ վեր տալուն լինի, եւ լինի որ ի սաֆրայէ լինայ՝ իր դեղն իսպիտակ մորհամն է. եւ արա՛ զայն դեղերն, որ լեզվին ուռենալուն տուփն գրած է. օգտէ. եւ այն որ ի սաֆրայէ լինի այն է, որ հանապազ երկու նռան ջուր խմէ, օգտէ, որ ճրագուովն լինի ծեծած. եւ տո՛ւր թմրհնտու եւ ըռեւաճի շարապ եւ որ նման է սոցա։ Եւ յորժամ սաֆրան պակսէ՝ զայս ի վերան ցանէ, օգտէ. - Ա՛ռ վարդ Ա ու կէս դրամ, եւ նշայ Ա դրամ, եւ փրփրեմի հունտ եւ կտուած ոսպ եւ տապարզի շաքար Ա Ա դրամ, ղաղուլայ, զաֆրան Ա Ա դրամ, քաֆուր Ա դանկ. զամէնն աղա՛ եւ մաղէ՛ եւ ի բան տար. օգտէ աստուծով։

Էհանան ասէ, թէ դեղն այն է, որ հանապազ զայն ուտէ որ զաֆրան պակսեցնէ, որպէս ազոխ ապուրն եւ նռան ջրերն, աղտորի ջուրն. եւ ամէն տաք իրաց պատրաստ կացիր, օգտէ, եւ թթու իրվի կեր։

Զաքարիային որդին ասէ, թէ ճղքելուն դեղն այն է, որ հանապազ պզր ղաթունին ի բերանն կենայ. եւ տո՛ւր հաւու ձագ եւ թերխորով հաւկիթ եւ խիար, եւ օծէ՛ Բ ազգի փարն ի ձեռն եւ ի լեզուն. օգտէ. եւ թէ սպըստանն հանապազ ի բերանն՝ օգտէ. եւ ամէն դիմօք թպտիրն այն է, որ զստամոքն հովացնեն. օգտէ աստուծով։

Պատճառ թուլութեան

Զաքարիային որդին ասէ, թէ ի պարսամէ լինի, եւ մէկն ի մկունացն կարճնալուն, եւ մէկն այլ ի սուր ջերմերուն, եւ մէկն այլ ի չաքէն անցնելուն։

Նշան թուլութեան այն է, որ ի պարսամէ լինի՝ դալար խոց լինի. եւ այն որ ի մկունացն է՝ երկնին որ ի կից է ի մէկ դիհն կցել է. եւ այն որ ի չաքէ՝ նա լեզուն չոր լինի խիստ։

Ստածումն լեզվին թուլութեան։

Զաքարիային որդին ասէ, թէ այն է որ ի պարսամէ լինի՝ ա՛ռ անտարանի աղ եւ նշատիր, ծեծէ՛ եւ լեզվին ներքեւն դիր եւ օծէ՛։ Եւ թէ լեզուն չէ ծանրացեալ, եւ հանց եղել է որ Ա անդամն մնացել է եւ գունն փոխել է՝ չէ աղէկ. եւ արա՛ զֆալճին դեղն. օգտէ. եւ այն որ լեզուին մկունն կարճցել լինայ, այն է որ մկունն լեզվին ծարին ըղորդ լինայ, եւ այն որ ի ղատայէն լինայ, որ չաք ասացաք, այն է, որ թէ մեծ լինի ղատան՝ ճղքեն եւ երկանօքն ի դուրս հանեն. եւ թէ փոքր լինայ՝ աճռեն որ հալի. եւ այն որ ի սուր ջերմէ լինայ այն է, որ լեզուն բարակ եւ կարճ լինի, եւ թաշանուճ ասեն, եւ դեղն այն է, որ տաք ջուր լնուն ի վզին լիսեռին վերայ. եւ ականջթոռքն օծէ՛ ձիթով եւ սամիթով, պապունաճով. եւ թէ ծանրանալն ի պալղամէ լինայ՝ այն է որ տաս կուլանկուպին զանճապիլով անօթեց. օգտէ, որ ջուրն եւ զգիճութիւն քաշէ. եւ սրքնճուպինով խաղաջ արա. եւ հով եւ ծանր կերակրէ՛ պատրաստէ, եւ ջուր մի՛ տալ. եւ շուրվայ տուր տաք համեմնով. օգտէ։ Ֆաւլօսն ասէ, թէ օծէ՛ տաք ձիթերով եւ լուապով եւ այարիճ ֆայղարայ տուր եւ հապի ղուղիայ, եւ մեծ այարիճնին տուր. եւ հանապազ պակսեցո՛ւ զպալղամն յանձնէն. ամէն կերպով օգտէ։