Օգուտ Բժշկութեան

Որոյ հալաբուշտն ուռի կամ ի տաքէ լինի եւ կամ ի հովէ լինի

Պատճառ որ ի տաքէ լինայ

Մասրճուէն ասէ, թէ կամ յարենէ կամ ի սաֆրայէ լինայ յաւելվածուն, որ ժողվի ի բուշտն եւ ուռեցնէ, կամ բարձր տեղաց ընկնի, կամ զախմէ։

Նշան որ ի տաքէ լինայ այն է, որ դժար գոզէ, եւ հալաբուշտն տաք լինի, եւ ծարաւ լինի, եւ փորն կապ լինայ, եւ կամ ջերմն այլ լինայ։

Ստածումն որ ի տաքէ լինայ։

Մասրճուէն ասէ, թէ յառաջն ի բասիլիկէն երակ առ եւ զբուշտն Գ օր օծէ՛ մանուշկի ձիթով եւ յետոյ պապունաճի ձիթով, եւ բնաւ իրվի ի վերայ մի՛ դներ, եւ շուշմայ իսպիտակ ծեծէ՛ եւ կանաց կաթն խառնէ եւ դի՛ր ի վերայ բշտին. զցաւն խաղեցնէ եւ Ա շաբաթն հալէ. եւ յետոյ դի՛ր կակուղ իրվի եւ մորհամնի, եւ պապունաճ եւ կտաւատ եւ բակլայի ալուր խառնէ անուշ գինին եւ բան տար։

Դէվճանիսն ասէ, թէ զայս ղրուտին ի վերայ դիր, օգտէ աստուծով. - ա՛ռ քասնու ջուր եւ շնխաղողի ջուր եւ քաքանաճի ջուր եւ մէշպարի ջուր, մանուշկի ձէթ, իսպիտակ մոմ. արա՛ որպէս մորհամ եւ ի բան տար. եւ ա՛ռ գարու ալուր եւ տուղտ եւ մանուշակ չոր եւ իսպիտակ սանդալ Ա Ա բաժին, եւ զամէնն ծեծէ՛ եւ շնխաղողի ջրով շաղվէ՛ եւ մանուշակի ձիթով տիմէտ արա։

Սահակն ասէ, թէ դեղն այս է. - ա՛ռ Բ ազգ խիարի եւ շանկիարի հունդ եւ սեխի եւ դդմի Ե Ե դրամ, փրփրեմի Դ դրամ, տղտի եւ ձարխոտ Ա Ա դրամ, եւ տո՛ւր ճուլապով եւ մանուշկի շարապով։ Եւ թէ զախմէ լինայ կամ ընկնելուն՝ ի բասիլիկէն երակ առ եւ օծէ՛ մանուշկի ձիթով զբուշտն. եւ թէ չկարենայ գոզել՝ զբուշտն կու ճղքէ եւ զգոզն ի դուրս կու հանէ։

Պատճառ որ ի հովէ լինայ

Ապուճարեհն ասէ, թէ այլ այս լինայ ի սավտայի եւ ի պալղամի խառնուածոց, որ ժողվի ի բուշտն եւ յաւելնայ, եւ այս շատն ի պալղամէ լինի։

Նշան որ ի հովէ լինայ՝ որ գոզն վազէ ի ճամփէն, եւ այն որ ի թանծր խառնուածոց լինայ՝ այն է որ խիստ վազէ եւ ցաւ լինայ ի հետն խիստ։

Ստածումն որ ի հովէ։

Դեղն այն է, որ սիսանպար եւ կասլայի տերեւ մարզանկօշի ջրով եփէ եւ աւազան արա. եւ յետ այնոր սեխի հունդ տուր շաքրով որ ուտէ, եւ կուլանկուպին շաքրով տուր եւ եղկ ջրով, եւ սիսռան ջուր տուր կերակուր։ Եւ թէ այսով չի յաջի՝ տո՛ւր սաճազնիայ եւ թզի շարապ. եւ թէ դժար գոզէ՝ կարօսի հունդ եւ սեխի հունդ եւ ըռուպիսուս եւ ըռզիան մանր ծեծէ եւ տո՛ւր Ա մթխալ սրքնճուպինով եւ ճուլապով, եւ յորժամ ցաւն պակսի՝ աղաւնոյ ձագ տուր խորված եւ ղալիայ։

Արճիճանիսն ասէ. թէ ուռէցն մեծ եւ պինդ լինայ՝ զայս ի վերայ դիր. - ա՛ռ կտաւատ եւ հուլպայ Ե Ե դրամ, տղտի հունդ եւ խիարի եւ սամիթ եւ պապունաճ Գ Գ դրամ, օշախ եւ մուղլ, յէլք նպատ Գ Գ դրամ. զամէնն տիմէտ արա եւ ի վերան դիր. օգտէ. եւ հանապազ օծէ՛ զբուշտն սագու եղով եւ հաւու. եւ պախրու ըղուղ եւ մուղլ եւ ըռզիան լոսէ ի հաւանն որպէս մորհամ եւ հանապազ օծէ՛ զբուշտն, եւ ի յամէն հով կերակրոյ պահէ՛ զքեզ. եւ զինչ որ տաս ի դեղէ կամ ի կերակրէ՝ հանց տուր, որ քիչ մն տաքութիւն քշտէ. եւ օգտէ աստուծով. ամէն։