Օգուտ Բժշկութեան

Ճիճի յերկան եւ մանր եւ տափակ որ ի յաղիքն լինի եւ ի փորն

Պատճառ մանր լինայ

Էհանան ասէ, թէ պալղամի գիճութենէ որ յաղիքն ժողվի եւ բորբսի եւ պեղծ մարսի, եւ կերակուրն, որ թանծր անհալ կերակուր շատ ուտէ։

Նշան մանր ճիճոյ այն է, որ յերկան ճիճուն որ բերնէն ջուր շատ գայ եւ սիրտն խառնկի՝ յորժամ անթեց լինայ, եւ գիտենայ թէ զաղիքն իրք մն կու խածնէ. եւ մանր ճիճուին նշանն այն է, որ նստոյտեղն կսկծայ։

Ստածումն որ ի տաքէ լինի։ Այս ցաւս շատ ի պալղամի բնութիւն մարդիքն լինայ, որ հով իրվի շատ ուտեն եւ զայն կերակուրքն որ յուշ հալի եւ բորբսի յաղեցն ի մէջն, եւ յիրմէ կենդանի ընծայի, որ լինի յերկան ճիճի. եւ լինի այն աղիքն, որ ավար ասեն եւ ղուլին, եւ այս Բ աղիքն որ այլվի այն աղեցն ներքեւն է որ սայիմ ասեն, եւ ի նմանէ հալաբշտին մանր ճիճին լինայ ի յայն աղիքն, որ մուստաղիմ ասեն, եւ ինքն քան զամէն աղիք նօսր է եւ ներեւն է. պատճառ մեծին եւ փոքերն, նօսրին եւ թանծրին յիր տեղացն է։

Յերկան ճիճուին դեղն այն է, որ լեղի լինայ, որպէս թրմուս եւ շէհ Էրմանի եւ պրինկք եւ օշինդրն եւ որ նման է սոցա. եւ այս դեղերուս կամ Ա կամ Բ կամ Գ լինի, որ ծեծես եւ Դ յիրմէն մեղրով շաղվես եւ տաս, զճիճին սպանէ եւ ձգէ։ Եւ դեղ մն այլ, որ զերկանն եւ զմանրն այլ ձգէ. - ա՛ռ սարախս Գ դրամ, եւ պրինկ եւ թրմուս եւ թրպութ Բ Բ դրամ. զամէնն ծեծէ՛ եւ մեղրով շաղվէ՛ եւ հապ արա եւ տո՛ւր տաք ջրով։ Եւ դեղ մն այլ. - ա՛ռ պրինկի եւ հապ նիլ եւ թրպութ եւ թրմուս Ա Ա բաժին. ծեծէ՛ եւ տո՛ւր Դ դրամ քացխով, եւ մեղր խառնէ. եւ լաւն այն է որ հուլպայի ջրով եւ օշինդրի ջրով եւ ապքամայով հոկնայ առնես՝ օգտէ աստուծով։ Եւ թէ Ա բաժին սակամոնի եւ Բ բաժին թրպութ ի թաժա կաթն խառնես եւ տաս՝ զմեծ եւ զփոքր ճիճին հանէ. փորձած է։

Պատճառ որ ի հովէ լինի

Արճիճանիսն ասէ, թէ պալղամի գիճութենէ լինայ որ ի յաղիքն, կերակրէն յետեւ պալղամի ուտէ, որպէս կաթն եւ մածունն եւ հում միս եւ կշտոյ մտէ ի բաղնիս։

Նշան որ ի հովէ լինայ այն է, որ յամէն ժամ գիտենայ, թէ իրք մն զաղիքն կու խածնէ. եւ այս ցաւս տղայոցն եւ պալղամի մարդոցն լինայ, եւ սաֆրայի եւ սավտայի եւ արեան բնութիւնն քիչ լինայ այս ցաւս վասն տաքութեան։

Ստածումն որ ի հովէ լինի։

Արճիճանիսն ասէ, թէ լաւ դեղն այն է, որ զինչ որ տաք եւ չոր կայ որ լատիֆ լինի՝ զայն ուտէ, եւ դեղն աւսանդին է եւ շէհն եւ աֆթիմոնն եւ անուխն եւ վայրի թրմուս հում եւ հուլպայ եւ ղրտմանայ եւ կաղամբի հունդ, որ Պաղտատի լինայ, եւ շոնիզ ուտէ, եւ կամ ի փորն եւ ի պորտն սպեղանի առնէ. խիստ օգտէ. եւ շաֆթալուի տերեւ ծեծէ՛ եւ ի վերայ պորտուն ձգէ. շատ օգտէ։ Ա՛ռ քամոն եւ թթի տակի կեղեւ եւ նռան տակի կեղեւ, որ թթու լինայ. այս ամէնն օգտէ. եւ ա՛ռ թրմուս եւ պրինկ քապիլի կտուած, եւ քէլ եւ ղանպիլ Գ Գ դրամ, թրպութ Բ դրամ. զամէնն մանր ծեծէ եւ յիրար խառնէ, եւ Ե դրամ ա՛ռ թաժա կաթ, եւ անօթեց տուր որ խմէ։ Եւ այլ աղէկ, որ օգտէ տափակ ճիճուն եւ շուտ ի վայր ձգէ. - ա՛ռ զռազիանային զտակն, որ դալար լինայ. ծեծեն եւ զջուրն հանեն եւ Գ նուկի ջրէն խմեն. եւ թէ պորտն ոլրէ եւ փորն ցաւի՝ մորհամ օծէ։ Եւ թէ սիրտն խառնի՝ նշանն այն է, որ ճիճին ի փորն շատ է, եւ հանց կու թվի ի ստամոքէ վաթել եւ ի բերնէն ի դուրս գայ. դեղն այն է, որ մաննեխ եւ ապքամայ տաս կերակրով. եւ թէ Է դրամ պրինկ կտուած անօթեց ուտէ՝ զամէն տափակ ճիճին ի վայր ձգէ։ Եւ յառաջն պատրաստ կեցիր, եւ Բ Գ հաց կեր կաթով, եւ յետոյ դեղ խմէ հանց որ յիշեցի. եւ այլ կաթն եւ մածունն եւ դալար ձուկն եւ զինչ մրգեր կայ մի՛ ուտեր, եւ սիսռան ջուր եւ ղալիայ տաք դեղերով տուր. օգտէ աստուծով։

Եւ թէ զշաֆթալուին տերեւն ծեծես եւ ի վերայ տղոցն պորտոյն տլէ այնես՝ զմեծ եւ զփոքր ճիճին հանէ. նոյնպէս աւսանդին։ Այս դեղս զփոքր եւ զմեծ ճիճին ձգէ. - ա՛ռ սարախս, ղանպիլ, հապ նիլ, անիսոն, աւսնդին, շիրխիստ էրմանի, Խօրասանի թրպութ, շաֆթլուի տերեւ, թրմուս Ա Ա դրամ, մուլք Գ դրամ, մահմուտա Ը դրամ. զամէնն ծեծէ՛, ուսուլ շարապով լուուխ արա կամ հապ, ի բան տար. ապա վրան Ա քանի յիստկած ընկուզ կեր. խիստ գոված է։