Օգուտ Բժշկութեան

Որոյ խռչակն ուռի եւ կամ զանկիկն կախվի եւ իջնու

Պատճառ խռչակին ուռելուն

Ըռուֆօսն ասէ, թէ սուր եւ աւելի տաք յարենէ լինայ եւ ի սաֆրային սրութենէն, եւ կամ պալղամին եւ սավտային աւելվածուն. որ այս Դ-էն մէկն աւելնայ եւ կամ Բ, ուռեցնէ։

Նշան խռչակին ուռելուն այն է, որ յարենէ լինի՝ ցաւն խիստ եւ գունն կարմիր. եւ այն որ ի սաֆրայէ լինի՝ ծարաւ ունենայ եւ ցաւն խիստ լինի. եւ որ ի պալղամէ՝ կակուղ է. որ սավտայէ՝ շատ քաշէ։

Ստածումն խռչկին ուռէցին։

Ըռուֆօսն ասէ, թէ այս ուռենալն ցեղ ու ցեղ լինայ, եւ ազգի ազգի անուանեն. եւ լինի որ խռչակն լման ուռի. եւ զայս չէ պատեհ որ կտրեն, այնոր համար որ արիւնն չի դադրիր։ Եւ լինի որ խռչկին վերն ուռի, եւ այն զէտ խաղող լինի, եւ պատեհ է զայն կտրել. եւ յառաջն զանձն յիստկէ՛։ Եւ լինի որ խռչկին տակն ուռի. մի՛ կտրեր, զի վնաս է։ Եւ այն որ յարենէ լինայ՝ կիֆալէն երակ առ եւ խաղաջ արա թթի շարապով եւ ըռեւաճի. եւ թէ չի յաջի՝ լուծումն արա սալորի ջրով եւ չոր վարդ եւ նռան կեղեւ եւ գղտոր եւ աղտոր եւ ոսպ եւ մրտի պտուղ եփէ՛ եւ խաղաջ արա, եւ գարէջուր տուր նշի եղով, եւ աղտոր եւ նռան ապուր։ Եւ թէ ի սաֆրայէ լինայ՝ լուծէ՛ խիարշամպով եւ թարանկուպինով, եւ շնխաղողի եւ փրփրեմի ջրով խաղաջ արա, եւ ասպաղօլի եւ սերկեւիլի կտի լուապ տուր, եւ խաշխշի շարապ տուր։ Եւ թէ պալղամէ լինի՝ զանձն յստկէ՛ այարիճով եւ թզի ջրով, եւ կուլանկուպին եւ սիսռան ջուր. եւ հով իրաց պատրաստէ՛։ Եւ թէ սէվտայէ լինի՝ տուր զմտպուխ աֆթիմոնն. եւ տաք ճուլապով խաղաջ արա. եւ օգտէ ամենայն տաք եւ գէճ իրվի. եւ ամենայն թթվէ պատրաստէ՛. օգտէ աստուծով։

Պատճառ զանկիկին կախվելուն

Սապիթ Կուռանն ասէ, թէ թանծր խառնուածոց է եւ կամ այրած յարենէն կայ որ կու լինի. ուռեց մն այլ ի յարենէ եւ կամ սաֆրայէ եւ պալղամէ կու լինի։

Նշան զանկիկին կախվելուն այն է, որ զէտ նշեր իջնու ի վայր. եւ այն որ ուռի՝ նա զթուքն չկարէ կլնուլ իսկի եւ զշունչն դիժար առնու։

Ստածումն զանկիկին կախվելուն։

Սապիթ Կուռանն ասէ, թէ ի կիֆալէն երակ առ եւ լուծումն արա սակամոնով եւ հալիլայով. եւ թէ տաքութեան նշան երեւնայ՝ խաղաջ արա խառթութի ջրով եւ հազրի ջրով, որ ծեծես եւ քամես եւ եփես, որ ջրին կէսն մնայ եւ խաղաջ արա. եւ թէ օգտէ՝ ապիկիս արկ ի վիզն եւ զան այրած արիւնն ի դուրս հան. եւ յետոյ աղտորի եւ գնծի ջրով խաղաջ արա։ Եւ թէ ցաւն գիճութենէ եւ հովութենէ լինայ՝ ա՛ռ Ա նուկի մանեխ եւ ծեծէ՛, եւ տաք թզին ջուրն խառնէ եւ խաղաջ արա եւ անուխով մազմատայ արա. օգտէ։

Բագարատն ասէ, թէ հոկնայ արա կակուղ, եւ գարէջուր եւ մրգաջուր տուր. եւ նշի ձիթով եւ գնծաջրով խաղաջ արա։ Եւ թէ ուռէցն ի թարախ դառնայ՝ լաւն այն է, որ կաթնով եւ նշի ձիթով խաղաջ առնես. եւ թէ ի հովութենէ լինայ՝ ընկուզի շարապով արա զխաղաջն, որ իջնու ուռէցն. սիսռան ջուր տուր։ Եւ թէ չի յաջի եւ յերկարէ՝ լաւն այն է, որ կտրես. եւ յետոյ մատնէհար կաւ խաղաջ առնես։ Եւ թէ ջերմն ունենայ՝ հաւկթի իսպիտակուցով եւ վարդի ձիթով խաղաջ առնես։ Եւ տո՛ւր մուզաւարայ եւ զերպայ, եւ ամենայն տաք որ ծանր կերակուր լինի՝ պահէ՛ եւ այն որ պատեհ է ի ժմուն՝ զայն կեր. օգտէ աստուծով։