Օգուտ Բժշկութեան

Կոծիծ որ է սլուլն եւ մուղտի որ տաճիկն հասաֆ ասէ

Պատճառ կոծիծին

Արպիասուսն ասէ, թէ այս ի պալղամէ լինայ թանծր եւ լազիճ եւ բնութիւնն ի կաշուն ի դուրս յուղարկէ, եւ կամ ի սավտայէ լինայ այս։

Նշան կոծիծին այն է, որ ի պալղամէ լինայ՝ կակուղ լինի եւ գունն իսպիտակ. եւ այն որ սավտայէ լինի՝ պինդ լինայ եւ գունն սեւ լինի։

Ստածումն կոծիծին այն է որ Արպիասուսն ասէ, թէ այն որ ի պալղամէ լինի՝ դեղն այն է, որ զպալղամն լուծես շահմի հանդալով եւ թրպուտով եւ ղարիղոնով, եւ որ նման է սոցա։ Եւ այս դեղս օգտէ աստուծով. - ա՛ռ թրպութ Ա դրամ, եւ ղարիղոն Դ դրամ, եւ հապնիլ Ա դրամ, շահմի հանդալ Բ դանկ. զամէնն մանր ծեծէ՛ եւ մաղէ՛ եւ մեղրով շաղվէ՛ եւ տո՛ւր առաւօտուն. եւ յետոյ քիչ մն տաք ջուր տուր. եւ պատրաստէ՛ այն կերակրէն որ պալղամն ընծայէ։ Եւ թէ գղթորն ծեծես եւ քացախով շաղվես եւ օծես՝ օգտէ։

Մասրճուէն ասէ, թէ Ա կամ Բ լինայ՝ կտրէ՛ մկրատովն եւ խարէ՛ զտեղին տորունով, եւ թէ շատ լինի՝ լուծման դեղ տուր, հանց որ յիշած է, եւ սրբի անձն ի պալղամէ. եւ թէ սավտայէ լինայ պատճառն՝ տո՛ւր մտպուխ աֆթիմոն։ Եւ թէ երակն ի լի լինի՝ երակ առ եւ յետոյ սուր դեղեր ի վերան դիր, մինչեւ սեւնայ, եւ օծէ՛ հին եղ որ ընկնի։ Եւ թէ դեղն չի յաջի՝ մորհամով ստածումն արա. եւ թէ թզին կաթն եւ մազարիոնի կաթն օծես՝ շատ օգտէ, փորձած է. եւ թէ մանեխ ծեծես եւ պախրու լեղով շաղվես, որպէս մորհամ լինայ, եւ օծես՝ շատ օգտէ. եւ թէ քացխով եւ աղով լվանաս եւ յետոյ դալար եղէգի տերեւով շփես։ Սավտայի կերակուր մի՛ ուտել. օգտէ։

Եւ թէ զլապստկին ըղեղն Ա քանի անգամ ի վերայ կոծիծին օծես՝ անյայտ առնէ. եւ թէ զմանր պատինճան աղի ջրին մէջն եփես եւ ջուրն առնուս եւ այն ջրին չաք հոռոմ ձէթ առնես, կրկին եփես որ ջուրն սպառի եւ եղն մնայ, եւ եփած պատինճանովն ծեծես եւ կոծիծնուն վերան սպեղանի առնես գիշեր մի եւ ցորեկ մի՝ անյայտ առնէ. փորձած է։

Պատճառ հասաֆին

Զաքարիային որդին ասէ, թէ ի նօսր գիճութենէ լինայ, եւ ի պալղամէ, եւ կամ ի սուր սաֆրայէ, որ յիրար խառնի. եւ շատն այս ցաւուս ի յոսկերքն լինայ։

Նշան հասաֆին այն է, որ այն տեղն որ ցաւն է՝ կծայ եւ որպէս կորեկի վեր տայ եւ ճապղի, եւ թէ աղէկ քերես՝ ջուր ելանէ եւ կսկծէ խիստ։

Ստածումն հասաֆին։

Զաքարիային որդին ասէ, թէ դեղն - գղթորն եւ զարտաչաւն, քացխով եւ վարդէջրով տրորես եւ օծես, եւ թէ զմուրտն ջրով եփես եւ այն ջրովն լվանաս՝ շատ օգտէ։ Եւ ա՛ռ քացախ եւ հինայ եւ աղ, յիրար խառնէ եւ ի բաղանիս մուտ եւ օծէ՛ Բ Գ հեղ եւ համբերէ մինչեւ կսկծեցնէ, եւ լվա՛ եւ թէ սեւուկ հնդիկ օծես՝ շատ օգտէ։ Եւ դեղն այն է, որ զանձն սրբես եւ ի պեղծ խառնուածոց, եւ ի խլտէ եւ սաֆրայէ եւ ի պալղամէ. բայց զհաւկիթն քացխով օծէ. եւ ոսպն ծեծէ՛ եւ շաղվէ՛ դալար գնծաջրով եւ քիչ մն քաֆուր խառնէ եւ օծէ՛. եւ հանապազ քաղցր ջրով զանձն լվա՛. եւ զցաւուն տեղն օծէ՛ ըռահանով։ Եւ թէ այս ցաւս ի ձուն լինայ՝ այս տլէն օգտէ. - ա՛ռ իսպիտակ դեղ արճիճի Զ դրամ, եւ քուկուրդ Ա դրամ եւ աֆիոն կէս դրամ. ամէնն տրորէ՛ քացխով եւ օծէ՛։ Եւ դեղ մն այլ շատ օգտէ, որ քերելուն ժամն դեղին ջուր ելանէ. այս փորձած է. - ա՛ռ ախախիայ եւ մամիսայ կէս կէս դրամ, սապռ եւ նշատիր կէս կէս դրամ, զաֆրան Բ կուտ. զամէնն խառնէ՛ յեսմէկի ձէթն եւ օծէ՛, եւ թէ գղթորն եւ զարտաչաւն մանր ծեծես եւ քացխով շաղվես եւ օծես եւ յետոյ լվանաս ասպաղօլի ջրով եւ յառաջն պաղ ջրով՝ շատ օգտէ։