Օգուտ Բժշկութեան

Վասն հալեւմաշ ջերմանն որ է տիղն. եւ ինքն Գ. ցեղ է տաճիկն հումայտիք ասէ

Պատճառ մուպթատուն

Զաքարիային որդին ասէ, թէ այս ջերմանս յառաջն որպէս ամենօրեայ ջերմն լինայ. եւ պատճառն հոգսն է եւ սուգն է եւ շատ ցաւերն է։

Նշան մուպթատուն այն է, որ այս ջերմս տաք լինայ եւ կաշին չորնայ. եւ ուտելուն եւ պառկելուն ժամն նեղի եւ դժարանայ։

Ստածումն զուպային։

Դեղն այն է, որ հանապազ գարէջուրն ի գործ արկանէ. եւ յորժամ ջերմն պակսէ՝ տո՛ւր խորված ձուկն եւ տո՛ւր զհով բանճրնին, որպէս հազարն եւ փրփրեմն եւ որ նման է սոցա. եւ ամէն օր ի բաղանիս մտէ. եւ ժիր հով տեղ նստի. զանձն օծէ՛ մանուշկի ձիթով. եւ անուշահոտ ծաղկունքն հոտայ որ հով լինայ. եւ հով տիմէտն ի կուրծքն դնէ յայն ժամն, որ կերակուրն ի ստամոքն թեթեւ լինայ։

Եւ թէ ջերմն թեթեւ եւ խիստ տաք լինայ՝ զհով ձիթերն ի քիթն կաթեցուր. եւ քանի շատ քուն լինայ՝ լաւ է. եւ զանձն հանգիստ պահէ, եւ տաք եւ չոր օդէ պատրաստէ՛։ Եւ թէ այս ջերմս տաքութիւն եւ կսկիծ լինայ՝ տո՛ւր ղուրսի քաֆուր, յորժամ արեւն ցաթէ։

Սահակն ասէ, թէ տո՛ւր գարէջուր ճուլապով. եւ տաք իրք մի՛ տալ ամռան աւուրքն եւ ոչ ձմռան. ի պառկելուն ժամն ասպաղօլի ջուր ճուլապով եւ պաղ ջուր տուր քիչ քիչ. եւ դրջէ՛ զքթանն ի սանդալն եւ քաֆուրն եւ վարդէջուրն եւ ի կուրծքն դիր. եւ մուզաւարայ արա դդմի եւ սպանախի, եւ մանր ձուկն խորված։ Եւ յորժամ ջերմն պակսէ՝ հաւձագ տուր գարէջրով եւ պանրաջուր ճուլապով։ Եւ թէ ջերմն ուժով լինայ՝ տո՛ւր հաւկթի դեղնուց թերխորով։ Օգտէ աստուծով. ամէն։

Պատճառ զպուլին եւ մուսալասին

Եւ Բ ցեղին զպուլի ասեն եւ Գ ցեղ ջերմանն մուսալաս. եւ այսոք ոչ ողջանայ. եւ պատճառ այն է որ բնական տաքութիւնն եւ գիճութիւնն չորցել է եւ պակսել է։

Նշան զպուլին եւ մուսալասին այն է, որ զպուլին աչվին խորուն ընկնի. եւ անձն բարկնայ. եւ ամէն օր վատուժի եւ աւաղնայ. եւ մուսալասին նշան այն է, որ ըղընկվին ծռի եւ փորն ի դուրս գայ։

Ստածումն զպուլին եւ մուսալասին։

Գեղիանոս ասէ, թէ զպուլին ջերման դեղն այն է, որ օրն Բ Գ հեղ բաղնիս մտէ եւ տաք տուն նստի. եւ բնաւ չի քրտնի. եւ գարէջուր խմէ. Բ ժմէն յետեւ աւազան նստի եւ անուշահոտեր հոտայ։ Եւ թէ ձմեռն լինայ՝ ի կրակին տաքէն եւ ի մխէն պատրաստէ՛. եւ հով օդն լաւ շահ առնէ. եւ անդոնի տիմէտ արա եւ զսիրտն հովցու. եւ զգլուխն պինտ ծածկէ, որ զուքամ եւ նուղլայ չի լինի. եւ հով ձիթեր ի քիթն օծէ. եւ շատ ի քուն լինի։ Եւ թէ գոզն զէտ ձէթ երեւնայ՝ տո՛ւր խիստ հով իրվի, որ զանձին տաքութիւն կտրէ, եւ թէ խիստ տաք լինայ՝ տո՛ւր ղուրսի տապաշիր եւ սալորի ջուր եւ թարանկուպին։

Դեղ մուսալաս ջերմանն այն է, որ շուտ հալող կերակուրքն ուտէ, որ անուշահոտ լինայ, եւ մսով ապուրնի. եւ հաւձագ եւ գառին ողոշար եւ ուլի վիզ սիսեռով եփած. եւ յետոյ խնծորի ջուր եւ Բ ազգ սերկեւիլի ջուր. եւ քիչ մն գինի ի վերան լից. եւ պաքսիմատ դրջէ եւ դգալով տրորէ՛ եւ կե՛ր. եւ անուշ իրվի հոտայ. եւ զփորն խիստ լուծես՝ մեռանի։Եւ ի ժիր սանտալ եւ քաֆուր եւ վարդէջուր օծէ ի լերդն եւ ի սիրտն, եւ մանուշկի եւ նոնոֆարի ձէթ օծէ ի յանձն եւ ի գլուխն. եւ բնաւ քաղց եւ ծարաւ մի՛ կենար. եւ հոգս եւ ցնոր մի՛ քաշեր. զի ամենեւին զէն է եւ ոչ է օգուտ։