Վասն Վարդանայ եւ Հայոց պատերազմին

       1Երրորդ յեղանակ
ՎԱՍՆ ՄԻԱԲԱՆՈՒԹԵԱՆ ՍՈՒՐԲ ՈՒԽՏԻՆ ԵԿԵՂԵՑՒՈՅ
1 Թէպէտ եւ ոչ իցեմք բաւական ասել զամենայն չարիսն , որ անցք անցին անդէն ի կարաւանին ընդ գունդն Հայոց , սակայն եւ ոչ լռել կամիմք ՝ ծածկելով զվիշտս նեղութեանն . այլ ասասցուք փոքր ի շատէ, զի ձայնակիցք լիցուք այնոցիկ , որք դառնապէս զմեզ ողբային. զի եւ դու իբրեւ լուիցես ՝ ոչ սակաւ արտասուս հեղուցուս ի վերայ ազգիս թշուառութեան ։
       2 Զի ահա անդէն ի մեծ բանակին Պարսից՝ յազգաց ազգաց որք էին * հաւատացեալ ի սուրբ աւետարանն Քրիստոսի, իբրեւ տեսին զչար յանձնառութիւնն Հայոց, յոյժ հարան ի միտս իւրեանց , եւ կործանեցան անկան * ի վերայ դիմաց իւրեանց ։ 3 Բազումք ի նոցանէ թաղծեալ ի սուգ ծանրութեան, հարեալ յոգիս եւ դառնացեալ յարտասուս, եկին եւ յանդիմանեցին զնախարարեանն , եւ յոյժ դսրովեցին զուխտ քահանայութեանն ։
       4 Զզուէին զամենեսեան եւ ասէին. «Զի՞ առնիցէք զսուրբ կտակարանսդ, եւ կամ յո՞ տանիցիք զսպաս տէրունեան սեղանոյն. մոռանայցէ՞ք արդեւք զհոգեւոր աւրհնութիւնսդ , եւ կամ լռեալ դադարիցէ՞ք ի մարգարէական ձայնիցդ ։ 5 Կափուցէք զաչս յընթերցուածոց , եւ խցէք զականջս ի լսելոյ. միթէ զմտացդ անմոռացութիւն ո՞չ յիշիցէք։ 6 Զի՞նչ առնիցէք զպատուիրեալսն ի Տեառնէ. Որ ուրասցի զիս առաջի մարդկան, յուրաստ եղէց եւ ես զնմանէ առաջի Հաւր իմոյ, որ յերկինս է , եւ հրեշտակաց սրբոց ։
       7 Վարդապետք էիք առաքելական քարոզութեանն . արդ աշակե՞րտք լինիցիք մոլար խաբէութեանն ։ 8 Ուսուցիչք էիք ճշմարտութեանն , արդ ուսուցանիցէ՞ք զպատիր խաբէութիւն մոգաց ։ 9 Քարոզք էիք արարչական զաւրութեանն , արդ զտարերս աստուա՞ծս խոստովանիք ։ 10 Յանդիմանիչք էիք ստութեան , արդ եւ քան զսուտն ստագո՞յնք լինիցիք։ 11 Ի հուր եւ ի հոգի էիք մկրտեալք , արդ ի մոխիր եւ յաճի՞ւն թաթաւիցիք . կենդանի մարմնով * եւ անմահ արեամբ էիք սնեալ, արդ ի ճենճե՞ր զոհից եւ ի շարաւս աղտեղի՞ս մրճոտիցիք։ 12 Տաճար էիք Հոգւոյն Սրբոյ , արդ զոհարան դիւա՞ց լինիցիք. քրիստոսազգեացք էիք ի մանկութենէ, արդ մերկացեալք ի փառացն ՝ դիւաբար արեգակա՞ն կաքաւիցէք ։
       13 Ժառանգք էիք արքայութեանն , արդ անձամբ զանձինս արարէք ժառանգ գեհենին ։ 14 Նոցա՛ է սպառնացեալ հուրն անշէջ, ընդէ՞ր դուք ընդ նոսա այրեցեալ տոչորեցայք . նոցա՛ պարարի որդն անմահ , իսկ արդ * դուք պարարիցէք զմարմինս ձեր նմա ի կերակուր . խաւարն արտաքին նոցա՛ թանձրացեալ պահի , դուք լուսազգեստք ՝ ընդէ՞ր յուղարկեցայք ընդ նոսա ի նոյն խաւար ։ 15 Նոքա ի վաղնջուց հետէ էին իսկ կուրացեալք , դուք զիա՞րդ զկնի կուրացն կուրացարուք ։ 16 * Նոցա՛ էր փորեալ զխորխորատն , դուք ընդէ՞ր լցէք յառաջագոյն։ 17 Ե՞րբ ուսանիցիք զբազմաթիւ անուանս աստուածոցն նոցա, այն որ չիք ուրեք ի միջի եւ ոչ մի։ 18 Թեթեւացեալք ի ծանր բեռանց՝ անձամբ անձին առէք զբեռն ծանրութեան. ազատեալք ի ծառայութենէ ՝ չարաչար մտէք յանազատելի ծառայութիւնն ։
       19 Եթէ գիտէիք եւ երեւէր ձեզ յայտնի, սուգ առին երկինք ի վերայ ձեր, եւ թաղծեցաւ երկիրս ի ներքոյ ոտից ձերոց։ 20 Հրեշտակք ի վերուստ են ձեզ բարկացեալք , եւ ի յերկրէս մարտիրոսքն են ձեզ ցասուցեալք ։ 21 Ողորմի՜մ, ողորմիմ սիրելեաց ձերոց, եւ բազում անգամ ողորմիմ անձանց ձերոց։ 22 Զի թէ մարդոյ փրկեալ էր զձեզ ի ծառայութենէ, եւ դուք անձամբ զանձինս * այլում ի ծառայութիւն արկանէիք, ի մեծ բարկութիւն բրդէիք զառաջին տէրն ձեր. իսկ արդ զի՞նչ առնիցէք զաստուածասաստ հրամանն. Ես եմ Աստուած , եւ չիք այլ ոք բաց յինէն, եւ ոչ զկնի իմ այլ ոք լիցի Աստուած. Աստուած նախանձոտ եմ ես, հատուցանեմ զմեղս հարց յորդիս մինչեւ յեւթն դար * ։ 23 * Իսկ եթէ որդիքն արդարք ՝ վասն հարցն մեղաց ընդունին զսատակումն, յորժամ * ինքեանք որդիքն իսկ մեղիցեն, ո՞չ * ահա միանգամայն զանձանց եւ զհարց տայցեն ի միասին։
       24 Դո՛ւք էիք մեր ամուր պարիսպ ապաստանի. յորժամ աստի վտանգ հասանէր, առ ձեզ յանդորր ելանէաք. արդ մեծ ամուրդ այդ հիմն ի վեր տապալեցաւ։ 25 Դո՛ւք էիք մեր պարծանս առ թշնամիսն ճշմարտութեան, արդ * դուք էք մեր նախատինք առ նոյն թշնամիս ։ 26 Յայժմ վասն ձերոյ ճշմարիտ հաւատոցն եւ ի մեզ փոքր ի շատէ խնայէին . եւ արդ ի պատճառս ձեր եւ զմեզ անողորմ դատին ։ 27 Ոչ միայն զանձանց դատաստան տալոց էք առաջի ահեղ ատենին Աստուծոյ , այլ եւ բազմաց ամենեցուն ՝ որ ի ձեր պատճառս * եւ զնոսա եւս չարչարեսցեն»։
       28 Զայս եւ առաւել քան զսոյն խաւսեցան ընդ մեծամեծս աւագանւոյն, եւ յաւելին * ցաւս ի վերայ ցաւոց։ 29 Յայտնել եւ ցուցանել նոցա * զխորհուրդն ոչ կարէին, լռել եւ չառնել պատասխանի անհնար էր. հեղձամղձուկ եղեալ մեծապէս յարտասուս հարկանէին։ 30 Ընդ նոսին դառնացեալ լսողք * եւ տեսողք յանմխիթար սուգ լինէին ամենեքեան ։
       31 * Յայնմ ժամանակի * քահանայքն որ անդէն ի զաւրուն էին, առ չժուժալ սրտիցն բարկութեան՝ քակեալ որոշեցան ի նախարարացն եւ յամենայն բազմութենէն. եւ զմի ոմն դեսպան * ձիով փութապէս առաքեցին յաշխարհն Հայոց։ 32 Գոյժ * ի բերան առեալ եւ զաւձիս պատառեալ, հասեալ ի ժողովս եպիսկոպոսացն, մեծապէս յարտասուս հարեալ, կայր եւ պատմէր զամենայն անցս չարչարանացն. այլ ոչ յայտնէր նոցա զծածկութիւն խորհրդոցն ։
       33 Յայնմ ժամանակի սփռեցան եպիսկոպոսքն յիւրաքանչիւր իշխանութիւնս, եւ առաքեցին զքորեպիսկոպոսս ի գեաւղս եւ յագարակս եւ ի բազում ամուրս լեռնային գաւառացն։ 34 Դրդեցին ժողովեցին զբազմութիւն արանց եւ կանանց, շինականաց եւ ազատաց , զքահանայից եւ զմենակեցաց . խրատ եդին , պնդեցին եւ արարին զամենեսեան զինուորս Քրիստոսի։
       35 Եւ յառաջին բան խորհրդին այս հաստատեցաւ. « Ձեռն եղբաւր հարազատի ի մերձաւոր իւր լիցի, որ անցեալ իցէ ըստ ուխտ պատուիրանին Աստուծոյ . եւ մի՛ խնայեսցէ հայր յորդի, եւ մի՛ ակն առնուցու որդի հաւր պատուոյն ։ 36 Կին * կռուեսցի ընդ առն ամուսնոյ , եւ ծառայ դարձցի ընդդէմ տեառն իւրոյ։ 37 Աւրէնք աստուածայինք կացցեն թագաւոր * ի վերայ ամենայնի, եւ ի նմին աւրինաց ընկալցին յանցաւորք զպատիժս դատապարտութեան »։
       38 Եւ իբրեւ այս այսպէս * հաստատեցաւ կազմեցաւ, երեւեցան ամենեքեան զինեալք եւ սաղաւարտեալք, սուր ընդ մէջ եւ վահան ի ձեռին՝ ոչ միայն արանց քաջաց , այլ եւ կանանց առնականաց ։
       39 Իսկ գունդն Հայոց ամենայն աւգնականաւքն հանդերձ եւ մոգացն բազմութեամբ յամսեանն չորրորդի եկին հասին յաշխարհն Հայոց, ի գիւղաքաղաք մի մեծ ՝ որում անուն էր Անգղ ։ 40 Բանակեցան , բոլորեցան, զետեղեցան , եւ յամենայն կողմանց անդր ժողովեցան, եւ էին անթիւ բազմութիւն։
       41 Եւ եղեւ յետ աւուրց քսան եւ հնգից մոգպետն ինքնին մոգաւքն հանդերձ հասանէր մեծաւ զաւրութեամբ՝ քակել զդրունս եկեղեցւոյն յաւուր միաշաբաթուն . զփորձ առնուլ կամէր զառաջարկութեան գործոյն։ 42 Իսկ սուրբն Ղեւոնդ երէց միաբանութեամբ առաջին խորհրդակցաւքն եւ բազում ուխտիւ * ի տեղւոջ անդ պատրաստական դիպեցաւ ։ 43 Թէպէտ եւ ոչ էր տեղեկագոյն մտաց . ամենեցուն նախարարացն, եւ ոչ զաւրութեան ուժոյ մոգպետին, ոչ ինչ եկաց մնաց ամենայն եպիսկոպոսացն, եւ ոչ առ սակաւ մի համբեր անաւրէն իշխանին թողացուցանել . այլ * բազում ամբոխ աղաղակի զաւրացն եւ մոգացն հասուցանէր։ 44 Քանզի վիրգս ի ձեռն առեալ՝ զկառափունս մոգացն եւ մոգպետին ջարդեցին . փախստական յիւրաքանչիւր վանս արկանէին, եւ ինքեանք զպաշտաւնն բարձրացուցեալ յեկեղեցւոջն՝ * զտէրունական կանոնն կատարէին, մինչեւ ի նոյն միաշաբաթին անդադար լինելով ։
       45 * Եւ յետ այսր տագնապի խռովութեան ՝ յամենայն կողմանց յաշխարհէն Հայոց բազմութիւն արանց եւ կանանց ի տեղին հասանէին։ 46 Եւ անդ էր տեսանել զմեծ աղէտ տարակուսին . ոմանք * զդերարտաւսր արձակելով իբր յաղբերականց հոսէին յաչաց իւրեանց. այլքն բարձրաճիչ աղաղակաւ՝ իբր այն թէ զերկինս դողացուցանէին, իսկ կէսքն * խիզախելով եւ ի զէնս ընթանալով` զմահ քան զկեանս ընտրէին։ 47 Իսկ ոմանք ի սուրբ ուխտէ եկեղեցւոյն՝ զաւետարանն ի ձեռն առեալ, աղաւթիւք առ Աստուած կարդային. եւ այլք ըղձանային զպատառումն երկրին, զի անձանց լիցի գերեզման։ 48 Եւ այսպէս շտապ տագնապի ի վերայ մոգպետին հասուցանէին։ 49 Բազում անգամ աղաչէր զաւգնականսն իւր, զի ի մահուանէ * կարասցեն զնա ապրեցուցանել, եւ ողջանդամ անդէն յարքունիս հասուցանել։
       50 Այլ վասն գործոյն յոր եկեալն էր՝ ստիպէր զնոսա եւ ասէր. « Թող գրեմ եւ ցուցանեմ մեծ թագաւորին, զի ի բաց թողցէ զայսպիսի իրաց առաջարկութիւն. զի եթէ եւ ինքեանք աստուածքն եկեսցեն մեզ յաւգնութիւն , չէ հնար աւրինացս մոգութեան ի Հայս առնուլ զհաստատութիւն. որպէս զփորձ առի զմիաբանութեան ուխտին եկեղեցւոյ ։ 51 * Զի թէ էին զաւրք աշխարհիս մոգք, ոչ ինչ խնայէին սոքա ի նոսա սատակմամբ՝ * ոչ միայն զարտաքինսն , այլ եւ յեղբարս եւ յորդիս եւ յամենայն մերձաւորս իւրեանց , նաեւ ոչ յանձինս իւրեանց։ 52 Մարդք , որ ոչ ի կապանաց զանգիտեն, եւ ոչ ի տանջանաց երկնչին, եւ ոչ ի ստացուածոց պատկառին , եւ որ յետին չար է քան զամենայն չարիս՝ զմահ քան զկեանս ընտրեն, ո՞վ է, որ կարէ նոցա դիմակաց լինել։
       53 * Լուեալ իսկ էր իմ ի նախնեաց մերոց, եթէ յաւուրս Շապհոյ արքայից արքայի, իբրեւ սկսաւ ուսումնդ այդ աճել եւ բազմանալ եւ լնուլ զամենայն երկիրն Պարսից, եւ եւս անդր յարեւելս հասանել , իսկ որ վարդապետքն էին աւրինացն մերոց՝ յորդորեցին զթագաւորն, զի մի՛ բնաւ ամենեւին բարձցին աւրէնք մոգութեան յաշխարհէն , ետ հրաման սաստիկ, զի լռեալ դադարեսցէ քրիստոնէութիւն ։ 54 Եւ որչափ նա * կարճելով արգելուլ կամեցաւ, նոքա եւս քան զեւս աճեցին եւ բազմացան, եւ հասին մինչեւ * յաշխարհն Քուշանաց, եւ անտի ի հարաւակողմն մինչեւ ի Հնդիկս տարածեցաւ։
       55 Եւ այնպէս աներկիւղ եւ համարձակք էին յաշխարհին Պարսից, մինչեւ յամենայն քաղաքս աշխարհին եկեղեցիս շինեցին, որ զանցուցանէր պայծառութեամբ զթագաւորաբնակ արքունեաւքն ։ 56 Շինէին եւ վկայարանս իմն անուանեալս , եւ զնոյն զարդ եկեղեցեաց զարդարէին, եւ յամենայն տեղիս անապատս միայնանոցս շինէին ։ 57 Եւ իբրեւ ոչ ինչ երեւէր յայտնի աւգնութիւն ուստեք , աճելով աճէին եւ բազմանալով բազմանային, եւ մարմնաւոր մեծութեամբք մեծանային։ 58 Զպատճառս հարստութեանն մեք ինչ ոչ գիտէաք , բայց այսչափ ինչ ճշգրտիւ իմանայաք, զի տիեզերք ամենայն զկնի ուսմանց նոցա գնային ։
       59 Թէպէտ եւ էարկ ի նոսա * թագաւորն զձեռն իւր խստութեամբ, եւ զբազումս * կալաւ եւ չարչարեաց ի նոցանէ, եւ զեւս բազումս մահուամբ սատակեաց, դառնացաւ եւ ձանձրացաւ յանձն իւր , եւ զնոսա ոչ կարաց նուազեցուցանել ի բազմութենէն։ 60 Դարձեալ թէպէտ փակեաց եւ կնքեաց զդրունս եկեղեցեացն ընդ ամենայն աշխարհն Պարսից, նոքա զամենայն տուն եկեղեցի արարին, եւ յամենայն տեղւոջ զիւրեանց աւրէնսն կատարէին , եւ զանձինս իւրաքանչիւր վկայարանս համարէին, եւ լաւագոյն զշինուածս մարդկեղէնս քան զհողեղէնսն հաշուէին։ 61 Սուրք սպանողացն բթեցան , եւ նոցա պարանոցքն ոչ ձանձրացան. աւարառուք ստացուածոց նոցա աշխատեցան , եւ աւարն աւր քան զաւր աճեցեալ բազմացաւ ։ 62 Սրտմտեալ էր թագաւորն, եւ յոյժ դառնացեալ դահիճք բարկութեանն . իսկ նոքա արթունք եւ զուարթունք, եւ խնդալից ընդունէին զամենայն հարուածս տանջանացն , եւ սիրով տանէին զամենայն յափշտակութիւն ընչից իւրեանց։
       63 Իբրեւ ետես թագաւորն , եթէ գռոհ տուեալ դիմեցին ի մահ իբրեւ խաշինք * սուրբք յաղն երկնաւոր, արգել եւ * կարճեաց ի նոցանէ զհարուածս տանջանացն. եւ հրաման ետ մոգաց եւ մոգպետաց , զի * մի՛ ամենեւին ոք խուեսցէ զնոսա, այլ հաստատեալ կայցեն * աներկիւղութեամբ յիւրաքանչիւր ուսմունս, մոգն եւ զանդիկն եւ հրեայն եւ քրիստոնեայն, եւ որ այլ բազում կեշտք են ի կողմանս կողմանս աշխարհին Պարսից։ 64 Եւ ապա էառ երկիրն զխաղաղութիւն հաստատութեամբ , եւ լռեալ դադարեցին ամենայն խռովութիւնք յուզմանց ։ 65 Քանզի ընդ մերոյ աշխարհին շարժման ՝ եւ արեւմուտք եւս մեծապէս շարժեցան , եւ ամենայն Տաճկաստան * ընդ նոսին խռովեցան։
       66 * Զայն ահա ի լսելոյ գիտեմք . բայց այս որ ես ինձէն աչաւք տեսի , թուի ինձ՝ թէ մեծագոյն եւս լինի քան զառաջինն։ 67 Արդ դու որ մարզպանդ ես աշխարհիս, պարտ է քեզ * փոյթ յանձին ունել, գրել եւ ցուցանել յարքունիս զմիաբանութիւն բռնութեանս , ո՛րպէս աներկիւղութեամբ առ ոչինչ համարեցան * զհրամանս արքունի։ 68 Եւ եթէ չէր մեր աճապարեալ եւ ի փախուստ դարձեալ, միում ի մէնջ ոչ տային ապրել ։ 69 Եւ եթէ անզէն մարդիկ այդպէս բռնացան , եթէ յանկարծ զինուորս եւս ընդ ինքեանս միաբանեսցեն , ո՞ կարիցէ կալ առաջի դոցա յանդուգն յարձակմանդ ։
       70 Ես ահա * անտեղեակ էի անքակ ուխտի եկեղեցւոյդ * ի միմեանց. զի ա՛յլ է՝ զոր լսէ մարդ, եւ այլ է՝ զոր տեսանէ հաստատուն իւրովք աչաւք ։ 71 Դու որ ի մանկութենէ յայդմ աւրէնս սնեալ էիր, եւ ճշմարտեալ գիտէիր զպնդութիւն մարդկանդ, եթէ առանց բազում արիւն հեղլոյ դոքա մեզ ոչ տան ձեռն արկանել յեկեղեցիսդ , ընդէ՞ր զայդ ամենայն հաւաստեաւ * յանդիման չասացեր ցթագաւորն։ 72 Քանզի ամենայն նախարարացն աւագ դու էիր, եւ զբոլոր աշխարհս * քեզ յանձն արարեալ էր մարզպանութեամբ. ընդէ՞ր ոչ մեծապէս հոգ տարար յանձն քո։ 73 Զի յայլ ժամս իմաստուն էիր, եւ ես գիտէի. զայս գործ ոչ իմաստութեամբ գործեցեր։ 74 Ապա * եթէ ոչ, յայտ է եթէ եւ դու ի նոցա բանի ես, եւ քոյով խորհրդով անցուցին զայս անցս ընդ իս եւ ընդ զաւրս։
       75 Արդ եթէ այդ այդպէս է, եւ քեզ կամք չէ ունել զմոգութիւն , մի՛ ինչ պատկառեր դու երկիւղիւ յարքայէ. ես գրեմ եւ ցուցանեմ ի դուռն մովպետան մովպետի եւ դարանդարձապետի եւ մեծ հազարապետին, զի ածցեն զարքայ ի հաւանութիւն , որպէս զի ի բաց թողացուսցէ ըստ առաջին հրամանին , եւ ի կամս մարդկան ապաստան արասցեն , զի առ սակաւ սակաւ ընդելցին ընդ աւրէնս մոգութեանս . զի որք կալցին՝ սիրով երեւեսցին կատարեալ զհրամանն արքունի։ 76 Քանզի մարզ է աշխարհս. գուցէ յորժամ վնաս ինչ առնիցեն , եւ ինքեանք ցրուեալ վատնեսցին յաւտարութիւն։ 77 Իսկ յորժամ աշխարհս թափուր լինիցի ի մարդկանէս , յայնժամ եւ քեզ գլխովին մեծապէս վիշտ հասանէ յարքունուստ»։
       78 Ետ պատասխանի * մարզպանն մոգպետին, եւ ասէ. «Ամենայն բանք խրատուդ զոր ասացեր՝ ճշմարիտ են. բայց զառաջինն զոր չիմացաք ՝ տեսեր, եւ մեծապէս զղջացաք այժմ։ 79 * Բայց դու արդ զոր ասեմս արա , եւ բարիոք թուեսցի քեզ. սակաւիկ մի երկայնամիտ լեր եւ զխորհուրդս քո արգել ի բազմաց. բայց արանց ՝ որոց ես ասեմ ՝ նոցա յայտնեա, մինչեւ ես ինձ ոյժ ժողովեցից՝ զաւր ի թիկունս ածելոյ, եւ զուխտ եկեղեցւոյդ թերեւս կարացից երկփեղկել ։ 80 Եւ եթէ զայդ այդպէս արարից, գիտեմ ապա թէ եւ զհրամանն արքունի կարող եմ կատարել»։
       81 Եւ անդէն հրոս հանեալ ի Սիւնեաց աշխարհէն , զիւր գունդն ստուարացոյց ի թիկունս աւգնականութեան մոգաց եւ մոգպետին ։ 82 Եւ ապա սկսաւ ասել։ 83 «Աղէ դու անգամ մի հրովարտակ ի դուռն տուր վասն այրուձիոյն ՝ որ յԱղուանսն է տասն հազար, զի ի ձմերոց ի Հայս եկեսցեն. եւ յորժամ զնոսա ի ձեռին ունիցիմք , չիք ոք որ եղծանել կարէ զհրամանն արքունի»։
       84 Պատասխանի ետ մոգպետն եւ ասէ ցմարզպանն. «Այդ խորհուրդ դարձեալ իմոց բանիցս ընդդէմ է. քանզի մեք յորժամ բռնութեամբ կռուեսցուք ընդ աշխարհիս , աշխարհս ի բաց քանդի, եւ մեք ի պատուհասէ չապրիմք. անձանց վնաս , եւ արքունի մեծապէս զեան »։
       85 Եւ ոչ ինչ * կամեցաւ ամենեւին ունկն դնել նմա մարզպանն, զի սրտի մտաւք կալեալ էր զպարսկական աւրէնսն։ 86 Սկսաւ այնուհետեւ պատրել զոմանս կարասեաւ եւ * զոմանս ողոքական բանիւք. զռամիկն ամենայն՝ ահեղ բանիւք սպառնացեալ սրտաթափ առնէր։ 87 Հանապազորդ առատացոյց զռոճիկսն տաճարին, եւ յերկարէր զնուագսն ուրախութեան , մաշելով զերկայնութիւն գիշերացն յերգս արբեցութեան եւ ի կաքաւս լկտութեան, քաղցրացուցանէր ոմանց զկարգս * երաժշտական եւ զերգս հեթանոսականս . մեծապէս գովութիւն մատուցանէր աւրինաց թագաւորին։ 88 Բերեալ էր եւ յարքունուստ բազմութիւն կարասւոյ , եւ միում միում կաշառ գաղտ խթէր ի պատճառս պարգեւի եւ պատուոյ . եւ բազում նենգութեամբ զանմեղ մարդիկ հրապուրէր եւ յինքն արկանէր։
       89 Իսկ զայս ամենայն իբրեւ տեսին սուրբ եպիսկոպոսունքն , եւս քաջ դրդեալ յորդորեցան ի նոյն միաբանութիւն . եւ հնարագէտ իմաստութեամբ ընդ երկուս բաժանեցին զբանակն։ 90 Մանաւանդ իբրեւ հաստատեալ գիտացին ի միտս իւրեանց, եթէ անաւրէն իշխանն Սիւնեաց զաւրհասական վէրսն * ի յոգիսն ընկալեալ էր, խորշեցան մերժեցան եւ ի բաց փախեան ի նմանէ։
       91 Խորհուրդ արարեալ ի գիշերի միում ամենայն ուխտին բազմութեամբ՝ կոչեցին եւ զսպարապետն զաւրուն ի խորհուրդն, հարցին եւ քննեցին եւ ի վերայ հասին մտացն անշարժութեան , որոյ ոչ եւ առ սակաւ մի թերացեալ էր ի սիրոյն Քրիստոսի։ 92 Եւ միաբան աղաւթս արարեալ ի վերայ նորա, վերստին ընկալան զնա յառաքինութիւն։ 93 Եւ նովաւ որսացան զբազումս ի նոյն միաբանութիւն, որք ոչ էին քակեալ յառաջին միաբանութենէն. եկին եւ ժողովեցան գունդ զաւրաց բազմաց։ 94 Եւ եւս առաւել հեռագոյն զատան ի մոգացն եւ ի մոգպետէն եւ * յանաւրինէն Վասակայ։
       95 Իսկ նա այնչափ * յիմարեցոյց ափշեցոյց զմիտս մոգպետին, մինչեւ չետ նմա իմանալ զելս իրացն։ 96 * Սկսաւ բաշխել մոգս ի տունս նախարարացն եւ մեծամեծ ռոճիկս կարգել , զոհել պատրուճակս , եւ բռնաբար կնքաւոր մարդկանն տալ ուտել միս յազածոյ , եւ երկիր պագանել արեգականն ։ 97 * Իբրեւ սկսաւ բազմանալ ընդ ամենայն աշխարհն * այնպիսի պղծագործ խառնակութիւն, յանդգնեցան եւ եւս կանայք փշտիպանացն յաւուր կիւրակէի անցուցանել զճրագունս եկեղեցւոյն եւ պատառել զհանդերձս հաւատաւոր կանանցն ։
       98 Զայս գուժկան աղմկի իբրեւ տեսին * միաբան սուրբ եպիսկոպոսունքն , զաւետարանն ի ձեռն առեալ հասին եւ * անկան առանց հարցանելոյ ի վանս սպարապետին , ուր ժողովեալ էին զաւրքն Հայոց։
       99 Համբարձին զձայնս իւրեանց եւ ասեն. «Աղաչեմք զձեզ զամենեսեան սուրբ աւետարանաւս. եթէ ձերով խորհրդիւ գործեն զայն * անաւրէնութեան չարիս մարզպանն եւ մոգպետն, նախ զմեր պարանոցս հատէք, եւ ապա յեկեղեցին ձեռնարկեցէք ։ 100 * Ապա թէ առանց ձեր կամաց նոքա զայն չարիսն գործեն , այսաւր խնդրեսցի վրէժդ այդ ի նոցանէ»։
       101 Իսկ որք էին ի ներքս ի վանս սպարապետին ՝ յոտն կացին , միաբան համբարձին զձայնս իւրեանց առ Աստուած եւ ասեն. «Դու Տէր սրտագէտ ամենեցուն, ոչ ինչ պիտի քեզ վկայութիւն ի մարդկանէ . եթէ խոտորեալ իցեմք ի քէն սրտի մտաւք , զայն դու ինքնին * քաջ գիտես. այսաւր իսկ դատեա զմեզ ըստ մեղաց մերոց։ 102 Ապա եթէ հաստատուն կամք յուխտի սուրբ աւետարանիս, դո՛ւ * Տէր, լեր մեր աւգնական այսաւր , եւ տուր զթշնամիսն ճշմարտութեան ի ձեռս մեր , զի արասցուք ընդ նոսա * ըստ կամաց մերոց»։
       103 * Զայս իբրեւ ասացին, ամենեքեան զգլուխ զգետնի հարկանէին, եւ ողջունեցան յաւետարանէն եւ յեպիսկոպոսացն ։
       104 Իսկ մի ոմն ի նախարարացն որ անդր դիպեցաւ, էր ի նոցա խորհրդի, եւ ոչ միաբանեաց ընդ նոսա ի մեծ վկայութիւնն . եւ անդէն առ ժամայն ի նոցունց ի տեղւոջն քարկոծեցաւ , եւ ահ մեծ անկաւ ի վերայ ամենեցուն ։
       105 Յայնժամ ամենեքեան ի նախանձ բարկութեան բրդեցան , մինչեւ ամենայն տեսողացն երիկամունքն դողային , որք առ ոչ ինչ համարեցան զպարգեւս արքունի, եւ առ ոտն հարին զհրամանս ահագինս ։ 106 * Ընթացան վաղվաղակի ի զէնս իւրեանց , վառեցան կազմեցան զգիշերն ամենայն, եւ ընդ ծագել արեգականն զգունդն յերիս մասունս բաժանեալ ի բանակն արկանէին։ 107 Գունդն առաջին յարեւելից կուսէ , եւ գունդն երկրորդ յարեւմտից կողմանէ , եւ գունդն երրորդ ի հիւսիսոյ կողմանէ, շուրջանակի ի մէջ առեալ փակեցին զբազմութիւն բանակին. եւ զբազումս կոտորեցին, եւ զեւս բազմագոյնս կապեցին զերեւելի մարդիկ , եւ արկին ի բերդս ամուրս ընդ իւրեանց իշխանութեամբ։ 108 * Եւ զառ եւ զապուռ եւ զաւար բանակին ի մի վայր ժողովեալ պահէին իբր հրամանաւ արքունի ։
       109 Իսկ զմարզպանն ձերբակալ արարեալ, եւ միաբանէր ընդ նոսա երդմամբ՝ հաստատուն կալ յուխտին, զղջանայր զառաջին քակումն ի նոցանէ։ 110 Անկանէր ապաշխարութեամբ յոտս սուրբ եպիսկոպոսացն , եւ աղաչէր խաղապատելով՝ զի մի՛ մերժեալ ընկեսցի առ ի նոցանէ։ 111 Կրկնէր եւ երեքկնէր զանսուտ երդումն առաջի բազմութեանն ի սուրբ աւետարանն, գրէր եւ կնքէր զերդումն եւ կապէր զաւետարանէն . եւ աղաչէր՝ զի * յԱստուծոյ խնդրեսցի վրէժխնդրութիւնն, եւ մի՛ նոքա մարդկաբար սատակեսցեն զնա։
       112 Իսկ նոքա թէպէտ եւ հաստատեալ գիտէին զնենգաւոր կեղծաւորութիւն նորա, եթէ խաբէութեամբ դառնայ անդրէն ի հին մոլորութիւնն , ոչ ինչ փոյթ առնէին ձեռն արկանել ի նա վասն առաջին յանցանացն , այլ սուրբ աւետարանին թողին ի դատապարտութիւն ։
       113 Իսկ որք եկեալ էին յաւարի առնուլ * զսուրբ գանձս եկեղեցւոյն, ակամայ եդին զանձինս եւ զաւար իւրեանց առաջի սուրբ եպիսկոպոսացն եւ ամենայն զաւրացն. եւ * եղծաւ ապականեցաւ հրաման թագաւորին։ 114 Եւ յաջողեալք զաւրութեամբն Աստուծոյ՝ աղաղակէին եւ ասէին գոհանալով արք եւ կանայք եւ ամենայն ռամիկ բազմութիւնն. «Պատրաստ եմք * ի հալածանս եւ ի մահ եւ յամենայն * նեղութիւնս * եւ ի չարչարանս վասն սուրբ եկեղեցեաց , զոր աւանդեցին հարքն մեր առաջինք՝ զաւրութեամբ գալստեան * Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի, որով վերստին ծնաք ի մի յոյս հաւատոցն մկրտութեամբ ի Քրիստոս Յիսուս. ըստ նմին նմանութեան կամիմք չարչարանաւք եւ արեամբ նորոգել զանձինս ։ 115 Քանզի * հայր մեր զսուրբ աւետարանն գիտեմք, եւ մայր՝ զառաքելական եկեղեցի կաթողիկէ . մի՛ ոք չար անջրպետ * ի մէջ անկեալ՝ զմեզ քակեսցէ ի սմանէ»։
       116 * Ոչ երեւէր այնուհետեւ առաւել տէր քան զծառայ, եւ ոչ ազատ փափկացեալ քան զգեղջուկ վշտացեալ, եւ ոչ ոք քան զոք նուաղեալ ի յարութենէ ։ 117 Մի սիրտ յաւժարութեան ամենեցուն արանց եւ կանանց , ծերոց եւ տղայոց եւ ամենայն միաբանելոց ի Քրիստոս։ 118 Քանզի առ հասարակ զմի զինուորութիւն զինուորեցան եւ զմի ագան զրահս հաւատոց պատուիրանին Քրիստոսի. միով գաւտեաւ * ճշմարտութեան պնդեցին զմէջս արք եւ կանայք։
       119 Ընկեցեալ կայր այնուհետեւ ոսկի, եւ ոչ ոք առնոյր իւր առանձինն արծաթ, եւ արհամարհեալ առանց ագահութեան, անարգեալ պատուական հանդերձք առ ի զարդս մեծարանաց։ 120 Նա ՝ իւրաքանչիւր ստացուածք ոչ ինչ համարէին յաչս ստացողաց իւրեանց ։ 121 Տեսանէին զանձինս իւրեանց իբրեւ զմեռեալ դիակունս , եւ զիւրաքանչիւր գերեզմանս ինքեանք փորէին, եւ կեանք * իւրեանց ի մահ համարեալ էին, եւ մահք իւրեանց * անշուշտ կեանք։
       122 Բայց այս բարբառ ստէպ ստէպ ընթանայր. «Քաջութեամբ միայն մեռցուք, զանուն եւ զոգիս եւեթ ժառանգեսցուք, զի կենդանի իցէ ի մեզ Քրիստոս, որում դիւրին է միւսանգամ նորոգել * զմեզ ի հողոյ եւ զամենայն զյառաջագոյն զննջեցեալսն, եւ հատուցանել իւրաքանչիւր ըստ գործս իւրեանց »։
       123 Զայս եւ առաւել քան զսոյնս խաւսելով , եւ մխիթարելով զանձինս եւ զմիմեանս, դարձեալ միւսանգամ զինուորքն պատրաստեցին զզէնս իւրեանց, եւ աղաւթականքն անդադար լինէին յաղաւթսն իւրեանց, եւ * պահողքն ճգնէին ի պահս իւրեանց։ 124 Ձայնք պաշտաւնէիցն ի տուէ եւ ի գիշերի անհատ էին ի սուրբ սաղմոսսն . ընթերցուածք աստուածային կտակարանացն ոչ երբէք առնուին դադարումն յամենայն ժամ. սոյնպէս եւ * մեկնիչքն ի մխիթարութիւն երկնաւոր վարդապետութեանն ։
       125 * Յայնմ ժամանակի դարձեալ յարձակեցան ի վերայ բերդիցն եւ աւանաց , զոր ունէին Պարսիկքն ի տեղիս տեղիս, յամրոցս աշխարհին. տապալէին քանդէին * զբնակութիւն նոցա։ 126 Առաջին զմեծն Արտաշատ հանդերձ աւանաւք իւրովք . եւ առնուին * զանմատոյց ամուրսն՝ զԳառնի քաղաքն , զԱնին , զԱրտագերս եւ զաւանս իւրեանց . զԵրկայնորդսն եւ * զԱրխնին եւ զաւանս իւրեանց . զԲարձրաբողն , զԽորանիստն , զԾախանիստն , զանկասկածելի * Ողականն, եւ ընդ նոսա եւ զաւանս իւրեանց. զԱրփանեալն, զՎանն աւան, ընդ նմին եւ զաւանսն իւր . զԳռեալն եւ զԿապոյտն, զՈրոտն եւ զՎաշակաշատն ։
       127 Զամենեսին զայս իւրաքանչիւր գեղիւք եւ ագարակաւք, զաւրաւք եւ զաւրագլխաւք ի նմին ամի առեալ տապալեցին, եւ * ի գերութիւն վարեցին զարս եւ զկանայս ընչիւք եւ ստացուածովք, հանդերձ պատուական գանձիւք եւ նոցին սպասուք ։ 128 Տապալէին քանդէին զշինուածս նոցա, եւ այրէին կիզուին զտունս պաշտաման կրակի ։ 129 Սրբէին զպղծութիւն կռապաշտութեանցն , եւ առնուին զկահ եւ զկազմածս ատրուշանացն , բերէին եւ դնէին ի սուրբ եկեղեցւոջն, եւ ի ձեռն սուրբ քահանայիցն նուիրէին * ի սպաս տէրունական սեղանոյն։ 130 Եւ փոխանակ սնոտի պաշտամանցն , զոր տապալեցին յամենայն տեղիս հեթանոսացն , զփրկական խաչն Քրիստոսի կանգնէին, զամենասուրբ սեղանն ուղղէին, եւ զկենդանարար խորհուրդն կատարէին սրբութեամբ. պաշտաւնեայս եւ քահանայս ի տեղւոջն կացուցանէին։ 131 Յուսով հաստատեալ խնդայր ամենայն երկիրն առ հասարակ։
       132 Եւ մինչդեռ յայսմ մեծի առաքինութեան կատարեալ գործէին զգործ նահատակութեանն , երեւէր իմն ի վերայ ամենեցուն աստուածային շնորհք . քանզի առանց հրամանի ի զաւրացն Հայոց, յարեւելից կողմանէ աշխարհին * յարձակեցան ոմանք յԱտրպատական աշխարհն, եւ ի տեղիս տեղիս բազում վնաս արարին՝ առնլով եւ աւերելով եւ քանդելով զբազում ատրուշանս ։
       133 Իսկ որ ի մեծ ամուրսն անկանէին՝ խաչանշան արարեալ՝ * ի վերայ զաւրուն յարձակէին. որ եւ * երկու մեծամեծ բերդացն պարիսպքն առանց ուրուք մերձենալոյ անկեալ կործանեցան. մինչեւ ամենայն բնակչաց երկրին զահի հարեալ ի մեծ նշանէն, ինքեանք ինքեանց ձեռաւք զկրակատունսն այրէին . ուրանալով զաւրէնս մոգութեանն ՝ խոստովանէին ի սուրբ աւետարանն ։
       134 * Եւ այլ մեծամեծ աջողութիւնք կատարէին ի ձեռն զաւրականին . քանզի ուր ոչ էր ակնկալութիւն, եթէ զանուն Աստուծոյ ոք յիշեսցէ , արհաւիրք մեծ անկանէին ի վերայ նոցա, եւ ամենայն մարդ պատմէր ընկերի իւրում * տեսիլս նորս եւ զարմանալիս։ 135 Սոյնպէս * եւ աստեղք ի յերկինս երեւէին յոյժ լուսալիր պայծառացեալ, զոր ոչ ունէին * յառաջին բնութեանն։ 136 Եւ ամենայն տղայք աշխարհին իբրեւ զարս պատերազմողս խիզախէին։
       137 Եւ ահա յետ աւուրց բազմաց եկն եհաս հազարապետն Աղուանից սուրբ եպիսկոպոսաւ աշխարհին, մեծաւ տագնապաւ փութացուցանէր * զզաւրսն ասելով. «Գունդն Պարսից, որ էր ի կողմանս աշխարհին Հոնաց , դարձաւ այսրէն, եկն եմուտ յաշխարհս մեր. եւ բազում եւս եւ այլ * այրուձի որ ի դրանէ եկն։ 138 * Եւ թող զայս ամենայն, այլ երեք հարեւր * մոգ վարդապետ ածեալ ընդ իւրեանս, պառակտեցին զաշխարհն, եւ զոմանս ոմանս * յինքեանս արկին, եւ կամէին յեկեղեցին ձեռն արկանել . եւ հրամանաւ թագաւորին ստիպէին զամենեսեան եւ ասէին. «Եթէ կամաւք յանձն առնուք զաւրէնսն , պարգեւս եւ պատիւս գտանէք ի նմանէ, եւ * թողութիւն հարկացն յարքունուստ լիցի ձեզ, ապա թէ կամաւք զայդ չառնէք, հրաման ունիմք ի գեաւղս եւ ի քաղաքս շինել ատրուշանս , եւ զվռամական կրակն ի ներքս դնել , եւ կացուցանել մոգս եւ մոգպետս աւրէնսդիր ամենայն աշխարհիդ ։ 139 Եւ եթէ ստամբակեալ ոք ընդդէմ դարձցի, ինքն մահու պատուհաս ընդունի, եւ կին եւ որդիք այնպիսւոյն անաշխարհիկ եղեալ՝ յարքունիս երթիցեն »։
       140 Իսկ գունդն Հայոց իբրեւ լուաւ զայս գոյժ դառնութեան, ոչ ինչ թուլացեալ լքան ի քաջութենէն . այլ դարձեալ համագունդ ժողով լինէր ամենայն աշխարհին վասն գուժաբեր հրեշտակացն, որ հասին առ նոսա։ 141 Եւ միաբան քաջալերս տուեալ ՝ արձակեցին զնոսա, զի առ ժամանակ մի * զնոսա պատիր խաբէութեամբ կալցեն , զի խափանեսցին ի չար կամացն՝ չձեռնարկել ի սուրբ ուխտ * եկեղեցւոյն իւրեանց . եւ ինքեանք զաւրութեամբն Աստուծոյ խորհուրդ ի մէջ առեալ՝ * հնարիւք ելս իրացն խնդրէին։
       142 Յայնմ ժամանակի զմի ոմն ի մեծ նախարարացն ի տոհմէն Գնունեաց ՝ Ատոմ , ճեպով առաքեցին յերկիրն Արեւմտից , ցուցանել զայս ամենայն խորհուրդ զչարիմաց թագաւորին Արեւելից , միանգամայն եւ պատմել * զիւրեանց քաջութիւն արութեանցն, զոր գործովք կատարեցին՝ * առ ոտն հարկանելով զհրամանն ահեղ , եւ մեծապէս սատակումն * ի վերայ մոգացն հասուցանել , խնդրել ի նմանէ աւգնականութիւն սատարութեան, եւ եթէ * նա կամեսցի՝ * նմա իսկ մտանել ի ծառայութիւն։
       143 Եւ այս է պատճէն հրովարտակին , զոր գրեցին * առ Թէոդոս կայսր . «ՅՈՎՍԷՓ եպիսկոպոս բազում եպիսկոպոսակցաւք իմովք եւ ամենայն զաւրաւք Հայոց, Վասակ մարզպան եւ Ներշապուհ Ռմբոսեան հանդերձ սպարապետաւս եւ ամենայն մեծամեծ նախարարաւքս առ մեծանունդ Թէոդոս կայսր, բազմասցի ողջոյն մեր առ քեզ եւ ամենայն զաւրաց քոց , որ խաղաղասէր մարդասիրութեամբ ձերով տիրէք ծովու եւ ցամաքի, եւ չիք ոք յերկրաւորացս, որ ձերում անարգել տէրութեանդ ընդդէմ դառնայցէ ։
       144 Որպէս մեք իսկ ունիմք զանսուտ յիշատակարանսն զառաքինի նախնեացն ձերոց, ունելով զԵւրոպէ ՝ անցին եւ տիրեցին եւ Ասիացւոց կողմանցն ի սահմանացն Սէիրայ մինչեւ ի կողմանս Գադերովնի , եւ ոչ ոք գտաւ ստամբակեալ եւ ելանել ըստ ձեռն նոցա ։
       145 Եւ յայնչափ մեծ իշխանութեան՝ դաստակերտ մեծ եւ սիրելի զՀայոց աշխարհս անուանէին։ 146 Վասն որոյ եւ նախնին մեր Տրդատիոս յիշելով զառաջին սէրն ձեր, որ ի տղայութեան փախուցեալ ի հայրասպան մարդախողխող հաւրեղբարցն իւրոց՝ ապրեալ սնաւ յերկրիդ Յունաց, եւ ի ձէնջ թագաւորեալ տիրէր * հայրենի աշխարհիս, սոյնպէս եւ զհաւատսն որ ի Քրիստոս ՝ ընկալեալ ի սուրբ եպիսկոպոսապետէն Հռովմայ , լուսաւորեաց զխաւարային կողմանս հիւսիսոյ . զոր եւ այժմ կամին ի մէնջ կորզել հանել խաւարասէր որդիքն արեւելից ։
       147 Եւ մեք * ի ձեր քաջութիւն արութեանդ խիզախեալ, էր ինչ, որ ընդդէմ դարձաք նոցա հրամանացն , եւ բազում այն է, որ արդ առաջի պատրաստեալ եմք։ 148 Ընտրեցաք զմահ աստուածպաշտութեամբ քան զկեանս ուրացութեամբ . եթէ դուք եւս ի ձեռն առջիք զմեզ, ահա կրկին կենաց դիպեցաք * եւ ոչ մի անգամ մահու։ 149 Եւ եթէ սակաւիկ մի հեղգայք, գուցէ բազում եւ այլոց աշխարհաց հասանիցէ տապ բոցոյ սորա »։
       150 Եւ իբրեւ յանդիման եղեն մեծի թագաւորին, եւ ընթերցան զգիր պաղատանաց Հայոց աշխարհին եւ զյիշատակարանս նախնեացն , բազում մատեանք ի մէջ եկեալ ընթերցան, որ զնոյն ուխտ հաստատութեան ի ներքս գտանէին։
       151 Եւ մինչդեռ երանելին Թէոդոս հարցանէր զամենայն սինկղիտոսն , եւ հնարս իրացն կամէր գտանել խաղաղութեամբ, եւ հոգ տանէր մեծաւ յաւժարութեամբ, զի մի՛ եկեղեցիքն արեւելից յափշտակեսցին յանաւրէն հեթանոսացն , ի նմին ժամանակի * անդէն վաղվաղակի հասանէր վախճան կատարածի կենաց նորա, եւ կարի չար խափանումն լինէր գործոյն աւգնականութեան ։
       152 Եւ թագաւորէ փոխանակ նորա Մարկիանոս կայսր, եւ ի ձեռն վատթար արանց խրատտուաց իւրոց ծառայից , Անատոլեայ ՝ որ սպարապետն էր, եւ Եղփարիոս ասորի, երկոքեան * անարգք եւ վատթար արանց , միանգամայն եւ անաստուածք, ի նոցա բանս ելեալ թագաւորն , ոչ կամէր անսալ միաբան ուխտին Հայոց , որ ամենայն ուժովն իւրեանց ընդդէմ կացեալ էին * չարութեանն հեթանոսաց։ 153 Իսկ անարիս այս լաւ * համարէր պահել զուխտն հեթանոսաց վասն մարմնական խաղաղութեան ՝ քան պատերազմակից լինել ուխտին քրիստոնէութեան ։ 154 Վասն այսորիկ փութացաւ արձակեաց դեսպանս առ թագաւորն Պարսից զնոյն Եղփարիոսն , եւ եմուտ ընդ նմա յուխտ հաստատութեան՝ ձեռնթափ լինել ի զաւրացն Հայոց զաւրու եւ զինու եւ ամենայն աւգնականութեամբ։
       155 Եւ իբրեւ այս այսպէս հաստատեցաւ, եւ հատաւ աւգնականութիւն յուսոյ նոցա ի մարդկանէ, դարձեալ սուրբ * եպիսկոպոսքն քաջալերել սկսան զանձինս եւ զաւրսն Հայոց ։ 156 Թէպէտ եւ հայէին յիւրեանց սակաւութիւնն * եւ յերկոցունց թագաւորացն միաբանութիւն, ոչ ինչ վատասրտեալ դողային, այլ ըստ առաջին ուխտին խիզախէին եւ ասէին. «Պատրաստ եմք * ի սպանանել եւ ի մեռանել. դիւրին է Աստուծոյ սակաւուք զբազմաց գործ գործել, եւ անարգաւք զմեծամեծ իրս կատարել»։
       157 Թէպէտ եւ ոչ ունէին * թագաւոր առաջնորդ, եւ ոչ արտաքուստ աւգնական զոք յաւտարաց, սակայն անձանց առաքինութեամբ եւ սուրբ վարդապետացն մխիթարութեամբ՝ համագունդ ամենայն * նախարարքն զաւրաւքն իւրեանց յիւրաքանչիւր տանէ ի մի վայր գային հասանէին վաղվաղակի. բազում եւ այլ այրուձի, որ յարքունի տանէ անտի էր ։
       158 Եւ զամենայն զաւրսն յերիս գունդս բաժանէին ։
       159 Զգունդն առաջին տային ցՆերշապուհ Ռմբոսեան , եւ գումարէին զնա պահապան աշխարհին, մերձ ի սահմանս * Ատրպատական աշխարհին։
       160 Եւ զգունդն երկրորդ տային ի ձեռն Վարդանայ զաւրավարին Հայոց՝ անցանել ընդ սահմանս Վրաց ի վերայ * մարզպանին Ճորայ, որ եկեալ էր աւերել զեկեղեցիսն Աղուանից։
       161 Իսկ զգունդն երրորդ տային ի ձեռս Վասակայ իշխանին Սիւնեաց, որ ոչ ի բաց կացեալ էր յուխտէն հեթանոսաց ըստ ներքին խորհրդոցն իւրոց։
       162 Ընտրեաց եւ * էառ ընդ իւր՝ զորոց գիտէր զթուլութիւն հաւատոց նոցա.
       163 Զիշխանն Բագրատունեաց զաւրաւքն իւրովք։
       164 * Զիշխանն Խորխոռունեաց զաւրաւքն իւրովք։
       165 * Զիշխանն Ապահունեաց զաւրաւքն իւրովք։
       166 Զիշխանն * Վահեւունեաց զաւրաւքն իւրովք ։
       167 Զիշխանն Պալունեաց զաւրաւքն իւրովք։
       168 Զիշխանն * Գաբեղենից զաւրաւքն իւրովք։
       169 * Զիշխանն Ուրծայ զաւրաւքն իւրովք։
       170 Եւ զայլ բազում զաւրս յարքունի տանէն արկ յինքն, եւ զսեպուհս ոմանս յայլմէ տոհմէ ։ 171 Եւ խորամանկ խաբէութեամբ դարանամուտ լինէր * յամուրս իւրոյ աշխարհին, ի պատճառս կեղծաւորութեան՝ եթէ ընդ ճապուկ անդր անցանէ ի վերայ գնդին Պարսից՝ հալածականս առնել յաշխարհէն Աղուանից ։
       172 Իսկ նա յամրածածուկ հաւալոցէն ճեպով դեսպանս արձակէր * առ գունդն Պարսից. «Ահաւադիկ քակեցի զմիաբանութիւն ուխտին Հայոց , եւ ընդ երիս կողմանս զգունդն քակեալ բաժանեցի ։ 173 Զգունդն առաջին հեռացուցի ի կողմանս * Հերայ եւ Զարեւանդայ. եւ գունդս երկրորդ ընդ իմով ձեռամբ է , որոց ոչ ինչ տամ վնաս առնել զաւրաց արքունի։ 174 * Եւ զայլ ամենայն, որ այր կռուոյ յաշխարհի աստ գտանէր , ցանեցի ցրուեցի ընդ ամենայն միջոցս աշխարհիս։ 175 Բայց զգունդն երրորդ արարի ընդ Վարդանայ յԱղուանս՝ սակաւաձեռն եւ ոչ բազմաթիւ ։ 176 * Ե՛լ համարձակ ընդ առաջ նորա, եւ մի՛ ինչ * զանգիտեր ամենեւին տալ պատերազմ. գիտեմ՝ զի ի պարտութիւն մատնին առաջի քոյոյ մեծի զաւրութեանդ »։
       177 Զայս գրեաց եւ եցոյց մարզպանին՝ որում անունն էր Սեբուխտ ։ 178 * Իսկ նա իբրեւ լուաւ զայս ամենայն զքաջալերս ի Վասակայ, եւ ստուգեալ հաստատեաց ի միտս իւր , եթէ սակաւաձեռն գնդաւ գայ սպարապետն Հայոց ի վերայ նորա, ոչ եկաց մնաց ի կողմանս Ճորայ , այլ կուտեաց զամենայն * բազմութիւն զաւրու իւրոյ , եւ փութանակի անցանէր ընդ մեծ գետն Կուր անուն , եւ պատահէր նմա մերձ ի սահմանս Վրաց հանդէպ Խաղխաղ քաղաքի, որ ձմերոց էր * թագաւորացն Աղուանից։ 179 Անցանէր բաւանդակէր ամենայն զաւրաւք իւրովք . ռազմ արարեալ զբոլոր * մեծութիւն դաշտին ի ներքս փակէր. զինեալք եւ վառեալք ամենայն պատրաստութեամբ ի մարտ պատերազմի ընդդէմ գնդին Հայոց ։
       180 Իսկ քաջն Վարդան եւ ամենայն զաւրքն, որ ընդ նմա էին , իբրեւ տեսին * զբազմութիւն պատրաստութեան * գնդին հեթանոսաց, հայեցան եւ յիւրեանց սակաւութիւնն . թէպէտ եւ կարի յոյժ նուազունք էին քան զնոսա, ոչ ինչ զանգիտեցին առ ի յոյժ բազմութենէն, այլ առ հասարակ միաբան համբարձին յերկինս զձեռս իւրեանց, աղաղակէին եւ ասէին.
       181 «Դատեա, Տէր, զայնոսիկ, ոյք դատին զմեզ. մարտիր ընդ այնոսիկ, որ * մարտնչինս ընդ մեզ . զինու եւ ասպարաւ քով աւգնեա մեզ ։ 182 Շարժեա եւ դողացո զգունդագունդ բազմութիւն անաւրինացս . ցրուեա եւ * վատնեա զչար միաբանութիւն թշնամեաց քոց առաջի քոյոյ փրկական մեծի նշանիս, եւ տուր ի ձեռն սակաւուցս զքաջութիւն յաղթութեան ի վերայ անհնարին բազմութեանս ։ 183 Ոչ ի պարծանս սնոտի փառասիրութեան անաւգուտ վաստակոց ինչ աղաչեմք, կամ յագահութիւն ընչասիրութեան զանցաւոր մեծութիւն կապտելոյ, այլ զի ծանիցեն եւ գիտասցեն ամենեքեան այնոքիկ , որ ոչն հնազանդին սուրբ աւետարանին քարոզութեան , եթէ դու ես Տէր կենաց եւ մահու, եւ ի ձեռն քո է յաղթութիւն եւ պարտութիւն։ 184 Եւ մեք պատրաստ եմք ի մեռանել * վասն քո սիրոյդ. եւ եթէ սպանանել եւս հասանէ զնոսա, եղիցուք վրէժխնդիրք ճշմարտութեանն »։
       185 Եւ զայս ասելով ՝ խումբ արարեալ յարձակէին , եւ զաջ թեւն բեկեալ ՝ * զձախոյ կողմամբն արկեալ , սրոյ ճարակ զամենեսեան տային ընդ երեսս դաշտին, եւ փախստական առնէին մինչեւ յամուր տեղիս մայրեացն առ խորագոյն դարիւքն Լոփնաս գետոյ։ 186 Ուր ընդդէմ դարձեալ թագաւորազանց ոմանց Բաղասական արքայի, ընկեցին զոմն ի ձիոյ ի նախարարացն Հայոց, ի գնդէն * Դիմաքսենից զՄուշ սպանին, եւ * զԳազրիկ վիրաւորեցին։
       187 Յայնմ տեղւոջ դէտակն ի վեր ամբառնայր Արշաւիր Արշարունի , գոչէր առիւծաբար եւ յարձակէր * վարազաբար, հարկանէր եւ սատակէր զՎուրկն քաջ զեղբայր թագաւորին Լփնաց , եւ զբազում * համհարզս նորին ընդ նմին սատակէր ։ 188 * Եւ այնպէս ամենեքեան առհասարակ այր զախոյեան իւր յերկիր կործանէր։ 189 Եւ առ յոյժ յանդուգն յարձակմանն յոլովագոյն այն էր զոր դետամոյնս առնէին քան զանկեալսն սրոյ ի ցամաքի։ 190 Եւ ի բազմութենէ դիականցն անկելոց ՝ յստակ * ջուրք գետոյն յարիւն դառնային, եւ ոչ գտանէր ոք ամենեւին ի նոցանէ ապրեալ եւ թագուցեալ * յանտառախիտ մայրիս դաշտացն։ 191 Բայց մի ոմն ի զաւրականէ թշնամեացն՝ զինու հանդերձ ելեալ ի նիւս երիվարին անցանէր ընդ մեծ գետն, մազապուր պրծեալ ի պատերազմէն՝ գոյժ տանէր ի մնացեալ բուն բանակն , որք փախստական անկանէին ի մեծ շահաստանն։
       192 Յայնմ ժամանակի զաւրքն Հայոց կատարելով զմեծ գործ պատերազմին՝ * դիակապուտ դառնային, ժողովէին զբազում աւար բանակին, եւ կողոպտէին զանկեալ դիակունսն. եւ կուտէին * բազում արծաթ եւ ոսկի, զզէնս եւ զզարդս զարի արանց եւ զքաջ երիվարաց ։
       193 Դարձեալ յարձակէին ոչ սակաւ քաջութեամբ ի վերայ բերդիցն եւ քաղաքաց , զոր ունէին Պարսիկքն յաշխարհին Աղուանից, հզաւրապէս մարտնչելով այրէին զամուրս արգելանաց նոցա , եւ զերամս երամս մոգացն , զոր պատրաստական ածեալ էին աշխարհին գայթակղութիւն , ո՛ւր եւ գտանէին յամուրս ամուրս վայրացն , սրոյ ճարակ տուեալ՝ դնէին գէշ թռչնոց երկնից եւ գազանաց երկրի։ 194 Սրբէին զտեղիսն յամենայն պղծագործ զոհիցն, եւ փրկեալ ազատէին զեկեղեցիսն յանհնարին նեղութենէն ։
       195 Եւ բազումք ի նախարարացն Աղուանից եւ յամենայն շինականացն, որք վասն անուանն Աստուծոյ ցրուեալ եւ վատնեալ էին յամուրս լերանց Կապկոհի , իբրեւ տեսին զաջողութիւն գործոյն , զոր կատարէր Աստուած ի ձեռն գնդին Հայոց, գային ժողովէին եւ նոքա, եւ խառնէին ի զաւրս նոցա, եւ միաբանք եւ հաւասարք կցորդք լինէին * գործոյն նահատակութեան։ 196 Խաղային գնային այնուհետեւ ի վերայ պահակին Հոնաց, զոր ունէին բռնութեամբ Պարսիկքն . առնուին քանդէին զպահակն , եւ կոտորէին զզաւրսն, որ ի ներքս բնակեալ էին , եւ զդուռնն տային ի ձեռն Վահանայ, որ էր յազգէ թագաւորացն Աղուանից։ 197 Եւ յայսր ամենայն քաջութեան վերայ ոչ ոք անկեալ վիրաւորեցաւ ամենեւին ի նոցանէ, բայց ի միոյ երանելւոյ, որ կատարեցաւ նահատակութեամբ ի մեծ պատերազմին։
       198 Եւ անդէն * ի նմին տեղւոջ զայրն՝ որում զդուռնն յանձն արարին՝ զնոյն դեսպան արձակեցին յաշխարհն Հոնաց , եւ ի բազում յայլ ազգս բարբարոսաց, որ * համագործք էին Հոնաց աշխարհին, բանս դնել ընդ նոսա եւ ուխտ հաստատել՝ անքակութեամբ ունել զմիաբանութիւնն ։ 199 Իսկ նոքա իբրեւ զայն ամենայն լուան, փութապէս վաղվաղակի հասանէին ի տեղին , եւ ականատեսք լինէին գործոյն յաղթութեան ։ 200 Եւ ոչ ինչ յապաղեցին երդմամբ * յուխտ մտանել ըստ կարգի իւրեանց աւրինաց , յանձն առին եւ զերդումն * քրիստոնէից՝ պահել ընդ նոսա հաստատութեամբ զմիաբանութիւն։
       201 Իսկ իբրեւ զայս կատարեցին եւ արարին իւրեանց մեծապէս հաստատութիւն, եւ դեռ անդէն ի տեղւոջն զետեղեալ էին խաղաղութեամբ , գուժկան հասանէր յաշխարհէն Հայոց, զճակատ հարեալ եւ զաւձիս պատառեալ վասն ապստամբին Վասակայ. «Յետս կացեալ յուխտէն քրիստոնէութեան եւ աւերեալ զբազում տեղիս Հայոց աշխարհին, մանաւանդ զձմերոցս արքունի, որ կայանք զաւրացն էին, զԳառնին եւ զԵրամաւնս եւ զԴրասխանակերտն ՝ * զմեծ դաստակերտն, զՎարդանաշատն եւ զամուրն Աւշական , զՓառախոտն, զՍարդեանսն, զՁողակերտն աւան եւ զբերդն * Արմաւրի, զԿուաշն աւան , զԱրուճն, զԱշնակն եւ զամենայն ոտն Արագածու , եւ զնահանգն Արտաշատու եւ զԱրտաշատն ինքնին գլխովին, եւ զամենայն գեւղս եւ զաւանս, որ շուրջ զնովաւ էին, առեալ աւերեալ եւ հրձիգ արարեալ, եւ զամենեցուն ձեր զընտանիս * փախուցեալ մերժեալ յիւրաքանչիւր բնակութենէ։ 202 Ձեռն արկեալ եւ ի սուրբ եկեղեցիսն, տարեալ եւ զսուրբ սպաս եկեղեցւոյն սեղանոյ . գերի վարեալ զընտանիս քահանայից , եւ զնոսին կապեալ եւ եդեալ ի բանդի. եւ ինքն սփռեալ տարածեալ ասպատակաւ աւերէ զերկիրն ամենայն։ 203 Եւ գունդն , որ էր ի կողմանս Ատրպատականի , ոչ ժամանեաց ձեռն տալ ի միջոց աշխարհին։ 204 * Եւ զաւրքն, որ անդ մնացեալ էին, խոյս տուեալ յանաւրինէն մերժեցան յեզր աշխարհին, եւ դեռ պահեն * ընդ ձեզ զուխտ միաբանութեան սիրոյն Քրիստոսի։ 205 Բայց այն որ ընդ նմայն էին՝ են ոմանք, որ փախեան յիւրաքանչիւր տեղիս , եւ բազումք այն են, որ զհետ * մոլորեցան նորա ամբարշտութեանն»։
       206 * Չու արարեալ ի տեղւոջէ անտի՝ * դառնալ անդրէն յաշխարհն Հայոց * մեծաւ ստիպով եւ բազում աւարաւ եւ անչափ մեծութեամբ, եւ անտրտում ուրախութեամբ երգս ի բերան առեալ * եւ ասէին ձայնիւ. Խոստովան եղերուք Տեառն, զի բարի է , զի յաւիտեան է * ողորմութիւն նորա. ո՛ եհար զազգս մեծամեծս եւ սպան զիշխանս հզաւրս , զի բարի է , զի յաւիտեան է * ողորմութիւն նորա ։ 207 Եւ զայս սաղմոս երգելով մինչեւ ի վախճան կատարեալ աղաւթիւք փառատրութիւն սուրբ Երրորդութեանն մատուցանէին։ 208 Անդ յանձանձէր ածէր զաւրավարն զկաց եւ զմնաց զաւրականին առաջապահաւք * եւ վերջապահաւք, կողմապահաւք ողջ եւ առողջ հասուցեալ յաւուրս երեսուն մերձ ի սահմանս հայրենի աշխարհին։
       209 Ազդ եղեւ * ուրացեալն Վասակայ եւ իշխանացն որ ընդ նմա էին ՝ քաջութիւն նահատակութեան գնդին Վարդանայ յաշխարհին Աղուանից, եւ * միաբանութիւնն եւս Հոնաց։ 210 Մինչչեւ յանդիման եղեալ էին միմեանց , զգիշեր մի աւգնական գտեալ նորա ՝ փախստեայ անկանէր յամուրս իւրոյ աշխարհին. եւ այնպէս * տագնապաւ մերժեցաւ , զգերի եւ զաւարն զոր առեալ էր յԱյրարատ գաւառէ, ակամայ զիւրն եւս ի վերայ եթող եւ փախեաւ։
       211 Եւ քանզի * ժամանակ ձմերայնւոյ հասեալ էր, եւ զռոճիկս՝ թշնամեաց գնդին հարեալ էր , ոչ կարէր զմիով տեղեաւ համագունդ զաւրսն դարմանել. այլ սփռէր տարածանէր * ընդ գաւառս գաւառս աշխարհին առ ի հանգիստ ձմերոցին ։ 212 Պատուէր հրամանի տայր պատրաստական լինել կազմութեամբ առ ժամանակ գարնայնոյն ։ 213 Եւ * զսակաւս ի գնդէն յաւագ նախարարացն * գործակից իւր թողեալ, բռնանայր ի վերայ՝ ունելով զթագաւորանիստ տեղիսն։
       214 * Եւ գունդս գունդս արձակէր յաշխարհն Սիւնեաց, առնոյր եւ աւերէր զբազում գաւառս . եւ այնպէս ի նեղ արկանէր զնա եւ զամենայն զաւրսն որ ընդ նմա էին , զի զէշս եւ զձիս մեռելոտիս առ սովոյն վտանգի անխտիր ուտէին։ 215 Եւ բազում հարուածս հասուցանէր ի վերայ ուրացելոյն . մինչեւ ժողով սուրբ եպիսկոպոսացն եւ ամենայն ուխտ քահանայութեանն դառնապէս արտասուս իջուցանէին ի վերայ չարաչար վշտացելոցն , որ բոկ եւ հետի վարէին զարս եւ զկանայս փափկասունս , եւ բազում տղայք զքարի հարեալ ընկեցան յանցս ճանապարհաց։
       216 * Իբրեւ այս ամենայն աջողութիւն լինէր երկիւղածացն Աստուծոյ, ամենայն եպիսկոպոսունք եւ երիցունք * պատուէր հրամանի տուեալ աշխարհին, զողջոյն ամիսն Քաղոց պահաւք եւ աղաւթիւք առնել խնդրուածս առ Աստուած , եւ զտաւն պատերազմացն յաղթութեան խառնել ի սուրբ տաւն * յայտնութեանն Քրիստոսի, զի անխափան կացցէ մեծ յիշատակարանս այս ընդ աստուածային անանց տաւնին ։
       217 Եւ զսոյն զայս ամենայն այցելութիւնս Աստուծոյ, որ ի վերայ աշխարհին Հայոց մեծապէս երեւեցաւ, գրեցին սուրբ եպիսկոպոսունքն եւ ետուն տանել յաշխարհն Յունաց ի մեծ քաղաքն առ սուրբ ուխտ եկեղեցւոյն . զի եւ նոքա աղաւթս առնելով խնդրեսցեն յԱստուծոյ , որպէս սկսաքս ի նմին եւ կատարեսցուք։
       218 Եւ զոմն յառաջին կապելոցն Պարսկաց լուծեալ եւ ածեալ զառաջեաւ նախարարացն, խաւսէին ընդ նմա եւ ցուցանէին զամենայն վնասն որ եղեւ , կամ աշխարհացն աւերել , կամ զաւրացն արքունի հարկանել, եւ կամ որ այլ իրք առաջոյ լինելոց էին ։ 219 Եւ իբրեւ զայս ամենայն բովանդակ ցուցին նմա , միաբան լինէր * ամբաստանութիւն երկոցունց կողմանցն՝ * զառաքինեացն եւ զյետս կացելոցն. ո՜րպէս զուր եւ տարապարտուց նեղեաց զնոսա ի հայրենի աւրինացն յետս կալ , եւ զխաբէութիւն ապստամբին Վասակայ, որպէս Հայոց բանիւ խաբեաց զթագաւորն, յանձն առնուլ զմոգութիւն . իբրեւ չէր * ուրուք ընդ նմա բանս եդեալ, նա յանձնէ * սուտակասպաս լինէր։
       220 * Իբրեւ լիով զայս ամենայն իմացուցին, արձակեցին զնա * հրեշտակութեամբ յաղերս ապաբանութեան եւ ի հնարս հայթայթանաց , թերեւս կարասցեն * զեղբարս իւրեանց ի նեղութենէն գողանալ։
       221 * Այլ առ նա՝ անաւրէնն Վասակայ գուժկանքն յառաջագոյն հասեալ էին, պատմել զաղէտս տարակուսանացն, զոր անցուցեալ էր ընդ զաւրսն արքունի. եւ ամենայն ամբաստանութիւնն ի սուրբ ուխտ եկեղեցւոյն կրթեալ էր ։ 222 * Քանզի այն իսկ կամք էին անաւրինին, եթէ զմիաբանութիւն եպիսկոպոսացն քակտեսցէ ի նախարարացն. եւ զայս ոչ էր տեղեկացեալ տակաւին , եթէ հոգի եւ մարմին բաժանիցին առ ժամանակ մի՝ գոյ տեսանել ի բնութեանս , այլ որ սիրովն Աստուծոյ յուխտ մտեալ է՝ այսմ անհնար է լինել ։
       223 Արդ երթեալ այրն ի տեղի ձմերոցին, պատմեաց զայս ամենայն յականջս թագաւորին, շարժեալ դողացոյց, որ եւ յամենայն զաւրութենէն պակասեալ գտաւ . մանաւանդ զի յարեւելից պատերազմէն կորակոր եւ * ոչ բարձրագլուխ էր դարձեալ։ 224 Իբրեւ ստուգեալ հաստատեաց ի վերջին հրեշտակէն, որ եհաս առ նա , զամենայն վնասս զիւր գործոցն զխորհրդակցաւքն արկանէր։ 225 Եւ անդէն շիջանէր ի բազմաբոց բորբոքմանէն. քանզի խցաւ բերան չար խրատտուացն , որ անդադար յորդորէին զնա ի գործ դառնութեան ։ 226 Խոնարհեցաւ ի բարձր հպարտութենէն, եւ զվայրենացեալ սիրտն դարձոյց ի մարդկային բնութիւն . հայեցաւ եւ ետես զինքն լի տկարութեամբ . գիտաց եթէ զամենայն * զոր կամի առնել՝ ոչ կարէ կատարել. վասն այնորիկ եւ դադարեաց յանդուգն յարձակմանէն, եւ լռեցոյց զմոլեգնոտաբար գոչումնն ։
       227 Եւ որ մեծաձայն բարբառով որոտայր, եւ եւս ահագին հրամանաւքն զհեռաւորս եւ զմերձաւորս դողացուցանէր , սկսաւ քաղցր եւ աղերս բանիւք խաւսել ընդ ամենեսեան եւ ասել ։ 228 «Զի՞նչ ինչ վնաս գործեալ է իմ , եւ զո՞ր յանցս յանցուցեալ կամ առ ազգս կամ առ լեզուս կամ առ անձն իւրաքանչիւր։ 229 Ո՞չ ահա բազում ուսմունք են յաշխարհիս Արեաց , եւ իւրաքանչիւր պաշտամունք յայտնի են. ո՞ երբէք նեղեաց պնդեաց դարձուցանել ի մի աւրէնս մոգութեան . մանաւանդ վասն աւրինաց քրիստոնէութեանն , որպէս հաստատուն եւ ճշմարիտ կացեալ են յիւրեանց դենին, նոյնպէս եւ առ մեզ լաւագոյն քան զամենայն կեշտսն * նոքա երեւեալ են։ 230 Եւ բիծ իսկ * ոչ կարէ ոք դնել ընտրեալ աւրինաց նոցա. այլ զոյգ եւ հաւասար համարիմ դենիս մազդեզանց , որպէս եւ յարգեալ իսկ էին նոքա առ նախնեաւքն մերովք, զոր ես ինձէն իսկ յիշեմ առ հարբն իմով, որ նստէր * ի մեծ գահոյս յայսմ։ 231 Յորժամ սկսաւ անդաճել եւ քննել զամենայն ուսմունս եւ հաստատութեամբ ի վերայ եհաս, առաւել վեհ գտանէր զաւրէնս քրիստոնէից քան զամենեցուն. վասն այսորիկ * մեծարեալք շրջէին ի Դրան արքունի, եւ առատաձեռն պարգեւաւք երահիկք լինէին ի նմանէ, եւ համարձակութեամբ շրջէին ընդ ամենայն երկիր։ 232 Նա եւ որ գլխաւորքն էին քրիստոնէից , զոր եւ եպիսկոպոս անուանեն, ընծայից եւ պատարագաց արժանիս առնէր զնոսա։ 233 * Եւ իբրեւ հաւատարիմ ոստիկանս յանձն առնէր նոցա զհեռաւոր մարզսն , եւ ոչ երբէք սխալ լինէր ի մեծամեծ իրացն արքունի։
       234 Եւ դուք զմի զայն * երբէք ոչ յիշեցէք, այլ հանապազաւր ձանձրացուցէք զլսելիս իմ, խաւսելով զնոցանէ զամենայն չարութիւն։ 235 * Տեսէք՝ զի ետուք գործել ինձ զոր ինչ ոչ կամէի, եւ * եղեն վնասք մեծամեծք ի սահմանսն ի մէջ երկուց անհաշտ թշնամեաց ։ 236 Եւ մեք դեռ ի հեռաւոր ճանապարհի , եւ ոչ մի ինչ գործ պատերազմիս * ի գլուխ երթեալ, եւ դուք աստէն յիմում տանս յարուցէք ի վերայ իմ պատերազմ, որոյ չարագոյն եւս լինելոց է * կատարածն իւր քան զարտաքին թշնամեացն»։
       237 Զայս ամենայն եւ առաւել քան զսոյն խաւսէր ընդ ամենայն աւագանին, եւ զվնասս յանցանացն արկանէր * զմոգպետաւն եւ զմոգաւքն։ 238 Եւ ամենայն վզուրկքն եւ պատուական նախարարքն , որ նստէին յատենին եւ ունկն դնէին յեղյեղուկ լեզուի նորա, ամաչեցեալ կորանային եւ ընդ երկիր պշնուին, եւ զգլուխ ի վեր ոչ կարէին համբառնալ ։
       239 * Բայց սակաւք ի նոցանէ զմիտս հաճելով՝ ասէին զայս. « Այո, արքայ քաջ, այդ * այդպէս է որպէս ասացերդ, եւ արդ կարես զամենայն ուղղութեամբ նուաճել . չիք ինչ այն որ * ըստ քո կամսդ արտաքս կարէ ելանել. զի տուեալ է քեզ աստուածոցն , զի զամենայն զոր եւ կամիս՝ կարես առնել։ 240 * Մի՛ նեղեալ տագնապիր յանձն քո եւ հարկաներ զմիտս մեր ամենեցուն. թերեւս եւ դիւր իցեն հնարք իրացն կատարածի։ 241 Երկայնամիտ լեր, եւ համբերութեամբ * թողացո մարդկանդ անդրէն զքրիստոնէութիւն, եւ դոքաւք զստամբակսն ածցես ի հաւանութիւն»։
       242 * Հաճոյ թուեցաւ բանն առաջի թագաւորին. եւ անդէն վաղվաղակի կոչէր * զառաջեաւ յամենայն ազգացն որ ունէին զքրիստոնէութիւնն , որ ի զաւրու նորա էին, եւ բռնաբար արգելեալ էր զնոսա, զի մի՛ ոք իշխան լիցի յանդիման պաշտել զԱստուած։ 243 * Քանզի որ ընդդէմ կացին, չարչարեաց եւ արգել ի նոցանէ զյայտնի պաշտաւնն , եւ ոմանց ոմանց ակամայ * երկիր ետ պագանել արեգական , եւ նստոյց ի սուգ տրտմութեան զամենայն զաւրականսն ։
       244 Իսկ այն աւր հրամայէր անդրէն համարձակութեամբ ըստ առաջին կարգին հաստատուն կալ յաւրէնս քրիստոնէութեանն ։ 245 Իսկ որք յանցաւորքն էին, ոչ կամէին վաղվաղակի առանց մեծի ապաշխարութեան գալ եւ խառնել ի կարգ քրիստոնէութեան , հրամայէր թագաւորն՝ զի բռնի կալցին եւ տարցեն յեկեղեցին իւրեանց։ 246 Եւ երիցանցն համարձակէր , որպէս զիարդ եւ գիտիցեն ՝ ըստ կարգին իւրեանց արասցեն ։ 247 Եւ զհատեալ ռոճիկսն կարգէր անդրէն իւրաքանչիւր, եւ զարգելեալ բազմականսն ի նոցանէ՝ ի տեղի հրամայէր մատուցանել, եւ հանապազորդ յարքունիս մտանել ոչ արգելոյր զնոսա. եւ զամենայն որ զիարդ եւ կարգեալ էին յառաջագոյն՝ անդրէն յաւրինէր։ 248 Խոնարհէր եւ խաւսէր ընդ նոսա սիրով ըստ առաջին սովորութեանն ։
       249 Եւ իբրեւ զայս ամենայն արար եւ կարգեաց , յանդիման նոցա թողութեան հրովարտակս առաքէր ընդ ամենայն երկիր իշխանութեան տէրութեան իւրոյ վասն քրիստոնէից ։
       250 « Եթէ ի կապանս ոք կայցէ, արքունի հրամանաւ արձակեալ լիցի. եւ եթէ ինչք ուրուք յափշտակեալ իցեն , դարձցին անդրէն։ 251 Սոյնպէս եւ երկիրք , եթէ հայրենիք, եթէ պարգեւականք եւ եթէ քսակագինք , եւ * հանեալ ուրուք իցէ, հրամայեցաք զի դարձցին»։
       252 Եւ իբրեւ այսմ ամենայնի զնոսա տեղեակս առնէր, խնդրէր ի նոցանէ վկայութիւն հաւատարմութեան յերկիրն Հայոց, եւ երդմամբ յուխտ * մտանէր առաջի նոցա՝ հաստատութեամբ ամենայն մեծամեծաց իւրոց, եթէ «Ոչ ինչ յիշեցից ամենեւին զքէն վրիժուցն խնդրելոյ։ 253 Որպէս ունէիք յառաջ ճշմարտութեամբ զաւրէնս ձեր, այսուհետեւ * առաւել կալարուք. բայց միայն ի ծառայութենէ մերմէ մի՛ ելանէք»։
       254 Զայս ամենայն գրէր եւ ցուցանէր յերկիրն Հայոց * եւ ի բազում յայլ աշխարհս, որ ունէին զաւրէնս քրիստոնէութեան . եւ ինքն գաղտ խորամանկեալ փութացեալ դեսպանս առաքէր առ Մարկիանոս կայսր ։ 255 Եւ իբրեւ ստուգեալ ճշմարտեաց, եթէ Հոռոմք ի բաց կացին ձեռնտու լինել քրիստոնէութեանն ոչ զաւրու աւգնականութեամբ * եւ ոչ այլ իրաւք, դարձեալ անդրէն ի նոյն յառաջին կարծիս մոլորութեանն շրջեցաւ։ 256 Զի զյաջողութիւն իրացն ի ձեռն իւրոց պաշտաւնէիցն հրամայէր . եւ այնպէս ածէր զմտաւ, եթէ ըստ առաջին կարծեացն կատարեսցեն զամենայն։
       257 * Իսկ Հայք թէպէտ եւ ընկալան զգիրն խաբեբայ ողոքանաց թագաւորին, որ ի վերոյ ունէր զաւետիս կենաց եւ ի ներքոյ զդառնութիւն մահու, զարմացեալ ընդ թերի խորհուրդսն՝ ասէին ցմիմեանս. «Քանի՜ լիրբ է խորամանկ խաբէութիւն նորա, զի երկիցս եւ երիցս զփորձ առեալ կշտամբեցաւ եւ ոչ ամաչէ։ 258 Եւ տեղեակ եղեալ մերոյ անքակ միաբանութեանս, տակաւին լրբի եւ լկնի. զհետ մտեալ՝ կամի զմեզ լքուցանել։
       259 * Իսկ հաւատասցո՞ւք անհաստատ հրամանի նորա . զո՞ր բարեգործութիւն տեսաք առ ամենայն եկեղեցիս , որ են յաշխարհին Պարսից։ 260 Զի որ * ինքն իւր չար է, այլում բարի ոչ կարէ լինել . եւ որ ինքն ընդ խաւար գնայ, այլում ոչ առաջնորդէ ճշմարտութեան լուսով ։ 261 Որպէս զի չիք յանիրաւութենէ արդարութիւն, այսպէս եւ ոչ ի ստութենէ ճշմարտութիւն, սոյնպէս եւ ի խռովասէր մտաց՝ ակնկալութիւն խաղաղութեան։
       262 Այլ մեք ապրեալքս զաւրութեամբն Աստուծոյ, եւ * հաստատեալք հաւատովքն ի յոյսն Քրիստոսի , որ եկն եւ * էառ ի սուրբ կուսէն զմարմին մերոյ բնութեանս, եւ միացեալ անբաժանելի աստուածութեամբն՝ ընկալաւ * զչարչարանս մերոյ մեղաց ի յիւր մարմինն, եւ նովին խաչեցաւ եւ թաղեցաւ եւ յարուցեալ երեւեցաւ բազմաց, եւ վերացաւ յանդիման աշակերտացն առ Հայր իւր , եւ նստաւ ընդ աջմէ զաւրութեանն , զսոյն հաւատամք Աստուած ճշմարիտ, եւ նմին ակն ունիմք, որ փառաւք Հաւր եւ զաւրութեամբ գայ յարուցանել զամենայն ննջեցեալս , եւ նորոգել զհնութիւն արարածոց , առնել համառաւտս յաւիտենից ի մէջ արդարոց * եւ մեղաւորաց։
       263 Ոչ պատրիմք իբրեւ զտղայս , եւ ոչ մոլորիմք իբրեւ զանտեղեակս , եւ ոչ խաբիմք իբրեւ զտգէտս, այլ պատրաստ եմք ամենայն փորձութեանց ։ 264 Եւ աղաչեմք զԱստուած, եւ անդադար խնդրեմք ի բազում ողորմութենէ նորա, զի յորում սկսաք ՝ ի նմին եւ կատարեսցուք քաջութեամբ, եւ ոչ վատութեամբ ։ 265 Զի արդ արեւելք եւ արեւմուտք գիտացին զձեր աստուածամարտդ լինել , եւ զմեզ ի զուր սպանանել ի վերայ ամենայն վաստակոցն մերոց։ 266 Վկայեն մեզ * երկինք երկնաւորաւք * եւ երկիր երկրաւորաւք, եթէ չեմք ինչ մեղուցեալ * ի միտս մեր անգամ. եւ ի վերայ պարգեւաց եւ բարիս առնելոյ մեզ՝ զճշմարիտ * կեանս կամիք հանել ի մէնջ, որում չիք հնար, եւ այլ մի՛ լիցի։
       267 * Իսկ արդ հաւատասցո՞ւք անարժան բերանոյ նորա, որ ստիպէր չարաչար յուրացութիւն , եւ այսաւր առանց մի ինչ բարիս գործելոյ լինիցի՞ նա քարոզիչ աւետեաց ։ 268 Եւ որ հայհոյէրն զՔրիստոս, եւ ուրացուցանէր ի նմանէ զհաւատացեալս , այսաւր ակամայ խոստովանութեանն ոչ կարեմք վաղվաղակի յանձն առնուլ։ 269 Եւ որ երդնոյրն ի սնոտի պաշտամունս իւրոյ մոլորութեանն՝ անցուցանել զամենայն չարչարանս ընդ պաշտաւնեայս եկեղեցւոյ, արդ եկեալ գողանալով գոհութիւն մատուցանէ , եւ այնու կամի զամենայն չարութիւն իւր ի մեզ հեղուլ։ 270 Ոչ այդմ հաւատամք, եւ ոչ զսուտ հրամանդ յանձն առնումք»։
       271 Իսկ նա իբրեւ գիտաց , եթէ ոչ կարեմ քակել զհաստատութիւն միաբանելոցն, յայնժամ քակեաց յինքենէ զծերն լի դառնութեամբ, յորում հանգուցեալ էր սատանայ զաւրութեամբ իւրով, եւ բազում գործեալ էր նորա նախճիրս. որոյ կերակուր կամաց իւրոց էր ի մանկութենէ անարատ մարմին սրբոց , եւ ըմպելի անյագութեան * նորին՝ արիւն անմեղացն։ 272 Յաւելոյր եւս ի վերայ չարութեան նորա եւ զիւր մահաբեր հրամանն . գունդս գունդս յամենայն աշխարհացն գումարէր ընդ նմա, եւ բազում երամակս փղաց յղէր ընդ նմա։
       273 Հասեալ մերձ ի սահմանս Հայոց՝ մտանէր ի քաղաքն Փայտակարան , եւ զզաւրսն ամենայն սփռէր տարածանէր շուրջ զքաղաքաւն առ ի զգուշութիւն պատրաստութեան իւրոյ չարահնար խորհրդոցն ։ 274 Եւ յամուր որջն մտեալ հին վիշապն չարաթոյն , եւ բազում կեղծաւորութեամբ զինքն թաքուցանելով յաներկիւղութիւն , հեռաւորացն ահագին ձայնիւ սաստէր . եւ ի մերձաւորսն իբրեւ զաւձ սողալով փչէր։ 275 Սա էր * իշխան եւ հրամանատար ամենայն տէրութեանն Պարսից, որում անուն էր Միհրներսեհ , եւ չէր ոք ամենեւին, որ իշխէր ըստ ձեռն նորա ելանել։ 276 Եւ ոչ միայն մեծամեծք եւ փոքունք, այլ եւ ինքն թագաւորն * հրամանի նորա անսայր . որոյ եւ ձախող իրացն իսկ * բուռն հարեալ էր նորա։