Օգուտ Բժշկութեան

Որոյ խելքն անցնի որ տաճիկն ղաշի ասէ այս ցաւուս

Պատճառ որ ի տաքէ լինի

Զաքարիային որդին ասէ, թէ լինի ի տաք խառնուածոց, որ սրտին բոլորն լինայ ժողվել. եւ երկնին լցվի եւ ստամոքն այլ , ի շատ ուտելուն որ է իմթիլատ անձինն։

Նշան որ ի տաքէ լինայ այն է, որ քիթն կարմրի, եւ կուրծքն խիստ տաք լինի, եւ երակն սուր. եւ այն որ երկնին լցվելուն լինայ՝ երկնին ի լի լինայ, եւ ստամոքն գէճ եւ թուխմայ լինայ։

Ստածումն։ Դեղն այն է, որ վարդէջուր եւ ի կուրծքն եւ ի յերեսն ցանեն. եւ յայն ժամ որ խելքն ի վերայ գայ՝ տուր սրքնճուպին եւ ազոխով. եւ տո՛ւր հաւձագ նարտանով եւ ազոխով։ Եւ թէ սաֆրային խառնուածոցն լինայ՝ վերաբերութիւն տուր այնել, եւ լուծէ՛ զփորն շաֆով. եւ տուր օշինտրի շարապ, եւ ցաւուն հիմն պակսէ եւ ստամոքն սրբի. եւ սանտալ եւ վարդէջուր եւ մէշպիհարին ջուրն յիրար խառնէ եւ ի ստամոքն տիմէտ արա. եւ չէ պատէհն յետոյ լուծումն. եւ տո՛ւր զկապող իրվին, որպէս աղտոր եւ որ նման է սոցա։ Եւ թէ ի խելքն անցնելն քրտնի՝ լաւն այն է, որ ի պաղ տուն պառկի, վարդէջուր յերեսն ցանէ եւ մրտի ջուր յանձն օծէ. եւ յորժամ լրջանայ՝ պաղ ջրով լվա. եւ զսառն ի խէչն դիր, եւ տո՛ւր հաւձագ աղտորով։ Եւ թէ այս ի թուխմէ լինայ՝ լաւն այն է որ սրքնճուպինով եւ տաք ջրով փսխէ եւ զստամոքն թեթեւ առնէ։ Եւ թէ այս ի ջերմանն մէջ լինայ՝ մեռնի։ Եւ թէ պատճառն ի ստամոքէն լինայ՝ տո՛ւր փսխել. եւ թէ ի չորութենէ լինայ՝ վարդէջրով եւ մուսալասով տո՛ւր օծել տալ եւ փսխել. եւ տո՛ւր խնծորի շարապ եւ սերկեւիլի. եւ զոտն եւ զձեռն հանապազ աճռէ։ Եւ թէ այս ցաւս ի ջերման լինայ՝ տո՛ւր զնռան ջուրն հացով. օգտէ։

Պատճառ որ ի հովէ լինի

Ի թանծր եւ ի լազիճ պալղամէն որ ստամոքն է ժողվեր, եւ կամ ի շատ լուծմանէ լինայ, որ արիւնն ելանէ յանձէն եւ փոխի բնութիւնն ամէն դիմօք արիւն գնալուն։

Նշան որ ի հովէ լինայ այն է, որ բնաւ կերակուր չուտէ. եւ այն որ սաֆրայէ լինայ կամ ի սավտայէ, այն որ լուծէ՝ յերեւան է եւ իմացվի։

Ստածումն որ ի հովէ լինայ։

Ապուճարեհն ասէ, թէ դեղն այն է, որ յառաջ պատճառն յանձնէն տանին, եւ որ ցեղն որ լինայ. եւ թէ պալղամէ լինայ որ ի ստամոքն ժողվի՝ տո՛ւր վերաբերութիւն այնել զստամոքն սամիթի ջրով. եւ յետոյ տո՛ւր կուլանկուպին մազտաքով անօթեց. եւ մտո՛ւ ի տաք բաղնիս եւ շատ նստի, որ պալղամն ի ստամոքն հալի. եւ հաւձագ տուր եւ զերպայ։ Եւ թէ լուծմանէ լինայ՝ տո՛ւր անուշահոտք հոտալ, եւ անուշ կերակուրք եւ գառին միս եւ մութանճանայ։ Եւ թէ լուծումն փորն գնալուն լինի՝ տո՛ւր հոտալ զնոնոֆարն եւ զռահանն որ ըղեղն ուժովնայ, եւ մո՛ւտ ի բաղանիս։ Եւ թէ լուծումն շատ փսխելուն լինայ՝ զծղիկքն եւ զանդամն կապէ՛ եւ աճռէ՛ զինքն. եւ տո՛ւր զլուծման շաֆն որ զփորն լուծէ. եւ սերկեւիլի ըռուպ տուր. եւ զվարդն ծեծէ՛ եւ վարդէջրով շաղվէ՛ եւ ի վերայ սրտին դիր։ Եւ թէ շատ քրտնելուն լինայ՝ տա՛ր ի բաղնիս, զձեռն եւ զոտն կապէ եւ վարդէջուրն օծէ. եւ յետոյ զմուրտն եւ զշիպն վարդէջրով եփէ՛ եւ օծէ՛ յանձն. եւ ի պաղ տեղն նստի. եւ հով իրվի հոտայ, եւ մանուշակն եւ նոնոֆարն։ Եւ թէ ի քթէն շատ արիւն ելնելուն լինայ՝ դեղն այն է, որ զծղիքն եւ զանդամն կապես եւ զանձն աճռես. եւ զայն արա որ գրած է ի քիթ արիւնելուն համարն. օգտէ աստուծով։