Օգուտ Բժշկութեան

Որոյ յարգանդն ի վեր տայ եւ կամ սունկ լինայ ի մէջն

Պատճառ վեր տալուն

Գեղանիոս ասէ, թէ յաւելի արենէ եւ տաքութենէ լինայ եւ կամ ի սաֆրային սուր խառնուածոցն լինայ։

Նշան ի վեր տալուն այն է, որ քիչ քիչ գիճութիւն ելանէ. եւ թէ բանաս եւ տեսնուս՝ նա վեր տուել լինա. եւ թէ զմատդ ի վրան դնես՝ երեւնայ յայտնի։

Ստածումն ի վեր տալուն։

Դեղն այն է, որ կամ բասիլիկէն կամ սաֆիանէն երակ առնես, եւ իսպիտակ մորհամ ի վերայ դնես, եւ թէ չոր վարդ եւ զԼիմնոսի կաւ Բ Բ դրամ եւ իսպիտակ դեղ եւ մուրտասանկ Ա Ա դրամ. զամէն վարդի ձիթով որպէս մորհամ արա եւ օծէ՛. եւ թէ ցանես՝ օգտէ։ Եւ թէ մատնէհար կաւ եւ մոմ ըրովան եւ մուսալաս խառնես եւ շաֆ այնես եւ դնես օգտէ։

Սահակն ասէ, թէ հիւանդն ուժով լինայ՝ երակ առ ի բասիլիկէն եւ գարէջուր տուր. եւ պաղ ջրով սրքնճուպին տուր. եւ կերակուր՝ ազոխ ապուր։ Եւ թէ այս վեր տալն ի յարեան լինայ՝ ա՛ռ մուրտասանկ եւ ղլէմիայ արծթի եւ քաֆուր եւ վարդի ձէթ եւ իսպիտակ մոմ, մորհամ արա եւ օծէ՛. օգտէ։ Եւ թէ այս վեր տալն երեւան չի լինայ եւ արգանդին մէջն լինի՝ զայս դեղս որ յիշեցի՝ գառնալեզվի ջրով եւ աղջկմօր կաթով եւ վարդի ձիթով օծէ՛ ի բամբակն եւ դի՛ր ի յարգանդն. օգտէ։ Եւ թէ այս ցաւս ի ճղքելու լինայ՝ ա՛ռ սագու եւ հաւու եղ եւ մանուշկի, յիրար խառնէ եւ հանապազ օծէ. եւ մորհամի բասիլիկոն այս ցաւուս շատ օգտութիւն առնէ. եւ տո՛ւր կերակուր հաւու եւ գառին եւ ուլի միս. շատ օգտէ. եւ շուրվանի գառին մսով օգտէ։

Պատճառ սնկանն

Հունան ասէ, թէ պատճառն ի սուր սավտայէ լինայ, որ բնութեան ուժն է ղրկել եւ զայս ցաւս է ընծայել, կամ երակն է բացվեր եւ յաւելի միս է ելեր։

Նշան սնկանն այն է, որ սեւ լինայ որպէս խաղողի հատ, եւ արիւն ելանէ յիրմէ. յայն ժամն որ ցաւն աւելնայ եւ ուժովնայ՝ եւ ուռէցն պակաս լինայ։

Ստածումն սնկան այս է։

Հունան ասէ, թէ այսոր դեղն որպէս սնկան դեղին պէս է, որ նստատեղն լինայ, եւ արիւնն թանծր լինայ. եւ ոսպէ եւ ի բակլայէ եւ ի պախրու մսէ եւ ապըխտէ պատրաստ կենայ։ Եւ թէ այս ցաւուս արիւն կաթէ՝ չէ պատեհ որ բռնեն. եւ այն կերակուրն որ զարիւնն այրէ եւ սեւ այնէ՝ մի՛ ուտեր. եւ այն ժամ տուր ղուրսի քահրուպար աղտորի ջրով, եւ զարիւն գալն պակսեցնէ. եւ հապի մուղլին խիստ օգտէ եւ սոխի ջուր. եւ պախրու լեղով բամբակն թաց եւ տո՛ւր որ վերցնէ. օգտէ։

Մասրճուէն ասէ, թէ սնկան լաւ դեղն այն է, որ քան զհապի մուղլն լաւ չկայ, որ զարիւնն կապէ եւ ցաւն խաղեցնէ։ Ա՛ռ վատայ այրած եւ սեւ հալիլայ եւ պալիլաճ եւ ամլաճ Ա Ա բաժին. զամէնն աղա՛ եւ մաղէ՛ եւ դարբնի ջրով հապ արա եւ տո՛ւր։ Եւ զայս դեղն ի ներքեւն ծխէ, շատ օգտէ. - Ա՛ռ մուղլ Ե դրամ եւ կապարի տակի կեղեւ եւ քուռաթի հունդ եւ ըղտու սպըտուր եւ զրեւանդ տաւիլ եւ սպանդ. զամէնն ծեծէ՛ եւ ըղտու եղով շաղվէ՛ եւ ծխէ՛ որպէս ըռասմն է։ Եւ անծրութ եւ օշախ եւ օձի խորխ ծեծէ եւ ծխէ՛, եւ ածու եղով սխտորով եռցո՛ւ մինչեւ կարմրի, եւ տաք տուր որ վերցնէ. օգտէ աստուծով։