Օգուտ Բժշկութեան

Որ ի վեր տայ կամ ճղքի եւ կամ ուռի պռկներն մարդուն

Պատճառ ճղքելուն

Դէվճանիսն ասէ, թէ այս ի սաֆրային եւ ի յարեան խառնուելուն լինայ, եւ պռկունքն ի վեր տայ եւ ճղքի. եւ բնութեան չորութեան պատճառն է որ լինի։

Նշան ճղքելուն եւ վեր տալուն այն է, որ մանր ուռի եւ վեր տայ եւ կարմրի. եւ ճղքելուն նշանն այն է, որ պռկունքն խոշրի եւ ճղքի եւ պատզէտ չոր խոց լինայ։

Ստածումն ճղքելուն եւ վեր տալուն։

Դէվճանիսն ասէ, թէ ի կիֆալէն երակ առ եւ իսպիտակ մորհամ օծէ, եւ թէ մուրտասանկ եւ գղթոր եւ մոմ եւ վարդի ձէթ զէտ մորհամ արա եւ օծէ՛։ Եւ թէ ի ստամոքն պեղծ խառնուած կենայ՝ տո՛ւր զհալիլային զմտպուխն որ սրբէ զանձն. եւ կուլանկուպին փրփրեմի ջրով տուր. եւ ազոխով ապուր տուր եւ հաւձագ, եւ ի քաղցր եւ ի սուր իրաց պահէ՛ զքեզ։

Գեղիանոս ասէ, թէ պռկնացն ճղքելն ի յանձինն սավտայէ լինի՝ տո՛ւր հապի այարիճ եւ հաւու եւ սագու եղ. եւ իսպիտակ մոմ հալէ եւ օծէ՛. եւ գառին միս տուր եւ հաւու. եւ տո՛ւր անօթեց մանուշկի եւ խաշխշի շարապ, եւ զայն նօսր կեղեւն որ հաւկթին վրան է՝ ի վրան կպուր. եւ շինէ՛ զայս մորհամ, օգտէ. - Ա՛ռ հաւու եղ Ի դրամ եւ գղթոր, նշայ եւ քիթրայ եւ իսպիտակ դեղ Բ Բ դրամ. զամէնն ծեծէ՛ եւ մաղէ՛ եւ մորհամ արա եւ օծէ՛. եւ զնստատեղն այլ օծէ. եւ թէ մոմ եւ վարդի ձէթ եւ հաւու եղ եւ հաւկթի սպիտակուցով մորհամ արա եւ օծէ՛. եւ թէ քիթրայ եւ նշայ եւ գղթոր եւ իսպիտակ դեղ եւ հաւու եղ զամէնն զէտ մորհամ արա եւ օծէ՛. օգտէ աստուծով։

Պատճառ ուռելուն

Ապուճարեհն ասէ, թէ որ զէտ կոծիծ լինայ եւ զէտ շիտ ի պալղամին յաւելվածուն. եւ այն որ զէտ սունկ լինի՝ եւ աւելի թանծր արիւնէ լինի որ ժողվի ի տեղին։

Նշան ուռելուն այն է որ զէտ շտեր լինայ, այն է, որ թէ կարմիր լինի՝ յարենէ, եւ թէ իսպիտակ՝ պալղամէ։ Սունկն այն է, որ զէտ խաղողի հատ ի պռկունքն բուսնի եւ կախվի։

Ստածումն ուռելուն պռկնացն։

Ապուճարեհն ասէ, թէ այս ուռեցն արեան յաւելվածուն լինի՝ ի կիֆալէն երակ առ եւ ապիկիս արկ. եւ թէ բնութիւնն կապ լինայ՝ լուծէ՛ մրգաջրով եւ քաղցր եւ թթու նռան ջրով եւ շաքրով եւ սալորի շարապով. եւ թէ արեան սրութիւնն չի պակսէ՝ զհազազն վարդի ջրով օծէ՛, եւ ուռեցն երթայ. եւ մոմ ըռուվան օծէ. եղկ ջրով լվա՛. եւ կերակուր պակաս տուր. եւ ի քաղցրէ եւ ի մսէ պատրաստէ՛. եւ թթվնի կեր. եւ այն որ զարիւնն սրացնէ մի՛ ուտեր։

Թիատուղ ասէ, թէ ստածումն սնկան որ ի պռկունք լինի այն է, որ Դ կիֆալին երկէն երակ առնես եւ ապիկիս արկանես, եւ զմուրտասանկն եղով տրորես եւ օծես. օգտէ։ Եւ թէ այսով չի յաջի՝ լաւն այն է, որ ճղքեն եւ զաւելի միսն հանեն եւ Բ կողմանէ կարեն որ չի ծռի պռկունքն։ Եւ յայնժամ զաֆրան եւ վարդ եւ անծրութ տրորէ՛ եւ ի վրան ցանէ եւ բարձ դիր եւ կապէ՛. եւ մէկալ օրն բա՛ց եւ մորհամ դիր։ Եւ կերակուր ազոխի ապուր եւ սպանախ ապուր եւ նշի ձիթով. եւ ի ծանր կերակրէ պատրաստէ՛։

Ըռուֆօսն ասէ, թէ ա՛ռ ոսպ եւ պրինկի ջուր եւ աքլիլմէլիք եւ տուղտ. զամէնն եփէ՛ հաւկթի դեղնուցով եւ ի վերայ դիր եւ հաւու եղով. շատ օգտէ կամօքն արարչին։