Օգուտ Բժշկութեան

Նաղասն ցաւ մն է որ գիտենան թէ իրք մն զաղիքն կու խածնէ

Պատճառ ի տաքէ լինայ

Սահակն ասէ, թէ ի սուր սաֆրայէ լինայ, որ իջնու աղիքն եւ իր սրութենովն խածնէ զաղիքն, եւ կամ խոց այլ առնէ զաղիքն։

Նշան ի տաքէ լինայ այն է, որ աղիքն տաքութիւն կենայ, եւ ցաւն սուր լինայ, եւ ծարաւ ունենայ, եւ նշանն որպէս խուլինճ լինայ. եւ այն որ աղիքն խոց առնէ՝ այն է որ յիր համարն զինքն յիշած է։

Ստածումն որ ի տաքէ լինի։

Դեղն ասպաղուլն է եւ փրփրեմին հունդն է եւ ըռահանն, եւ խնծորին հունդն եւ դդմին Ա Ա բաժին, եւ տապաշիր եւ գառնալեզվի հունդ կէս կէս բաժին. զամէնն ծեծէ՛ ասպաղօլէն ի զատ եւ շաղվէ՛ վարդի ձիթով, եւ տո՛ւր Բ դրամ ծորի ջրով եւ ըռեւաճի շարապով, եւ տո՛ւր զայնոք, որ հովցնէ զբնութիւն, որպէս գարէջուրն, որ լինայ նռան հատով, եւ թէ սրքնճուպին տաս կամ սերկեւիլ եւ տապաշիր եւ հայկաւ՝ շատ օգտէ. եւ թէ զսերկեւիլն եփես եւ զջուրն առնուս որ պաղի եւ տապաշիր խառնես, եւ տո՛ւր աղտորի մուզաւարայ հաւձագով եւ նռան հատով. օգտէ։

Բագարատն ասէ, թէ այս ի սաֆրայէ լինայ եւ հիւանդն ուժով եւ ի լի լինայ՝ տո՛ւր լուծել զփորն մտպուխի հալիլայով եւ Բ նռան ջրով եւ քիչ մն սակամոնով, որ ցաւն ի յաղեցն ի վայր իջնու, յետ այնոր տաք ջուր տուր, եւ թէ զթմրհնտին եփես եւ խիարշամպով տաս եւ շիրխիշտ խառնես՝ լաւ է, եւ շնխաղող եւ որդորոյ ծաղիկ սպեղանի առնես՝ խիստ լաւ է. եւ թէ օշինդր խառնես՝ ուժով լինայ. եւ տո՛ւր սպանախ եւ ծոր, եւ այն որ սաֆրայ յաւելցնէ մի՛ տար, եւ աղէկ մտիկ դիր, որ խուլինճ չի լինայ, եւ թէ զխուլինճին դեղն առնես՝ զհիւանդն կու սպանես, այնոր համար որ այս ցաւուս նշանն ի խուլինճի կու նմանի, եւ պիտի որ աղէկ յիստկես, եւ ճանաչես որ ղալատ չի լինի։

Պատճառ որ ի հովէ լինի

Սինային որդին ասէ, թէ հով պալղամէ լինայ, որ յաղիքն ժողվի. եւ կամ լազիճ պալղամ, որ պնդանայ եւ յաւելնայ եւ բռնվի։

Նշան որ ի հովէ լինայ այն է որ ի պալղամէ լինայ յաղիքն այն է, որ գիտենայ, թէ իրք մն զաղիքն խածնէ. եւ այն որ ի լազիճ պալղամէ՝ այն է, որ հետ տախիրին շատ ի վայր իջնու. եւ քամու նշանն այն է, որ շուրջ գայ ի փորն։

Ստածումն որ ի հովէ լինի։

Դեղն այն է որ յաղի պալղամէ լինայ այն է, որ հոկնայ առնես եւ զպալղամն ի վայր քաշես եւ յետոյ տաս այարիճի ֆայղարայ, որ աղիքն յիստկի. եւ տո՛ւր հաւձագ եւ գառին միսն, որ լինի եփած սիսռով, եւ յետոյ տո՛ւր քիչ մն գինի. եւ թէ մանեխ եւ անիսոն եւ ոճ եւ հապլղար եւ ղարի տերեւ, զրեւանդ եւ ղանդարիոն եւ յոտի պալասան ծեծէ՛ եւ մեղրով շաղվէ եւ տո՛ւր. շատ օգտէ. եւ թէ այսոց Ա կամ Բ լինի՝ օգտէ։

Հունան ասէ, թէ տո՛ւր անօթեց կուլանկուպին եւ մազտաքէ եւ սիսռան ջուր. եւ թէ այսով չի յաջի՝ թրիաք տուր. եւ սաճազնիայ եւ ըռզիանի հունդ եւ ծաթրին եւ քամոն, որ եփես եւ զջուրն տաս. եւ տո՛ւր հոկնայ, այս ցաւուս շատ օգտէ։ Եւ յորժամ ցաւն պակսէ՝ տո՛ւր մուզաւարայ եւ զերպայ, եւ յետ այնոր մսով ղալիայ տաք դեղերով։ Եւ թէ այս ցաւս ի քամու լինայ՝ դեղն այն է, որ տաս ըռազիանային եւ ծաթրինին ջուրն, որ տաք տաք խմէ. շատ օգտէ. եւ թէ կարօսի հունդ եւ անիսոն եւ ըռզիան եւ նանխու եւ ծաթրին մանր ծեծես եւ Բ դրամ յիրմէն ի շաքարն խառնես եւ տաս՝ օգտէ, եւ կերակուր՝ զերպայ տաս եւ զայն իրվին, որ քամին ի յանձնէն հանէ, օգտէ. եւ զայն կերակուրն որ յանձն քամի ընծայի՝ մի՛ ուտել. եւ յորժամ կերակուր ուտես՝ ջուր պակաս խմէ, որ օգտէ աստուծով։