Օգուտ Բժշկութեան

Որոյ զանկիկն ի վայր իջնու կամ ի տաքէ լինայ կամ ի հովէ լինայ

Պատճառ ի տաքէ լինի

Մասրճուէն ասէ, թէ գիճութիւնն ի յարիւնն խառնի եւ իջնու ի բերնին առաստաղն եւ ժողվի, եւ այն գիճութիւնն վատուժցնէ։

Նշան որ ի տաքէ լինայ այն է, որ յորժամ զբերանն բանայ եւ զլեզուն հանէ՝ նա ի լեզուն դիպի եւ կարմիր լինայ եւ ցաւունայ խիստ։

Ստածումն որ ի տաքէ լինի։

Մասրճուէն ասէ, թէ ստածումն այն է, որ ի կիֆալէն երակ առ. եւ քացխով եւ վարդէջրով խաղաջ արա. զմուրտն եւ զսանտալն ծեծէ՛ եւ քիչ մն քաֆուր խառնէ եւ օծէ՛. եւ թէ պանրաջուր եւ աղ եւ գղթոր եւ քացախ խաղաջ արա. եւ զկակուղ դեղերն ի բան տար, որ է նշան քիթրան եւ պզր ղաթունի լուապն եւ սերկեւիլին կուտն եւ տղտին հունտն եւ որ նման է սոցա. եւ պզր ղաթունի լուապէն յետեւ գարէջուր եփէ մատուտակով եւ խաղաջ արա։

Մատէին ասէ, թէ այս այլ ի խռչկին ուռէցնուն է, եւ երակ առնուլն եւ լուծումն օգտէ։ Եւ տո՛ւր զթզին շարապն եւ վարդէջուրն եւ գնծաջուր. եւ հազարի ջրով խաղաջ արա. եւ սանտալ եւ քաֆուր օծէ. եւ ի տաք իրաց պահէ՛ զքեզ, եւ տո՛ւր ազոխի ապուր եւ որ նման է սոցա. եւ ապիկիս արկ, եւ տաք եւ քաղցր իրաց պահէ՛ զքեզ։

Հունան ասէ, թէ դեղն այն է, որ երակ առնես եւ ապիկիս արկ, եւ տաք եւ քաղցր իրաց պահէ՛ զքեզ։

Հունան ասէ, թէ դեղն այն է, որ երակ առնես եւ տաս զհալիլային մտպուխն եւ շնխաղողի ջուր եւ աղտորի ջուր. եւ գղթորի ջրով խաղաջ արա. եւ թէ պուկն պնդի՝ բողկի եւ թթի ջրով խաղաջ արա. եւ ճուլինար եւ վարդ եւ սանտալ եւ քաֆուր եւ թթի ըռուպ յիրար խառնէ եւ օծէ՛ մատամբդ. օգտէ։

Պատճառ որ ի հովէ լինի

Ապուճարէհն ասէ, թէ սուր պալղամն յաւելցել է եւ իջեր է շատ սուր գիճութեամբ եւ թուլացուցել է։

Նշան որ ի հովէ լինայ այն է, որ զանկիկն յերկաննայ քան զառաջն եւ գունն իսպիտակ. եւ թէ տաք իրք ի բերանն առնէ՝ դիւրաւ գայ. եւ ցաւն խիստ չի լինայ, եւ զկերակուրքն դժար կլնու։

Ստածումն որ ի հովէ լինայ։

Ապուճարէհն ասէ, թէ ապքամայ եւ մանեխ եւ սրքնճուպինով խաղաջն լաւ է եւ քացխով եւ վարդէջրով. եւ նշատրով օծէ եւ տո՛ւր ստետպայ. հին մեղրով խաղաջ արա. եւ դժար այն է որ կտրես, եւ արիւնն չարգիլի. եւ թթու նուռն ծեծէ՛ ճրագվովն եւ խաղաջ արա. եւ կտրելն լաւ է։

Սահակն ասէ, թէ տուր զթզին մտպուխն որ յիստկէ զգլուխն եւ զըղեղն, եւ անօթեց չամիչ եւ վարդ մուրապայ տուր եւ սրքնճուպին պզուրի տուր. եւ մանեխով խաղաջ արա. եւ զանկիկն սաւտով եւ սնպուլով օծէ. եւ հով իրաց պահէ՛ զքեզ օ, եւ սիսռան ջուրն օգտէ։

Էհանան ասէ, թէ զղուստն մեղրով տրորէ՛ եւ խաղաջ արա. եւ զսամիթն ծխէ՛։ Եւ զայս դեղս արա. օգտէ. - Ա՛ռ մամիսի քամուքսն եւ վարդ, աղտորի հունտ եւ զաֆրան եւ թուտարի, եւ ծաթրին եւ մատուտակ եւ ակրկարհայ եւ նռան կեղեւ, եւ պղպեղ եւ տարապղպեղ, եւ քազմազու եւ զարտաչաւ եւ դեղին հալիլայ Ա Ա բաժին, եւ շիպ եւ հազազ եւ հինայ եւ ղաղուլայ եւ զառնեխ կարմիր եւ ղուստ կէս կէս բաժին, եւ զամէնն աղա՛ եւ մաղէ՛ եւ օծէ ի տեղն որ զանկիկն է. օգտէ աստուծով։