Օգուտ Բժշկութեան

Որոյ լերդն ուռի կամ ի տաքէ եւ կամ ի հովէ

Պատճառ ի տաքէ լինի

Զաքարիային որդին ասէ, թէ լինի յաւելի յարենէ, կամ յաւելի սաֆրայէ, որ ժողվի եւ ուժովնայ եւ ուռեցնէ զլերդն խիստ։

Նշան որ ի տաքէ լինայ այն է, որ յարենէ լինայ այն է, որ գոզն կարմրի, եւ հանապազ ջերմն ունենայ եւ չոր հազայ եւ ըսկի յոտն չելնէ. եւ այն որ սաֆրայէ է՝ ջերմն խիստ եւ գոզն դեղին։

Ստածումն որ ի տաքէ լինի։

Եւ այն որ յարենէ լինի դեղն այս է, որ յաջ դիհէն ի բասիլիկէն երակ առնես, եւ գարէջուր տաս հովցուցած, եւ տաս սրքնճուպին շաքրով՝ պաղեցուցած, եւ դդմի եւ փրփրեմի ջուր տաս սրքնճուպինով։ Եւ թէ ուռէցն ի լերդին փոս դիհն լինայ՝ նշանն այն է, որ կերակուր չուզենայ, եւ ործկայ եւ փսխէ եւ փորն պինտ լինի. դեղն այն է, որ փորն լուծես ուժով դեղերով եւ քասնու ջրով եւ խիարշամպով, պզր ղաթունի լուապով եւ նոնոֆարի շարապով եւ կակուղ հոկնայով։ Եւ թէ ուռեցն ի լերդին ի գունդ դիհն լինի՝ նշանն այն է, որ հազ լինայ եւ շունչն պակսի. եւ դեղն այն է, որ Բ խիարի հունդ եւ դդմի հունդ եւ սեխի հունդ կտուած եւ տրորէ՛ ջրով եւ տո՛ւր որ խմէ. եւ պանրաջուր տուր սրքնճուպինով։ Եւ թէ փորն լուծ լինայ՝ տո՛ւր սերկեւիլի ըռուպ եւ խնծորի, եւ սանդալ եւ քաֆուր եւ շնխաղողի ջուր եւ մէշպահարի, եւ վարդէջուր օծէ ի վերայ որ պաղեցնէ։ Եւ յորժամ ցաւն պակսի՝ տուր մուզաւարայ քասնով եւ հազրով, եւ հաւձագ եւ Բ նռան ջուր եւ սրքնճուպին։ Եւ թէ փորն կապ լինի՝ տո՛ւր լուծել թմրհնտով եւ ծորի ղուրսով անօթեց. եւ թէ փորն շատ լուծի՝ կապէ՛ որ չի վնասի. եւ հանապազ սանտալ եւ վարդէջուր օծէ ի լերդն. օգտէ աստուծով։

Զայիֆի ճիկար. նշան այն է, որ երեսն դեղին լինայ, բերանն ցամաք լինայ, փորն կապ, աւաղ լինայ, կերակուր քիչ ուտէ, զկերածն չի մարսէ, մերձաւորութիւն չուզենայ, ձեռք եւ ոտքն պաղ լինայ։ Դեղն շարապի սունպուլն է. - Ա՛ռ սունպուլ, տարչինի, ղախուլէ, օտի հինտի, ճաւզ մեծ Ա Ա դրամ, ղարանֆուլ կէս դրամ. ծեծէ՛ եւ միասին Ե դեղերուն չաք ջրով եփէ, որ կէսն մնայ, քամէ՛, ջրին չաք մեղրով իղվամ բեր, կէս դրամ զաֆրան վարդէջրով տրորէ՛, ամէն վաղվնէ կէս դգալ խմէ։

Պատճառ որ ի հովէ լինի

Արճիճանիսն ասէ, թէ ի պալղամէ լինի որ ժողվի ի լերդն, եւ կամ յաւելի սավտայէ, որ աւելնայ եւ զլերդն ուռեցնէ խիստ եւ պնդէ։

Նշան որ ի հովէ լինայ այն է, որ ի պալղամէ լինի՝ յաջ կողքն ծանր, եւ ցաւն պակաս, եւ ուռէցն կակուղ, եւ գոզն իսպիտակ. եւ այն որ սավտայէ լինայ՝ ուռեցն պինդ եւ գոզն սեւգուն։

Ստածումն որ ի հովէ լինայ։

Արճիճանիսն ասէ, թէ այն որ ի պալղամէ լինայ՝ տո՛ւր անօթեց հին գինի եւ կուլանկուպին եւ յօտ եւ մազտաքէ եփէ ջրով եւ ջուրն խմէ՛. խիստ օգտէ. եւ անօթեց քիչ մն հին գինի խմէ. եւ կերակուր սիսռան ջուր տուր. օգտէ։ Յորժամ ցաւն պակսի՝ տո՛ւր տուռէճի միս, տարչինով լինի եփած եւ քամոնով։ Եւ թէ ուռէցն ի սավտայի խառնուածոց լինայ՝ դեղն այն է, որ տաս զգինին պանրաջրով եւ սրքնճուպինով. եւ տո՛ւր կերակուր շուրվայ, տէհուճի մսով լինայ եփած։ Եւ զայս դեղս տուր, օգտէ. - Ա՛ռ աֆթիմոն եւ պասվայիճ Ա Ա մթխալ, ղարիղոն Ա դրամ, հնդի աղ եւ ըստուխօտոս եւ լազվարդ քար Ա Ա դրամ. զամէնն աղա՛ եւ մաղէ՛ եւ ջրով շաղվէ՛ եւ տո՛ւր ի ժմուն Ե դրամ. եւ թէ ուզենաս որ սֆուֆ այնես՝ տուր Գ դրամ. լման լինայ։

Մասրճուէն ասէ, թէ այն որ ի պալղամէ՝ տո՛ւր ասանասիայ, եւ մուղլի ղուրս տուր. օգտէ. եւ թէ ցաւն ի լազիճ պալղամէ լինի՝ տո՛ւր օշինդր եւ լուք եւ ըռեւանտ եւ զրեւանդի ղուրսն եւ լեղի նշի ղուրս. եւ զայն դեղերն տուր, որ լինայ ի մէջն թրմուս եւ ոճ եւ ճաւտայ եւ կարօսի հունդ եւ սնպուլ եւ նուշ Ա Ա բաժին. զամէնն ծեծէ՛ եւ ջրով շաղվէ՛ եւ տո՛ւր որ ի վերայ լերդին դնէ սպեղանի. շատ օգտէ աստուծով։