Օգուտ Բժշկութեան

Հայզայ որ պարսիկն թուխման ասէ որ լինի ի մարդն

Պատճառ հայզին

Մասրճուէն ասէ, թէ լինի ի շատ կերակուր ուտելուն եւ կամ ի սուր սաֆրայէ, որ ժողվի ի ստամոքն, եւ կամ քաղցր իրք շատ ուտէ խիստ։

Նշան հայզին այն է, որ սիրտն խառնակի եւ ծարաւ լինի խիստ, եւ ձեռն եւ ոտն պաղ լինի, եւ պաղ քրտնի եւ փսխէ, եւ փորն գնայ, եւ լինի որ ոտն եւ ձեռն քաշվի եւ չոր լինայ։

Ստածումն հայզին։

Պատեհ չէ բժշկին, որ սիրտն նեղնայ այս ցաւուս տիրոջն եւ պիտի որ զստամոքն յիստկէ եւ սրբէ, եւ պեղծ կերակուրքն որ ի ստամոքն է՝ վերաբերութեամբ հանէ, որ սրբի ստամոքն, եւ թէ ծարաւ լինի՝ տաս խնծորի շարապ, եւ զստամոքն ուժովցնէ սերկեւիլի ջրով։ Եւ թէ հիւանդն ջերմն չունենայ՝ թող երթայ ի բաղնիս յորժամ ստամոքն յիստկած լինի, եւ լվայ զանձն եղկ ջրով. եւ հաւձագ տուր որ եփած լինի ծորով եւ աղտորով։ Եւ թէ փորն խիստ երթայ, հիւանդն վատուժի՝ տո՛ւր զնռան սֆուֆն, եւ սերկեւիլին ըռուպն լաւ է. եւ սերկեւիլ կտրատէ եւ տո՛ւր նռան ջրով եւ գարէջրովն եփէ՛ եւ տո՛ւր. օգտէ. եւ թէ ծարաւն շատ լինի՝ փրփրեմի ջուր տուր, եւ ծորի եւ աղտորի եւ մրտի ջուր օծէ ի ստամոքն, եւ անուշ հոտեր հոտայ։ Եւ թէ այսով չի յաջի՝ տո՛ւր մատն արկանել եւ Խորասանի կաւ տուր եւ մատնէհար կաւ. եւ տապաշիր Ա Ա դրամ, եւ քաֆուր կէս բաժին, եւ տո՛ւր սերկեւիլի ջրով. եւ յորժամ ողջանայ՝ տո՛ւր հաւձագ, աղտորով լինի։ Եւ թէ լազիճ պալղամէ լինայ՝ տո՛ւր խորված հաց ըռազիանի գինով, օգտէ, եւ հաւձագ տուր եւ աղաւնոյ ձագ խորված. օգտէ աստուծով։

Պատճառ թուխմային

Մասեհն ասէ, թէ շատ ուտելուն լինայ որ ստամոքն պաղի, որ թանծր կերակուր լինայ եւ շատ անչափ ուտէ։

Նշան թուխմային այն է, որ հարցանես հիւանդին թէ ի՞նչ կերար կերակուր շատ. եւ նշան այն է, որ թթու եւ գէշ հոտ գայ ի խռչկէն, որ մարդ գունի խիստ։

Ստածումն թուխմային։

Որ սամթի ջրով եւ սրքնճուպինով մատն արկանէ եւ յիստկէ ստամոքն, եւ կուլանկուպին ուտէ եւ հաւձագ քացխով. եւ հին անուշ գինի խմէ. եւ շատ կերակուր չուտէ, զի զէն է, եւ թուխմային պատճառն ի շատ ուտելուն է, որ ի ստամոքն աւիրել է։ Եւ լաւն այն է, որ մատն արկանէ եւ սրբէ զստամոքն եւ յստկէ, եւ յետոյ առնու քիչ մն յօտ եւ մազտաքէ եւ զջուրն խմէ։ Եւ թէ այսով չի յաջի՝ տո՛ւր զճուարիշ յօտն անօթեց. օգտէ. եւ զերպայ տուր տէհուճի մսով։ Եւ թէ թուխման ի թանծր կերակրէ լինայ՝ տո՛ւր սերկեւիլի եւ խնծորի ջուր հին գինով, օգտէ, որ զստամոքն ուժովցնէ։ Եւ թէ պատճառ թուխմային կերակրին թապիեաթէն լինայ՝ լուծումն արա եւ տաք ջրով շաքար տուր անօթեց. օգտէ. եւ շատ քուն չի լինի, եւ քիչ քիչ ի շուրջ գայ, եւ յետոյ ի բաղնիս մտէ. եւ հաւձագի շուրվայ ուտէ ազոխի ջրով եւ քիչ քիչ գինի անուշահամ խմէ, եւ շատ ի քուն լինի եւ կերակուր քիչ ուտէ. եւ ամէն թանծր եւ պեղծ կերակրէ պահէ՛ զքեզ. օգտէ աստուծով։