Օգուտ Բժշկութեան

Ուռէց որ ի պալղամէ լինի եւ ի սավտայէ լինի

Պատճառ որ ի պալղամէ լինի

Գեղիանոս ասէ, թէ լինայ յաւելի պալղամէ, որ բնութիւնն ի մէկտեղ ժողվէ եւ ուռեցնէ, որ տաճիկն վարամի ռախվայ ասէ։

Նշան որ ի պալղամէ լինի այն է, որ գունն իսպիտակ լինայ եւ ցաւն պակաս եւ թուլ լինի. եւ թէ զմատդ ի վերայ դնես՝ նստի, եւ տեղն փոս մնայ։

Ստածումն որ ի պալղամէ։

Գեղիանոս ասէ, թէ դեղն այն է, որ զքացախն եւ զվարդի ձէթն եւ քիչ մն աղ յիրար խառնէ՛ եւ օծէ՛ ի վերան. եւ զքաշող մորհամնին գործ արկանէ։ Եւ թէ ուռէցն պինտ եւ պալղամի լինի՝ նա ինքն Բ ցեղ է. Ա ցաւ ունի, եւ Ա ցաւ չունի։ Եւ այն որ ցաւ չունի՝ չի լինի դեղ. եւ այն որ քիչ ցաւ ունի՝ լինի դեղ ճորով եւ դժարութեամբ։ Եւ արա՛ զտաք եւ բացող դեղերն, որպէս ըղտու ըղուղ եւ հորթու եւ խօսողի ճրագու եւ առիւծի եւ պախրու եւ սագու ճրագու։ Եւ ամէն կակղացնող դեղերն օգտէ, որպէս օշախն եւ մուղլն եւ դալար զուկի, որ թաժայ լինայ, եւ հին հոռոմ ձէթ եւ որ նման է սոցա։ Եւ թէ կտոր մի ջաղացքարն տաքցնես ի կրակն եւ քացախ լնուս ի վերան եւ զշոգին ի վերայ ցաւուն դնես՝ օգտէ, եւ առաւել որ ցաւն ի յոսկերքն լինայ եւ ի ջղերն, եւ յետոյ օծէ՛ սամթի ձիթով. օգտէ աստուծով։

Մասրճուէն ասէ, թէ յառաջն ցաւուն՝ լուծումն արա հապի այարիճով եւ շահմի հանդալով. եւ յետոյ ի քացախն քիչ մն ջուր խառնէ եւ ապրիշում դրջէ՛ եւ դի՛ր ի վերան. եւ կերակուր որ պալղամ ընծայէ՝ մի՛ տար, որ է ձուկն եւ կաթն եւ մածունն եւ որ նման է սոցա. եւ թէ Ա բաժին աղ եւ Ա բաժին սապռ մանր լոսէ՛ եւ քիչ մն մրտի ջրով եւ քացխով շաղվէ՛ եւ օծէ՛. օգտէ աստուծով։

Պատճառ որ ի սավտայէ լինայ

Ըռուֆօսն ասէ, թէ լինայ ի սավտայի խառնվածոց, որ խիստ ուժովնայ, եւ բնութիւնն ի մէկ տեղ ժողվէ, որ տաճիկն վարամի սուլպ ասէ։

Նշան որ ի սավտայէ լինայ այն է, որ ցաւն պակաս լինայ եւ գունն սեւ եւ ի կանանչ քշտէ. եւ զձեռդ ի վերան դնես՝ պինդ եւ պաղ լինայ։

Ստածումն որ սավտայէ լինի։

Ըռուֆօսն ասէ, թէ յառաջն լուծումն արա մտպուխ աֆթիմոնով. եւ յետոյ պախրու ըղուղ եւ իսպիտակ մոմ յիրար խառնէ եւ օծէ՛. եւ կամ իսպիտակ թուզ այլ խառնէ՛ եւ ծեծէ՛, եւ սուսանի ձէթ այլ խառնէ եւ մորհամ արա եւ օծէ՛ հանապազ. եւ այն իրվին որ սավտայ ընծայէ՝ մի՛ ուտեր, որ է պախրու միսն եւ ոսպն եւ ապուխտն. եւ տո՛ւր աղէկ կերակուրք, որ է հաւձագ եւ տուռէճ եւ որ նման է սոցա. օգտէ։

Արճիճանիսն ասէ, թէ լուծումն արա աֆթիմոնով. եւ թէ իսպիտակ մոմ եւ հին հոռոմ ձիթով հալէ՛ եւ օծէ՛. օգտէ. եւ յետոյ տախլիկոն դիր ի վերան. եւ թէ մտպուխ աֆթիմոն չկարնայ առնուլ՝ դու պանրաջրով լուծումն արա եւ տո՛ւր մուզաւարայ հաւու մսով, եւ կամ ղալիայ եւ տաք համեմով։ Եւ թէ զօշախն ծեծես եւ մեղրով շաղվես եւ սպեղանի առնես՝ օգտէ աստուծով։ Եւ թէ զմուղլի ազրախն ծեծես եւ քիչ մն իթխիրի ձէթ խառնես եւ զէտ մորհամ առնես եւ օծես ի վերան՝ օգտէ աստուծով. եւ հանապազ օծէ՛ ի վերան հին հոռոմ ձէթ. շատ հեղ օգտէ կամօքն Աստուծոյ մերոյ. ամէն։ Եւ թէ զօճառն կոտիմի հնդով եւ զիպլ ուլ համամով, որ է աղաւնոյ ծիրտն, եւ իշու խիարի քամուքսով խառնես եւ դնես պինդ ուռէցնուն՝ կակղացնէ եւ բանայ. եւ սարատանին այլ օգտէ. եւ թէ խոցերուն վերայ դնես՝ բանեցնէ եւ յիստկէ օգնութեամբն աստուծոյ։