Տաղեր

Յայտնեմ ձեզ իրս ժամանակի,
Որ կատարէր մերում ամի,
Սուլթան Մուրադն, յազգէն տաճկի,
Սուրկուն արար յԸստամպօլի:

Արձակեցաւ պատերազմի,
Զդէմս իւր եդեալ յարեւելի,
Ընդ հրապաշտ արքայն Պարսկի,
Որ շահ նոցա Սեֆի ձայնի:

Կեսարիայ երբ հասանի,
Որ Կապադովկիայ անուանի,
Կողմանս նորա հայեալ լինի,
Գիւղս տեսեալ ի յաւերի:

Ո՞ւր են, հարցեալ, մարդիք սորի,
Որ շինութեամբ չէ այս տեղի:
Նոքա ետուն պատասխանի.
Գնացեալ, ասեն, յԸստամպօլի:

Բանս գրեաց ի հրովարտակի,
Առ պահապանն Բուզանդի,
Զի` Որք եկեալ յԱնատօլու
Փութով ի տեղիսն առաքեցի:

Ի սուրհանդակ զհրովարտակն ետուն
Եւ յՍտամպօլ փութացուցին,
Առ պահապանն քաղաքին,
Վաղվաղ կատարել զբանս գրին:

Էր խայմախամ Պայրամ փաշան,
Որ ունէր հուքմ եւ հրաման,
Զի վէզիրն ի մարտ էր ընդ ինքեան,
Սա էր կացեալ նորա փոխան:

Հազար ութսուն եւ չորս թիւ էր,
Մայիս ամսոյ տասն եւ ինն էր,
Օրն չորէքշաբթի անուանէր,
Որ հրովարտակն նայ հասանէր:

Յորժամ որ նա զգիրն եբաց,
Ետես զպատճենն, որ կայր գրած,
Ասաց` Որպէս իրք հրամայեաց,
Մինչ ընդ թշնամիսն մարտ չէ մտած:

Լինէր նմա զդիմի ունել,
Պարտել զթշնամիսն եւ յաղթել
Եւ գալ յաթոռ իւրում նստել,
Ապա թէ զայս բանս կատարել:

Իսկ թագաւորին էր սաստիկ գրել,
Զբանն չկարաց այլայլել,
Շուտով զհրամանն ետ կատարել,
Զերէք ազգն քաղքէն հանել:

Հրաման արար մունետիկի`
Աղաղակի մէջ քաղաքի,
Մինչ քսան օր որ լինի,
Քառասնամից եկեալ ոչ ոք գտցի:

Գուժն ի բերան մունետիկին,
Ըստ կիտակուլ մարգարէին,
Նա քարոզէր զբան արարչին,
Սա` զհրամանս իւր արքային:

Աբեթացիքն, որ Հայք ասին,
Եւ Սեմայ ազգն, որ Յոյնք լսին,
Եւ Տաճիկք` զարմը Հագարին,
Որք յարեւելից եկեալ էին:

Յորժամ լուան զբօթն զայն,
Միջաբեկան ամենեքեան,
Շուկայքն ամէն խափանեցան,
Կրպակից դրունք փակեցան:

Ելեալ յերկիրսն ցրուեցան
Եւ ի գաւառս պանդխտացան,
Որպէս երգէ մարգարէն այն`
Դաւիթն ընտրեալ աստուածաբան:

Զի բաժանեցան եղբարք քըւերէ,
Որոշեցան դուստրք մօրէ,
Զատս կացին արք ի յարակցէ,
Եւ բարեկամք բարեկամէ:

Դստերք առ հարս իւրեանց լային,
Թոռունք առ հանիկսն ողբային.
Մեք զի՞նչ առնեմք յօտար երկրին,
Որ զմեզ խարիպ երկիր տանին:

Զի մէք սնաք մէջ քաղաքի,
Ոչ տեսաք զերես արեւի,
Որպէ՞ս ապրիմք գիւղամիջի,
Որ եւ չգիտեմք զգործ երկրագործի:

Ծնօղքն յորժամ զայս լսէին,
Սիրտքն առաւել ճմլէին,
Որպէս քերչօք քերեալ մարմին,
Քացախ արկցեն վերայ վիրին:

Զի էր կսկիծն նոցա մին,
Որ բնակութեանց արտաքսէին,
Յորժամ եւ զայս տեսանէին,
Եւս քան զեւս մորմոքէին:

Այլ եւ փեսայացուք բազումք կային,
Որ հարսնացուքն յայլուստ էին,
Սակս չզատելու միմիանց զնոսին,
Զհարսանիսն աստ առնէին:

Այսօր նոցա պսակ դնէին,
Վաղիւ ճանապարհ ձգէին,
Փոխան յուրախութեան տեղին,
Սգով զսիրտ նոցա լնուին:

Հարսունքն զքօղս պատառէին,
Փեսայք զթագս յերկրի հարին,
Աղիողորմ կական բարձին,
Զի ի սիրելեաց բաժան կացին:

Եւ անարգել կանայք զհերս փետին,
Արիւնախառն արտասուեցին,
Հող զգլխով արկանէին,
Զի զյուր երթալն ոչ գիտէին:

Յղի կանայք վայըս տային,
Ստնդիայք զնոյն երկրորդէին,
Ոմանք զմանուկս ձգէին,
Ըստ հրամանի Տեառն բանին:

Զի ոմն երթայր Նիկոմիդիայ,
Ոմն գնայր Բութանիայ,
Ոմն ճեպէր Կեսարիայ,
Այլք փութային Գալատիայ:

ՅԵւդոկիայ եւ Սեբաստիայ,
Որ եւ միմիանց են մօտակայ,
Ի Տիւրիկէ քաղաք որ կայ,
Յերապօլիս ՚ւ ի գիւղս նորա:

Դարանաղեաց եւ յԵրզնկան,
Թէոդուպօլիս եւս գնան,
Այլք` մեծ քաղաքն Բերիայն,
Տիգրանակերտ ՚ւ Եդեսիայն:

Գիւղք եւ քաղաք, որ հետ նոցին,
Լցան նոքա ամենեքին,
Այլ ճանապարհի, թէ զինչ կրեցին,
Է' գիտելի Ստեղծողին:

Շատք ցամաքով ընթանային,
Եւ շատք` նաւով Պոնտոս գնացին,
Որք ոչ տեսեալ չափն ծովին,
Վարանէին վերայ նորին:

Ալեկոծմամբ եւ տատանմամբ
Գնացեալ Պոնտոս հասանէին,
Զնաւահանգիստն անդ առնէին,
Անտի յերկիրսն ցրուէին:

Իսկ ո՞ պատմէ զաղէտ սոցին,
Զծովու եւ զցամաքին,
Բայց թէ մաքուրն Երեմիայ,
Որ ողբ երգէր յԻսրայէլին:

Յորոց միջոյ փրկեաց զիս Տէր,
Որ քաղդէացոց նման էր,
Լեզու չբաւէ զաղետս պատմել,
Զի տեսողաց սիրտն ճմլէր:

Զի ժամանակն էր յունիսին,
Որ տօթոյն կապարք հալէին,
Հովանոցի կալ չկարէին,
Զտնարգելս ի տանց արտաքսէին:

Ի մեր մեղաց ելեալ բանս այս,
Զոր եւ խօսեցաւ Եսայեաս.
Որք փախիցեն ծերպս վիմաց,
Անկցին դարձեալ ի խորս, ասաց:

Ծերպ վիմաց էր մեզ Ըստամպօլ,
Մեք բնակեաք արձակ եւ պօլ,
Չպահելով զՏեառնն բան,
Ընկեց ի խորխորատ ՚ւ ի կօլ:

Զսակաւ բանիկս ի յոտ հանի,
Անիմաստ դպիրս Ակընցի,
Զանունս յիշման չեմ արժանի,
Այլ յառաջագրէն ծանիցի:

Փառս տամ Հօր` ազատողի,
Եւ Միածնին` մեզ փրկողի,
Սուրբ Հոգոյն կեցուցանողի,
Երրորդութեանն միակի: