Օգուտ Բժշկութեան

Որ երեսին գունն փոխի կամ յարենէ կամ յօդէն

Պատճառ

Ֆօլօսն ասէ, թէ երեսին գունն աւիրելն ի սուր հիւանդութենէն եւ եարաղանէն լինայ, որ կամ սեւ է կամ դեղին. եւ կամ դժար հիւանդութենէ ելանէ մարդն։

Նշան։ Ֆօլօսն ասէ, թէ այն է որ ի սուր ջերմէ լինի՝ երեսն դեղին եւ մթնագուն. եւ այն որ դժար հիւանդութենէ լինայ՝ երեսին գունն խիստ փոխի մարդուն։

Ստածումն։ Ֆօլօսն ասէ, թէ պիտի որ աղէկ կերակուրքն ուտէ եւ զանձն չաշխատէ մինչեւ ողջանայ. եւ թէ պատճառ լինի, որ յանձն խլտ է մնացել՝ հա՛ն զայն խլտն յանձնէն. եւ յետոյ ի բաղնիս մտէ։ Եւ թէ երեսին դեղնութիւնն ի ցաւէն չլինի՝ դու տո՛ւր զերկաթին աղտին զշարապն. եւ տո՛ւր հաւձագ խորված եւ քաղցր գինի, եւ իսպիտակ թուզ եւ քաղցր նուռն եւ հալվայ եւ հաւկթի դեղնուց եւ սիսռան ջուր եւ գառին միս. եւ ժամ ժամ անգուժատ կեր, եւ երկթի աղտով մաճուն. շատ օգտէ։ Եւ զերեսն աղէկ շփէ այն դեղերով, որ գուն տայ եւ զդեղնութիւնն հանէ եւ զերեսն կարմիր առնէ։ Ա՛ռ թրմուս եւ բակլայ եւ սեխի հունդ, քաղցր նուշ Ա Ա բաժին. զամէնն աղա՛ եւ մաղէ՛ եւ մանուշկի ձիթով շաղվէ եւ զերեսն այսով լվա։ Ա՛ռ թրմուսի ալուր Գ բաժին, եւ բակլայի ալուր Բ բաժին, եւ գարու եւ սիսռան Ա Ա բաժին եւ քիթրայ կէս բաժին, եւ սեխի հունդ Բ բաժին. զամէնն աղա՛ եւ մաղէ՛, կանանց կաթով եւ զաֆրանով շաղվէ՛ եւ երեսն օծէ. եւ վաղն սեխի կեղեւի ջրով լվա՛։ Եւ այս այլ օգտէ. - Ա՛ռ բակլայ եւ քիթրայ, ծեծէ եւ հաւկթի իսպիտակուցով շաղվէ՛ եւ ղուրս արա եւ չորցո՛ւր եւ ժմուն ի բան տար։ Եւ թէ երեսին դեղնութիւնն ի տաքութենէ լինի՝ տո՛ւր գէճ իրվի, որ է ջուրն նշի ձիթով եւ որ նման է սոցա. օգտէ աստուծով։

Պատճառ

Հունան ասէ, թէ հանց թէ բնութիւնն աւիրելուն լինայ, եւ կամ ի ջերմէ եւ կամ յարենէ եւ կամ ի քամու եւ ի յօդէ լինայ։

Նշան։ Հունան ասէ, թէ այն է որ այս հակառակ է բնութեան մարդուն. եւ թէ սաֆրան յաւել է՝ դեղին է, եւ թէ արիւնն յաւել է՝ կարմիր է. եւ թէ պալղամն յաւելի է՝ իսպիտակ է, եւ թէ սավտան յաւելի է՝ սեւ է։

Ստածումն հիւանդին այս է։

Հունան ասէ, թէ այն որ բնութիւնն աւիրել է՝ ստածումն դժար է. եւ զայսոց ստածումն՝ զորն յիշած է՝ ի հալէմաշ ջերմն։ Եւ առողջ մարդկանց այլ երեսին գունն այլ փոխիլն շատ է եւ դեղն այս է, որ շուտով ի բաղնիս մտէ. եւ քնքուշ կերակուր ուտէ, որ զարիւնն պայծառ առնէ. եւ յամէն թանծր կերակրէ պատրաստէ։ Եւ թէ երեսն խիստ դեղին լինայ՝ լաւն երկաթին աղտին շարապն է որ անօթեց ուտէ. եւ պատրաստ ի յայն իրացն որ զարիւնն աւելցնէ։ Թէ հանց որ երեսն կարմիր լինայ եւ ճղքտի՝ եւ մի՛ յեմեր ի ստածումն, զի վնաս կու առնէ։ Եւ թէ ինքն յաւելի արենէ լինայ՝ դեղն այն է, որ ապիկիս արկանես ի ջղացն, եւ զկիֆալին երակն բաց. եւ այն իրվին որ վնաս է մի՛ ուտեր, եւ ծունր դնելն եւ աղօթ կենալն եւ երկան աւուրքն շատ պառկելն եւ կանչելն եւ ճչելն եւ խաղ ասելն. եւ ի կիֆալէն եւ ի ճակտէն եւ ի քթէն երակ առ. եւ տզրուկ դիր երեսն, եւ գինի եւ միս, ինչ որ արիւն աւելցնէ՝ մի՛ ուտեր. եւ ի բաղնիս շատ մի՛ մտներ եւ զերեսդ լվա՛ պաղ ջրով եւ արա զայնոք, որ յիշած է ի քանչալին ստածումն. եւ ի սուր քամու եւ ի շող օդոյ եւ ի ցրտէ պատրաստէ՛։ Եւ թէ արեւէ եւ օդէ երեսն մթնայ՝ ա՛ռ քիթրայ եւ նշայ եւ զամխ արապի եւ հաւկթի իսպիտակուց, խառնէ՛ եւ օծէ՛. օգտէ աստուծով։