Օգուտ Բժշկութեան

Ջերմն ի ժիր որ է մուհրիղայ եւ ջերմն այլ շատր ալ ղիպ

Պատճառ մուհրիղային

Արճիճանիսն ասէ, թէ այս ջերմս ի սաֆրայէ լինայ որ ի յերկին մէջն բորբսի, եւ բնութիւնն յաւելնալուն լինայ այս ջերմս։

Նշան մուհրիղային այն է, որ անդամն խիստ տաք լինայ, եւ ծարաւ շատ, եւ լեզուն սեւ, եւ ջերմն խիստ սուր, եւ ձրի շատ խօսի մարդն։

Ստածումն մուհրիղային։

Դեղն այն է, որ լուծումն առնէ սալորի ջրով եւ թմրհնդու ջրով եւ սրքնճուպինով. եւ գարէջուր տուր. եւ յորժամ Ա պահ անցնի՝ Բ ազգ նռան ջուր, եւ յետնուցն տո՛ւր դալար դդմի ջուր, տապաշիրով եւ ճուլապով հովցուցած եւ փրփրեմի հնդով, եւ սրքնճուպին. եւ յիրիկացն գարէջուր տուր, որ սրքնճուպին խառնած լինի. եւ սանդալ եւ վարդէջուր դրջէ ի քիթան եւ ձգէ ի վերայ լերդին։ Եւ յորժամ տեսնուս որ հիւանդութիւնն եփել է՝ լաւն այն է որ առաւօտուն ղուրս քաֆուր տաս, եւ ճաշուցն գարէջուր, եւ յետոյ Բ նռան ջուր, հանց որ յիշած է։

Հունան ասէ, թէ հիւանդն շատ ծարվի՝ նշան է որ միջի մսանքն առողջ են, եւ տո՛ւր զսառն ջուրն. օգտէ. բայց հիւանդութեան վերջքն տուր. եւ թէ յառաջն տաս՝ ուռէց ձգէ եւ կալուած. եւ փրփրեմի հունդ սրքնճուպինով. եւ թէ փորն կապ լինայ՝ տո՛ւր մանուշկի շարապ. եւ թէ փորն լուծ լինայ՝ տո՛ւր տապաշիրի ղուրս որ բռնէ եւ սերկեւիլի ըռուպ. եւ ի հով տեղ նստու։ Եւ երբ ջերմն թողու՝ տո՛ւր մուզաւարայ նռան եւ աղտորի եւ ազոխի եւ նշի ձիթով. եւ յետոյ տա՛ր ի բաղանիս, եւ հաւու ձագ կեր նռան հատով. եւ թէ վախես թէ ջերմն այլվի գայ՝ տո՛ւր սրքնճուպին քանի մն հեղ. օգտէ աստուծով։

Պատճառ շատր ալ ղիպին

Այն է, որ սաֆրան եւ պալղամն յիրար խառնի եւ բորբսի եւ յաւելնայ. եւ այս ջերմիս շատր ալ ղիպ ասեն։

Նշան շատր ալ ղիպին այն է, որ սաֆրային յաւելվածին նշան այն է, որ փսխէ սաֆրայ, եւ ջերմն սուր, եւ գոզն դեղին. եւ թէ պալղամն յաւելի է՝ այսոր հակառակն է որ ասացի։

Ստածումն շատր ալ ղիպին։

Հունան ասէ. թէ այս ջերմիս սաֆրան յաւելի լինայ՝ իւր դեղն սրքնճուպինն է, որ եղկ ջուր խառնես եւ տաս. եւ յետոյ տաս գարէջուր եւ պաղեցուցած սրքնճուպին սառն ջրով. զսաֆրան կտրէ։ Եւ թէ բնութիւնն կապ լինի՝ տո՛ւր սալորի եւ թմրհնդու ջուր. եւ յաւուրն վերջքն տո՛ւր փրփրեմի ջուր սրքնճուպինով։ Եւ յորժամ ցաւուն վերջքն լինի՝ տո՛ւր ազոխով եւ նռան հատով մուզաւարայ։ Եւ թէ հիւանդն վատուժ լինայ՝ տո՛ւր հաւձագ զերպայով եփած. եւ թէ ուժով լինայ՝ տո՛ւր գարէջուր. լաւ է։

Սահակն ասէ, թէ պալղամն յաւելի քան զսաֆրան՝ դեղն այն է, որ տաս անօթեց սրքնճուպինի պզուրի եւ կուլանկուպին, եւ յետոյ մազտաքէ եւ յօտ յեփէ ջրով եւ տո՛ւր։ Եւ թէ ցաւն ուժով լինայ՝ լուծումն արա սապռի հապով. եւ յետոյ զղաֆէթին ղուրսն տուր սրքնճուպինով. շատ օգտէ։ Եւ յորժամ ի վերջքն հասնի՝ տո՛ւր հաւձագով մուզաւարայ, եւ նարտան եւ նշի ձէթ խառնէ։ Եւ թէ պալղամն եւ սաֆրան պարապար լինի՝ տո՛ւր Ա հեղ սաֆրայի դեղ եւ Ա հեղ պալղամի դեղ։ Եւ յորժամ հիւանդն ողջանայ՝ տո՛ւր զերպայ հաւձագով եւ մուզաւարայ, եւ տա՛ր ի բաղնիս զհիւանդն. շատ օգտէ աստուծով։