Օգուտ Բժշկութեան

Որոյ արգանդն ուռի կամ ի տաքէ լինի կամ ի հովէ լինայ

Պատճառ որ ի տաքէ լինի

Զաքարիային որդին ասէ, թէ կամ հայզն կապելուն լինայ եւ կամ դժար բերելուն. կամ զարկուց, կամ անձին դուսի դին ուռէց լինայ եւ լինի անկից։

Նշան որ ի տաքէ լինի այն է, որ ջղերն տաք լինի, եւ լեզուն սեւնայ, եւ գլուխն եւ վիզն եւ կռնակն ցաւի, եւ գոզն դժար ելանէ, եւ երակն բարակ եւ վատուժ լինայ։

Ստածումն որ ի տաքէ լինայ։

Դեղն այն է, որ յառաջն ի բասիլիկէն երակ առնես։ Եւ հանց լինայ, որ կնկանն զտղան դժար բերէ եւ արիւն շատ չերթայ՝ եւ այս թպտիրն օգտէ, որ տաս ասպաղօլի ջուր, վարդի ձիթով ի վերայ ցաւուն լնուս, եւ զպարսամին ստածումն առնես, որպէս գարէջուր։ Եւ թէ ցաւն խիստ լինայ, եւ գոզն բռնվի՝ պապունաճ եւ հուլպայ եւ կտաւատ եփէ՛ ջրով եւ աւազան արա եւ օծէ՛ զտեղն պապունաճի եւ խիրու ձիթով։ Եւ թէ այսով չի յաջի՝ մինչեւ ի Ա շաբաթն իրք մն մի՛ տար, եւ Ա շաբթէն յետեւ մինչեւ Բ շաբաթ ինքն իրեն ողջանայ եւ արձակի եւ բացվի։ Եւ պինդն մինչեւ թարախ լինայ՝ կենայ, եւ նշան լինալուն այն է, որ օթայ շատ, հանց որ զէտ ջերմնոտի. եւ դեղն այն է, որ Ա շաբթէն յետէ կակուղ մորհամ դնես եւ կամ կակուղ իրվի, որպէս պապունաճ եւ տուղտ եւ կտաւատ եւ հուլպայ եւ ուպհուլ. զայսոք եփէ՛ եւ ջրովն լվանաս զարգանդն, եւ օծէ՛ զտեղին, տլէնի կակուղ արա, մինչեւ թարխին նշաննին երեւնայ, եւ յետոյ քիչ քիչ ի շուրջ գայ, կամ ի բարձր տեղաց ի վար վազէ, եւ կամ աճռէ՛ զուռէցն մինչեւ պաթի. եւ պաթելուն նշանն այն է, որ հիւանդին ծանրութիւնն երթայ, եւ թարախ գայ ի դուրս հետ գոզին։ Եւ դեղն այն է, որ տաք զայն իրվին, որ զգոզին ճամփան սրբէ։ Թէ արգանդն ի դուրս գայ եւ ուռի՝ ա՛ռ զեղիճին զթաժայ եափրաղն, ծեծէ՛ եւ ի վերան դիր, կու տանի ի ներս։

Պատճառ որ ի հովէ լինի

Արճիճանիսն ասէ, թէ ի սավտայի խլտէ որ բնութիւնն զինքն ի յարգանդն ժողվէ, եւ յաւելնայ եւ ուռէց առնէ։

Նշան որ ի հովէ լինայ այն է, որ ցաւուն տեղն ծանր լինայ, եւ ուռէցն պինդ. եւ չկարենայ գոզել, եւ ջղերն թուլնայ, որ դժարութենով կանգնի ի վերայ ոտից։

Ստածումն ի հովէ։

Դեղն այն է, որ յառաջն ի բասիլիկէն երակ առ եւ անօթեց հին կուլանկուպին տուր. եւ զանձն սրբէ՛ այարիճով. եւ մտպուխ աֆթիմոն մրտի եղով օգտէ. եւ պապունաճ, մանուշակ եւ աքլիլմէլիք եփէ՛ ջրով եւ լվա՛ զտեղին. հուլպայ եւ կտաւատի լուապով եւ շիրիկ ձիթով օծէ՛, եւ կերակուր զերպայ տուր, եւ թէ հիւանդն վատուժ լինի՝ շուրվանի։ Եւ թէ այս ցաւս ի սարատան դառնայ՝ արա՛ զայն որ զցաւն խաղեցնէ եւ ուռէցն չի մեծնայ. եւ յորժամ սարատան լինայ՝ չողջանայ.

Բագարատն ասէ, թէ այս ցաւուս դեղն այն է, որ յառաջն զայս առնես. - Ա՛ռ հաւու եղ եւ սուսանի ձէթ եւ իսպիտակ մոմ եւ կտաւատի եւ հուլպայի լուապ. զամէնն որպէս մորհամ արա եւ ի վերան դիր. օգտէ։ Եւ այս տիմէտս այլ օգտէ. - ա՛ռ կտաւատ եւ հուլպայ եւ տղտի տակ. զամէնն ծեծէ՛ եւ իսպիտակ մոմ եւ պախրու ըղեղ եւ շիրիկ ձէթ եւ պախրու եղ յիրար խառնէ եւ հալէ որպէս մորհամ եւ սպեղանի արա. օգտէ, եւ օծէ՛ ի ժիր զարգանդն սագու եղով. եւ սամիթ եւ աքլիլմէլիք եւ պապունաճ եփէ՛ ջրով եւ լվա՛. օգտէ, եւ հանապազ զտեղին կակղացո՛ւ. օգտէ աստուծով։