Օգուտ Բժշկութեան

Հազ որ ի տաքէ լինայ եւ կամ ի հովէ լինի մարդուն

Պատճառ որ ի տաքէ լինի

Բագարատն ասէ, թէ հազ որ ի տաքութենէ լինայ՝ նա թոքին եւ կրծոցն բնութիւն տաքնալուն լինայ. եւ այն այլ կամ ի սաֆրային սրութենէն, կամ արեան յաւելնալուն լինի, եւ ի տաք ուտելուն։

Նշան որ ի տաքէ լինի այն է, որ արենէ լինի եւ կուրծքն խիստ տաք լինայ. եւ երեսին գունն կարմիր եւ երկնին ի լի լինայ. եւ այն որ սաֆրայէ լինի՝ ծարաւն շատ եւ երակն սուր եւ խուխն դեղին լինի։

Ստածումն որ ի տաքէ լինի։

Բագարատն ասէ, թէ յառաջն ի բասիլիկէն երակ առ, եւ գարէջուր տուր անօթեց. եւ յետոյ տուր զխաշխշին շարապն, եւ մանուշակ սնուցած տուր եւ պզր ղաթունի լուապով եւ փրփրեմի հունտ. եւ հանապազ քաղցր նուռ ծծէ. եւ տո՛ւր բակլայի ջուր նշի ձիթով, որ զկուրծքն կակղացնէ. եւ թէ փրփրեմի ջուր եւ լուապ պզր ղաթունի եւ հազրի ջուր խառնես եւ տաս՝ խիստ օգտէ. եւ հով իրվի դիր ի վերայ կրծոցն։ Եւ թէ հետ հազին ջերմն լինայ՝ խիստ գէշ է. այս դեղս օգտէ աստուծով. - Ա՛ռ նշայ եւ քիթրայ եւ ըռուպիսուս Ե Ե դրամ, աֆիոն կէս դրամ. զամէնն ծեծէ՛ եւ ասպաղուլի ջրով շաղվէ՛ եւ հապեր արա տափակ կէս կէս դրամ եւ ամէն գիշեր Բ Բ հատ զատէզատ լեզվիդ ներքեւն դիր. օգտէ։

Մասրճուէն ասէ, թէ տո՛ւր զուֆային մտպուխն եւ կաթն եւ խիարշամպայ եւ արա զայն իրվին, որ զփորն եւ զկուրծքն կակղացնէ. եւ թէ հազն լուծումն ունենայ՝ տո՛ւր զխաշխշին ղուրսն եւ զմրտին։

Գեղիանոս ասէ, թէ հազ որ ի տաքէ լինայ՝ գարէջուր եւ մանուշակ սնուցած լաւ է քան զամէնն. եւ մանուշակ սնուցած եւ զուֆան խառնես եւ տաս՝ օգտէ. եւ Բ ժմէն յետեւ գարէջուր մանուշկի ձիթով եւ շաքար. եւ զբասիլիկն բաց, եւ բակլայջուր եւ գարէջուր նշի ձիթով օգտէ։

Պատճառ որ ի հովէ լինի

Ըռուֆօսն ասէ, թէ պալղամին յաւելվածուն լինի, որ կրծոցն եւ թոքին բնութիւնն հովցել է. եւ սուր գիճութիւն որ ի գլխուն իջնու, եւ ի կուրծքն եւ ի թոքն ժողվի։

Նշան որ ի հովէ լինայ այն է, որ կուրծքն հով լինայ եւ շունչն ի ներս քաշելն հով լինայ, եւ խուխն որ գայ՝ իսպիտակ լինայ. եւ այն որ սուր գիճութենէ լինայ, որ ի յըղեղէն իջնու եւ զխռչակն բռնէ։

Ստածումն որ ի հովէ լինի։

Ըռուֆօսն ասէ, թէ տո՛ւր վարդ մուրապայ անօթեց, եւ զթզին մտպուխն խիարշամպով եւ նշի ձիթով, եւ կերակուր սիսռան ջուր եւ աղաւնոյ ձագ եւ շուրվայ. եւ մայի փուխթայ խմէ. եւ լուծումն արա այարիճով. եւ տո՛ւր զուֆային մտպուխն. - Ա՛ռ ըռազիանի եւ կարօսի հունտ եւ մատուտակ եւ զուֆայ չոր եւ ձարխոտ եւ բողկի հունտ Ա Ա ափ. զամէնն եփէ՛ Բ լիտր ջրով, մինչեւ կէսն մնայ, եւ քամէ՛։ Եւ տո՛ւր զայս մաճունս. - Ա՛ռ մատուտակ Բ Բ դրամ, զուֆայ չոր եւ ձարխոտ եւ անգուժատ եւ այրասայ եւ ղրտմանայ եւ պղպեղ եւ զրեւանտ բոլոր եւ լեղի նուշ եւ մանեխ Ա Ա բաժին. զամէնն ծեծէ՛ եւ բարակ մաղէ՛ եւ մեղրով շաղվէ՛ եւ տո՛ւր ի ժմուն Ա ընկուզի չաք, որ զթանծր խառնուածն հանէ։

Սահակն ասէ, թէ հազն գիճ լինայ՝ տո՛ւր չոր թուզ եւ նուշ եւ ընկուզ, եւ տո՛ւր զխաշխշին շարապն, չոր վարդ։ Եւ այս հապս օգտէ որ հանապազ ի բերանն պահէ. - Ա՛ռ նշայ եւ քիթրայ եւ բակլայի ալուր եւ խաշխաշ կտեւով եւ զամխ արապի եւ հայկաւ Ա Ա բաժին. զամէնն աղա՛ եւ մաղէ՛ եւ պզր ղաթունի լուապով շաղվէ՛. եւ հապեր արա տափակ, չորցո՛ւ եւ տուր ժմուն Ա հապ, որ ի լեզվին ներքեւն առնու. շատ օգտէ. եւ ամէն թթվէ պահէ՛. եւ ամէն տաք եւ գէճ իրվի օգտէ աստուծով։