Պատմութիւն

ՂԵՎՈՎՆ ՄԵԾ՝ ամս իննեւտասան։ Ի սորա երրորդ ամին՝ Տիմոթեոս եւ Անատողի, նորին եղբայր, յափշտակեալ ի Սիղասկոսէ՝ աքսորեցան ի Քերսովն, վասն չընդունելոյ զսահման Քաղկեդոնի ժողովոյն. եւ ի նորին իններորդ ամին նշան երեւեցաւ յերկինս, սիւն ամպոյ՝ փողոյ նմանութեամբ երեւեալ յաւուրս քառասուն, եւ յետ սակաւ աւուրց ի վաղանդացւոցն արեւմտեայ զաւրացն սաստիկ կոտորուած եղեւ։ Իսկ յետ աքսորելոյն Տիմոթեայ, միւս Տիմոթեոս յաջորդեցաւ, որ անւանեցաւն Փուաս. եւ յետ նորա Պետրոս, յորմէ Ակակ, Կոստանդնուպաւղսի եպիսկոպոս, խնդրեաց ի ծածուկ ուսանել զգիտութիւն ուղղափառութեան հաւատոց. զի յառաջագոյն էր հաւանեալ աղանդոյն Քաղկեդովնի ժողովոյն. եւ տեղեկացեալ ի նմանէ՝ ուսաւ ի ձեռն հրովարտակացն՝ որ առ միմիանս, զի էր ի հալածանս երանելին Պետրոս. եւ էր ալեկոծումն՝ ի սուրբ եկեղեցիս Աստուծոյ՝ զամենայն աւուրս Մարկիանոսի եւ Ղեւոնի, ամս քսան եւ երեք։

/65a/ ԶԵՆՈՆ՝ ամս վեշտասան։ Զսա աղաչեցին զգաստ եւ երկիւղած ծառայք Քրիստոսի, յորս եւ Ակակ Կոստանդնուպաւղսի եպիսկոպոս, եւ այղ բազում եպիսկոպոսունք, զի բարձցի երկպառակութիւնք եւ խռովութիւնք եկեղեցեաց՝ որ վասն ժողովոյն Քաղկեդովնի։ Եւ գրեաց թուղթ առ կողմանս Յունաց աշխարհին, որ կոչի Հենատիկովն, այս է միաւորիչ. եւ առ ամենայն կողմանս Հոռովմոց գրեաց, որ ունի զսահման ուղղափառութեան հաւատոյ, եւ նզովէ զժողովն Քաղկեդովնի, որք երկուս բնութիւնս ի մարմնացեալ Բանն Աստուած սահմանեցին. եւ եղեւ խաղաղութիւն եւ միաբանութիւն ամենայն եկեղեցեաց։ Իսկ Հռովմայեցիքն ամբարտաւանեալք վասն իւրեանց նախնական հայհոյչին Ղեւոնի, զի էր սկզբնաւոր ժողովոյն Քաղկեդովնի, եւ աւրինադրող երկուց բնութեանց, մնացին ի նմին կործանմանն Քաղկեդովնի եւ ուրացութեանն Ղեւովնի. եւ ոչ համարեցան զուգիլ ի միաւորութիւն Զենոնի ուղղափառութեանն. եւ ի նմին ամի եղեւ սաստիկ շարժումն ի Հռովմ, մինչեւ նեխեցաւ երկիրն ի բազմութենէ դիակացն։ Եւ ի նմին ամի՝ հրամանաւ թագաւորին՝ դարձաւ Տիմոթեոս յԱղեքսանդր, եւ յերկրորդ ամին վախճանեցաւ։

ԱՆԱՍՏԱՍ՝ ամս քսան եւ եւթն։ Սա ի նմին միաւորութեան Զենոնի զուղղափառութիւն հաստատեալ կարգեաց՝ յաղագս շարժեցեալ հերձուածոյն Քաղկեդովնի ժողովոյն սահման հաւատոյ, հանդերձ նզովիւք. եւ ի նորին աւուրս եղեւ հուր սաստիկ արտագոչ. աղաղակեցին առ Աստուած, եւ ապրեցաւ քաղաքն։

ՅՈՒՍՏԻԱՆՈՍ՝ ամս ինն։ Սա դարձեալ նորոգեաց զաղմկեալ ժողովոյն նորոգաձեւութեան սահման՝ ի թագաւորաբնակ միայն քաղաքին, այղ ոչ յամենայն կողմանս Յունաց աշխարհին։

ՅՈՒՍՏԻԱՆՈՍ՝ ամս երեսուն եւ ինն։ Ի սորա քսան եւ եւթն ամի վախճանեցաւ զիւգակից իւր. իսկ Յուստիանոս, յետ մահուան թագոհւոյն, որպէս թե կամեցաւ աստուածային իմն աւրինաց խնդրող լինել, եղեւ աստուածամարտ։ Զորոյ ձախողակի յորդորումն գիտեցեալ Բնդիդոս հայրապետն Հռովմայ, հրամայէ նմայ առնել ժողով, հաստատել զհայհոյութիւն Քաղկեդովնի ժողովոյն, եւ զուրացութիւն տումարին Ղեւոնի։ Իսկ նորա հրամայեալ լինել ժողով ի Կոստանդնուպա[ւ]ղիս, որ ասի հինգերորդ ժողով. եւ ետ հրաման, թե եպիսկոպոս կամ հայրապետ՝ որ ոչ քարոզիցէ զժողովն Քաղկեդովնի՝ ընդ սուրբ ժողովս, ելցէ ի պատուոյ իւրմէ։ Յայնժամ տէրն Անթիմոս՝ Կոստանդնուպաւղսի եպիսկոպոս՝ բազում եպիսկոպոսաւք յանձն առնոյր լինել հալածական վասն ճշմարտութեանն. ընդ որս էր եւ Յուղիանէ եպիսկոպոս Աղիկառնասու Կիւպրացոց քաղաքի, որ ոչ հնազանդեցաւ պիղծ սահմանադրութեան ժողովոյն Քաղկեդովնի, զոր սահմանեաց պիղծ եւ ամբարիշտ թագաւորն Յուստիանոս, ժողովեցելովք եպիսկոպոսաւքն ի Կոստանդնուպաւղիս. որք կարգեցին զիւրեանց հայհոյութեանն գլուխս չորեքտասան, յորում յեւթներորդ գլխի հայհոյութիւնն ասէ, այսպէս. Եթե ոք ասէ, յերկու ասելով՝ ոչ որպէս յաստուածութեան եւ ի մարդկութեան զմի տէր Յիսուս Քրիստոս ճանաչել խոստովանի. զի ի ձեռն /66a/ այսորիկ նշանակիցէ զզանազանութիւն բնութեանցն, յորոց անշփոթապէս անճառն եղեւ միաւորութիւն, ոչ Բանին առ ի մարմնոյն փոփոխեալ բնութիւն, եւ ոչ մարմնոյն՝ առ Բանին բնութիւն փոխադրեալ, քանզի մնայ յիւրաքանչիւրսն. զոր աւրինակ է բնութեան եւ եղելոյ միաւորութեանն՝ ըստ անձնաւորութեանն. այղ յաղագս բաժանման՝ ըստ որոշման զայնպիսին ընդունի զձայն, սակս Քրիստոսին խորհրդոյ՝ զթիւ բնութեանցն խոստովանելով ի վերայ նորին Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի՝ Աստուծոյ Բանին մարմնացելոյ. ոչ տեսութեամբ միայն զանազանութիւն բնութեանցս այսոցիկ առնու, յորս եւ շարադրեցաւ՝ ոչ բարձելոյ վասն միաւորութեանն. քանզի մի երկաքանչիւրոցն, եւ միով երկաքանչիւրքն. այղ յաղագս այսորիկ… թուոյն, որպէս որոշեալս եւ յատկանձնապէս դու… նութիւնս, այսպիսին եղիցի նզովեալ։ Եւ որք ոչն հնազանդեցան հրամանի թագաւորին՝ ընդունել զաղմկեալ ժողովոյն սահմանադրութիւնս, եւ հաւանեալ նորողաձեւութեանն տաւնից եկեղեցական կարգաց, զոր հաստատեաց անաւրէնն Յուստիանոս՝ ժողովեցելովքն ի Կոստանդնուպաւղիս, ի հինգերորդ ժողովին. զաւր առաքեալ՝ հեղմունս արեանց արար ի տեղիս տեղիս։ Եւ առաքեաց ի սուրբ քաղաքն Երուսաղէմ, զի փոխեսցեն զաւրն քառասներորդ նուիրաւոր տաւնին ընծայման փրկչին մերոյ ի տաճարն, եւ արասցեն ըստ հրամանի թագաւորին. զոր եւ Երուսաղէմացւոցն պատմութեան հաստատեալ կայ այսպէս. Մեք որ յԵրուսաղէմ բնակեալ եմք, զոր տեսաք սքանչելիս՝ պատմեմք ձեզ, որ ի Հայքդ էք։ Ի յերեսներորդ երրորդ ամին Յուստ/66b/իանոսի սկսաւ սատանայ մարտնչել ընդ ճշմարտութեանն, եւ փոփոխեցին զսուրբ հաւատս. եւ այղայղեցին զկարգս աւրինաց եւ տաւնից, զոր ետ Յակովբոս եղբայրն Տեառն. քանզի մտեալ առաջի թագաւորին հրեայ ոմն հերետիկոս, գրգռեաց զթագաւորն վասն Տեառնընդառաջաց, թե չէ պարտ թոյղ տալ Երուսաղէմացւոց արտաքոյ եկեղեցական կարգաց առնել զաւր Ծննդեան եւ զքառասներորդացն. այդ որպէս ամենայն երկիրս Հոռոմոց տաւնէ, պարտ է նոցա տաւնել։ Եւ թագաւորն ունկնդիր եղեւ. եւ վաղվաղակի գրէ թագաւորասաստ հրամանաւ առ Ոստոքոս հայրապետ քաղաքին. եւ առ ամենայն կղերս եկեղեցւոյ, թե զՏեառնընդառաջն՝ ըստ Ծննդեանն արարէք, Փեբրուարի ամսոյ երկու։ Յայնժամ՝ հայրապետն հանդերձ բնակչաւ քաղաքիս, պահաւք եւ աղաւթիւք, եւ յորդաբուղխ արտասուաւք գոչեցին առ Աստուած։ Եւ յանկարծակի նշան երեւեալ առաջի սակերաց թագաւորին, որք զհրամանն կատարել եկեալ եին, սուրբ սիւնն՝ որ ի սուրբն Սիովն, ուր ամենայն բազմութիւնն եկեալ եին եւ ժողովեալ, ջուր բղխեաց, առ ի խայտառակել զանաւրէն հրաման թագաւորին։ Եւ ամենեցուն տեսեալ՝ փառաւոր առնեին զԱստուած։ Այս առ Ոստոքիւ եղեւ։ Ապա դարձեալ առ Մակարաւ ի նմին աւուր տաւնին՝ յանկարծաւրեն՝ այղ զաւր սաստիկ առաքեաց թագաւորն, առ ի կատարել զչար խորհուրդն, սատակել զամենեսեան՝ որք ոչ կատարեն զհրաման թագաւորին։ Յայնժամ լցեալ շնորհաւք Սուրբ Հոգւոյն բազմութիւն քաղաքիս, ետուն զանձինս ի մահ զաւրացն. /67a/ եւ կատարել զհրաման թագաւորին, արկանել ի սուր զքաղաքս։ Ի սուրբ եկեղեցւոջն Սիովն, ուր ժողովեալ եին յանկարծակի սքանչելի եւ ահագին այղ նշան երեւեալ. սուրբ կոյսն Մարիամ, ունելով ի գիրկս զՓրկիչն, տպաւորեցաւ ի նմին սեան. եւ ի վերայ աջոյն Տեառն՝ խաչ մի ծիրանի։ Եւ տեսին առ հասարակ արդարք եւ մեղաւորք. եւ բազում բժշկութիւնք ախտաժետաց եղեն։ Բայց առաջին նշան սքանչելեացն ի վերայ Հայոց եղեւ. զի կին մի սողուն՝ ի Մոկաց, Սողովմէ անուն նորա, քսան եւ չորք ամք եին՝ զի կարկամեալ կայր, եւ լինել սքանչելեացն, առաջին նայ էառ զողորմութիւն։ Եւ զաւրացն տեսեալ զսքանչելիսն, դարձան առ թագաւորն։ Իսկ յետ մահու երանելոյն Մակարայ՝ Երուսաղէմացիք ընգալան զժողովն Քաղկեդովնի ի նոյն թագաւորին հրամանէ. եւ ի նորին երեսներորդ եւ ի չորրորդ ամի կարգեցին Աղեքսանդրացիք զիննեւտասն չորեքտասաներորդն զատկաց՝ քսանեւութեակ շրջագայութեամբ ՇԼԲ ամաց բոլորակն. եւ ի նոյն թագաւորի քսաներորդ ամի՝ հայ թուականն կարգեցաւ։

ՅՈՒՍՏԻԱՆՈՍ՝ ամս ինն։ Սա կամէր բառնալ զաղմուկ ժողովոյն Քաղկեդովնի. եւ բազումք երկբայեցուցանէին զթագաւորն, որք հայհոյիչ ժողովոյն հնազանդեալք, ասեին. Ո՞չ ումեքէ իշխանութիւն երկմիտս լինել վասն ժողովոյն Քաղկեդովնի՝ եթե ոչ էր ընդունելի. զի Սիմեւովն երանելի ձեռնարկ արարեալ է, եւ հաւանեալ սահմանադրութեան ժողովոյն. եւ ցարդ եւս պահի զգուշութեամբ ի ներք ի տապանակի սրբոյն Եփրեմիայ ի Քաղկեդովն, ուր ժողովն իսկ եղեւ։ /67b/ Քանզի Սիմեւովնս այս եղեալ է միայնակեաց՝ յԱնտիոքացւոց քաղաքին՝ հրաշալի եւ հռչակաւոր, եւ ընտանի սրբոյ հոգւոյն շնորհաց, որպէս զմի ոք ի տեսանողացն։ Եւ ոմն ի մերձակայից իշխանացն մաւտաւորաց նախանձաւորեալ ուղղափառութեան հաւատոցն, ասէ ցթագաւորն. Եթե երանելոյն Սիմեւովնի ձեռնարկեալ է եւ հաւանեալ ժողովոյն Քաղկեդովնի, ես դառն չարչարանաւք ընգալայց զգրաւումն կենաց իմոց։ Քանզի այսպէս ունի պատմութիւն անսուտ յիշատակարանաց մերոց. զի Թեոդորիտոս՝ Կիւրոս քաղաքի եպիսկոպոս՝ հրամանով Մարկիանոսի թագաւորի առեալ զգիր հրամանի ժողովոյն, հասանի յԱնտիոք՝ առ սուրբն Սիմեւովն։ Իսկ երանելոյն աստուածային ազդեցութեամբն զգացեալ զգալուստ նորա յառաջագոյն, հրամայէր սպասաւորին յարգելաւորութենէն զինքն ի խոնարհ իջուցանել։ Ընդ որ յոյժ զարմացեալ սպասաւորին՝ թե զի՞նչ լինիցի այն. եւ յետ սակաւ ժամուց հասանէր Թեոդորիտոս ի դուրս խցկանն։ Եւ ազդեն սպասաւորին զի ասասցէ սուրբ ծերոյն, թե ոմն ի թագաւորէն եկեալ՝ խնդրէ տեսանել զքեզ։ Իսկ սրբոյն պատասխանեալ ասաց, թե վասն նորին իջի ի տեղիս յայս. եւ հրամայէ ի ներքս թողուլ։ Եւ մտեալ Թեոդորիտոս բազում բանիւք թախանձեցուցանէր, եւ աղաչէր՝ ձեռն արկանել եւ հաւանել առաջի կալեալ զսահմանին կանոնն։ Իսկ նա քանզի ամենեւին ոչ երկնչէր ի մարդկանէ՝ յայնպիսի գործաւղաց եւ ոչ ակն առնուլ գիտէր երեսաց. վաղվաղակի զգրեալսն յինքն առնոյր, եւ ի վառեալ հուրն ընդենոյր, ասելով. Նզովեալ Մարկիանոս, եւ նզովեալ ժողովքն, եւ նզովեալ որ հաւանին այնմ սահմանադրութեան։ Եւ իսկոյն սպասաւորին հրամայէ հանել արտաքս։ Եւ ոչ ինչ աւելի քան զայս գտցէ ոք, ո՞վ բարեպաշտ թագաւոր։ Իսկ թագաւորն խորհրդակից եղեալ յինքեան աւուրս ինչ, յանկարծաւրէն միում աւուրց հրամայէ մակուկաչու ուղեգնացութեամբ՝ սակաւ արամբք՝ ի Քաղկեդովն ելանել. եւ մտեալ ի վկայարան սրբոյն Եփրեմիայ, ստիպեն զթագաւորն՝ բանալ զտապանակ ոսկերաց սրբոյն պահարանի։ Իսկ նայ ասէ. Ո՞վ դուք, որ զայդ համարձակիք գործել։ Եւ իմացեալ թե ինքն թագաւորն է, վաղվաղակի մեծաւ երկիւղիւ բանայ նմայ. եւ սփռեալ թագաւորն զքղամիտն որ զիւրեւ, հրամայէ սպասաւորին ի վեր հանել. եւ ասէ ցսպասաւորն. Այղ ինչ գո՞յ ի ներքս։ Եւ նայ ասէ. Ոչ։ Եւ հայեցեալ թագաւորն, ինքն իսկ տեսանէ՝ զի այղ ինչ ոչ գոյր։ Յոգւոց հանէր, եւ ծածկէր զերեսս իւր ասելով. Ոբիա. ապաշաւելով զսուրբն եւ ողբալով զերանելի հովիւսն, որք յաղագս ճշմարիտ հաւատոյն հալածեցան եւ սպանան։ Եւ խորհուրդ արարեալ՝ կամեցաւ բառնալ զսահման նորաձեւութեան ժողովոյն Քաղկեդովնի, եւ զվաղնջուցն յառաքելոցն եւ ի սրբոցն հաստատել զքարոզեալսն։ Եւ իսկոյն հասեալ նմա մահ դաւողական, որպէս բազմաց բան է ասել, ի նմին մնաց յառաջագոյն /68b/ գործեցեալն։ Եւ ի սորին աւուրս ձեռնադրեցաւ Աբդիշու եպիսկոպոս ի Ներսիսէ Հայոց ւաթողիկոսէ. եւ յետ սակաւուց ել եւ մարտիրոսացաւ ի Հայս սուրբն Յիզտբուղտ ի պարսիկ Մարզպանաց։

ՏԻԲԵՐ՝ ամս եւթն. առ սովաւ եղեւ ժողովն ի Կոստանդնուպաւղիս Հայոց եւ Հռովմոց՝ վասն սահմանին Քաղկեդովնի, յորում պատրեցան Հայք։

ՄԱՒՐԻԿ՝ ամս քսանեւերիս։ Ի սորա աւուրս սպանին զՈրմիզդ Պարսից արքայ. եւ Խոսրով, որդի Որմզդի, փախստական եղեալ՝ անգաւ առ Մաւրիկ. եւ կնքեցաւ որդի նորա։ Եւ յետ ժամանակի թագաւորեցոյց զԽոսրով Պարսից աշխարհին։ Եւ ի նորին աւուրս եղեւ դարձեալ միւսանգամ ժողով Հայոց եւ Հոռովմոց՝ վասն նորին աղանդոյն Քաղկեդովնի, ժողովին ի Կոստանդնուպաւղիս, եւ եղեն պարտեալ Հայք։ Ի սորա յաւուրս բաժանեցին զերկիրս Հայոց Հռովմոց եւ Պարսից թագաւորքն. եւ երկու կաթողիկոսք նստան ի Հայս, Մովսէս ի Դուին Պարսից կողմանն, ուղիղ հաւատով, եւ Յովհան ի Հոռովմոց կողմանէ Քաղկեդովնի աղանդովն։

ՓՈԿԱՍ՝ամս եւթն։ Ի սորա աւուրս սկսաւ Խոսրով վրէժ խնդրել սպանմանն Մաւրկայ, յաղագս ուխտին՝ որ ի մէջ երկոցունց. եւ սրով եւ գերութեամբ ամս քսան եւ հինգ։

ՀԵՐԱԿՂ՝ ամս երեսուն եւ մի։ Առ սովաւ առաւ աստուածաշէն քաղաքն Երուսաղէմ ի զաւրացն Պարսից, յորում եկեղեցիք աւերեցան. եւ սուրբ խաչն գերեցաւ, եւ կտակարանք այրեցան։ Սա յեւթն եւ ի տասն ամին իւրոյ սպան զԽոսրով եւ դարձոյց զսուրբ խաչն /69a/ եւ ինն եւ տասն ամին արար ժողով ի Թեոդոսուպաւղիս, որ այժմ ասի Կարնոյ քաղաք, բազում եպիսկոպոսաց, առ Եզրիւ կաթողիկոսիւ Հայոց, եւ Հոռոմոց, եւ Ասորւոց, յորում Հայք Քաղկեդոնիկք եղեն, եւ զժողովն ընգալան։

ԿՈՍՏԱՆԴԻՆ՝ ամս երիս։ Ի սորա աւուրս տիրեցին Տաճիկք Ասորւոց, եւ արկին ընդ հարկաւք զեկեղեցիս սուրբ քաղաքին Երուսաղէմի։

ԿՈՍՏԱՆԴԻՆ՝ որդի Կոստանդիանի, թոռն Հերակղի, ամս քսանեւինն։ Ի սորա երկրորդ ամին առաւ Դուին ի Տաճկաց. եւ եղեւ համար գերելոցն ԼԵՌ։ Ի սորա աւուրս եղեւ ժողով ի Հռովմ քաղաքի՝ հարեւր տասն եպիսկոպոսաց, եւ մոնաղոնաց բազմաց, զոր արար Հռովմայ հայրապետն, որ ասէր ի վերայ Քրիստոսի երկու կամս եւ երկու ներգործութիւնս՝ ըստ երկուց բնութեանց. եւ գրեցին անափորայ առ թագաւորն, կոչեցեալ ի միաւորութիւն ինքեանց։ Իսկ թագաւորն ոչ հաւանեցաւ Կոստանդնուպողսացւովքն եւ Աղեքսանդրացւովք եւ Փարանացւովք՝ Հռովմայեցւոցն. զի թեպէտ եւ զերկուս բնութիւնսն ըստ Քաղկեդովնացւոցն խոստովանեցին, այղ ոչ ընգալան զաւելագոյն հայհոյութիւնն Հռովմայեցւոց՝ երկու կամս, եւ երկու ներգործութիւնս ասել ի վերայ Քրիստոսի։ Իսկ Հռովմայեցւոցն հաստատեալ զիւրեանց հայհոյութիւնն՝ նզովեցին զՍերգիս եւ զՊետրոս եւ զՊաւղոս Կոստանդնուպաւղսի եպիսկոպոսունս, եւ զԿիւրոս՝ Աղեքսանդրի եպիսկոպոս, եւ զԹեոդորոս՝ Փարանայ եպիսկոպոս. եւ սփռեցան իւրաքանչիւր տեղիս։ Եւ յետ սակաւ աւուրց առաքեցին Կոստանդնուպաւղսեցիքն ի Հռովմ, եւ ետուն ածել /69b/ կապանաւք զՄարտինոս Հռովմայ ի Կոստանդնուպաւղիս. եւ ձուլեալ բազում թշնամանաւք աքսորեցին ի Բոսփորայ, եւ երկուս ոմանս ի Կոստանդնուպաւղսէ։ Իսկ յետ սուղ ինչ ժամանակի երեւեցաւ Մաքսիմոս ոմն՝ փիղիսոփայ, միայնակեաց՝ ի Կոստանդնուպաւղիս, նորին աղանդովն Մաքսիմոսի, որ երկուս կամս եւ երկու ներգործութիւնս ասէր ի վերայ Քրիստոսի։ Եւ ըմբռնեալ զնա, բազում չարչարանաւք չարչարեցին հրամանաւ թագաւորին, ծայրատեցին զոտս եւ զձեռս եւ աքսորեցին, երկու ընկերաւքն յաշխարհն Ղաւոդիկեցւոց, որք անդէն սատակեցան։ Իսկ թագաւորն Կոստանդին նեղեալ ի Տաճկաց՝ գնաց զաւրաւքն ի Սիկեղայ, եւ անդ սպանաւ։

ԿՈՍՏԱՆԴԻՆ երրորդ՝ ամս չորեքտասան, ամիսս հինգ։ Ի սորա աւուրս եղեւ ժողով ի Հռովմ առ Ագաթոնիւ հայրապետիւ հարեւր եւ քսան եպիսկոպոսաց՝ առ ի քննութիւն Մարտինոսի հայհոյութեանն. որք ժողովեալք՝ զնոյն աղանդն հաստատեցին զՄարտինոսին եւ զՄաքսիմոսի մոլորութիւնն, երկու կամս եւ երկու ներգործութիւն ասելով ի վերայ Քրիստոսի։ Եւ արարեալ անիփորայ առ թագաւորն Կոստանդին, աղաչեցին զի եղիցի միաւորութիւն Հռովմայեցւոցն եւ Կոստանդնուպաւղսեցւոցն։ Եւ հաւանեալ թագաւորն՝ գրեաց առ ամենայն՝ կողմանս Յունաց եւ Հոռովմոց աշխարհին, զի եղիցին ժողով ի Կոստանդնուպաւղիս։ Եւ ժողովեալք հարեւր վաթսուն եւ հինգ եպիսկոպոսք, եւ միաբանեալք հաստատեցին զհայհոյութիւնն Մարտիմոսի եւ Մաքսիմոսի. եւ զոսկերս պղծոյ հայհոյչին Մարտիմոսի եւ Մաքսիմոսի հանեալ /70a/ նշխարհս, կարգեցին եւ գրեցին. կարգեցին նմա յիշատակարան՝ ընդ սուրբս լինել. եւ զԱնտիոքացիսն նզովեցին, զի ոչ հաւանեցան նորաձայն աւելագրեալ հայհոյութեանն. եւ զՄակար Անտիոքու եպիսկոպոս եւ զՍտեփաննոս նորին աշակերտ, եւ զՊողիքդոնիոս միայնակեաց, զորս աքսորեցին։ Եւ որպէս ասի՝ բազումք մեռան որք ոչ հաւանեցան նորաձայն հայհոյութեանն Մարտինոսի եւ Մաքսիմոսի, զոր հաստատեաց նզովեալն Ագաթոն, Հռովմայ հայրապետն Հռովմայեցւովք եւ Կոստանդնուպաւղսեցւովք։ Եւ հիմնադրեալ զհայհոյութիւն պղծոյն Ղեւոնի, շինեցին ի վերայ զաւելադրեալ ուրացութիւնն Մարտինոսի եւ Մաքսիմոսի, երկու բնութիւնս, եւ երկու կերպարանս, եւ երկու ներգործութիւնս եւ երկու կամս ի վերա Քրիստոսի ասելով։ Եւ գրով հաստատեալ զուրացութիւնսն՝ կարգեցին սահման հաւատոյ. եւ ասացին յետ ոչ բազում այսպէս. Երկու բնութիւնս երկու բնական ներգործութիւնս անբաժանելիս, անփոփոխելի, անմեկնելի, անշփոյթելի ի մարմին Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի՝ ճշմարիտ Աստուծոյ մերոյ փառաւորեմք. այսինքն է՝ աստուածային ներգործութիւն եւ մարդկային ներգործութիւն, ըստ աստուածապատումն Ղեւոնի հաստատագոյն ասելով. քանզի ներգործէ իւրաքանչիւր կերպարան ընգերին հաղորդութեամբ, զոր ինքեան ունէր ի միում անձնաւորութեան, զանազանութեամբ՝ զանազանութիւն ծանուցեալ. որ ըստ ընգերին հաղորդութեամբ իւրաքանչիւր բնութեանցն կամել եւ ներգործել զաւրութիւն ըստ ինքեան։ Եւ երկու բնական կամս եւ ներգործու/70b/թիւն փառաւորեմք՝ առ ի փրկութիւն մարդկային ազ[գի՝ առ] միմեանս ընթանալով։ Զայս այժմ ամենայն ուստեք ստուգութեամբ եւ ճշմարտութեամբ առ ի մէնջ տպաւորեալ, սահմանեմք՝ այղ հաւատ մի ումեք յառաջ բերել իշխել, կամ վարդապետել։ Զայս հայհոյութիւն հաստատեցին եւ սփռեցին։ Ի սորին աւուրս եղեւ շփոյթումն Տաճկաց՝ սաստիկ պատերազմաւ, եւ դադարեցին ի հարկատրութենէ նոցա Հայք, Վիրք եւ Աղուանք, ծառայեալ նոցա ամս երեսուն։

ՅՈՒՍՏԻԱՆՈՍ, որդի երրորդ Կոստանդնի, ամս երկուս։ Ի սորայ առաջին ամին տիրեցին հիւսիւսային ազգն, որ ասին Հազիրք՝ Հայոց, Վրաց եւ Աղուանից. եւ սպանին ի պատերազմի զիշխանս Հայոց, Վրաց եւ Աղուանից, յամսեանն սահմի, որ աւր տասն էր ամսոյն, ի ՃԼԴ թուականին Հայոց։