Օգուտ Բժշկութեան

Խաֆախան որ է սրտին տրփալն եւ խաղալն մարդոյն

Պատճառ որ ի տաքէ լինի

Մասրճուէն ասէ, թէ կամ յարենէ կամ սաֆրային սրութենէն, որ յիրար խառնի եւ ի սրտին բոլորն ժողվի եւ ուռէց առնէ սրտին ամնին, զսիրտն վատուժցնէ։

Նշան որ ի տաքէ լինի այն է, որ կուրծքն տաք լինի եւ երակն սուր. եւ այն որ ուռէց լինի՝ այն է որ շունչն նեղնայ եւ կարճնայ. եւ հիւանդն թուլնայ եւ շատ տապի եւ թասայի։

Ստածումն որ ի տաքէ լինի։

Մասրճուէն ասէ, թէ բասիլիկէն երակ առ եւ Բ Գ հեղ արիւն հան. եւ գինծ եւ վարդ եւ տապաշիր Ա Ա դրամ. զամէնն ծեծէ՛ եւ խնծորի ջրով եւ թուրինճի ջրով խմէ՛. եւ թէ Ժ դրամ հազարն տրորես եւ Կ դրամ մածուն խառնես եւ ուտես՝ շատ օգտէ։ Եւ տո՛ւր զայս. - Ա՛ռ տապաշիր Ժ դրամ, եւ վարդ Դ դրամ, քապապայ եւ ղաղուլայ եւ հալ Գ Գ դրամ. զամէնն դրջէ՛ Գ լիտր մածնով եւ յամէն օր կեր կէս լիտր. օգտէ, եւ թէ Ա ափ հազրի հունդ եւ Ա չոր գինծ ծեծես, Ա ճանկ ծեծած տաքսիմատ եւ յինքն խառնես եւ տաս հումազի շարապով. եւ խնծորի շարապն օգտէ։

Սահակն ասէ, թէ երակ առ եւ Բ նռան շարապն տուր. եւ թմրհնտու ջուրն տուր անօթեց։ Եւ տո՛ւր զայս սֆուֆն. օգտէ. - Ա՛ռ Բ խիարի հունտ, եւ դդմի հունտ եւ փրփրեմի հունտ Ե Ե դրամ. ծոր եւ տապաշիր եւ մատնէհար կաւ եւ հայկաւ Գ Գ դրամ, եւ քահրուպար եւ մարգարիտ եւ զրեւանդ բոլոր Ա Ա դրամ. զամէնն աղա՛ մանր եւ խառնէ՛ ի գինին. եւ քիչ մն հապի ղուղիայ եւ թէ խառնէ՛ եւ տո՛ւր հանապազ. եւ թէ կուրս, քաֆուր եւ սրքնճուպին շարապի խառնես եւ տաս՝ շատ օգտէ. եւ յետեւ այնոր մածուն եւ զերպայ ուտէ. եւ հաւձագ տաս ազոխ ապրով. շատ օգտէ աստուծով։

Պատճառ առ ի հովէ լինի

Գեղիանոս ասէ, թէ պալղամին եւ գիճութեան յաւելվածուն լինի, որ ի սրտին մաշկն ժողվի. եւ այն որ ի սավտայէ լինի՝ բնութիւնն ի սրտին մաշկն ղրկէ եւ ուռեցնէ։

Նշան որ ի հովէ լինայ այն է, որ երակն կակուղ լինի եւ գունն կարմիր չի լինի, եւ ի կուրծքն տաքութիւն չի լինի. եւ այն որ ուռէց է՝ այնոր թալկտիլ ասեն եւ շունչն կարճնայ։

Ստածումն որ ի հովէ լինի։

Գեղիանոս ասէ, թէ տո՛ւր զամբրաւին ճուարիշն եւ զաւագ թրիաքն. եւ այս սֆուֆն օգտէ. - Ա՛ռ յօտ եւ ղարանֆիլ Ա Ա դրամ, քահրուպայ եւ թուրինճի կեղեւ եւ կաւզի պռաւղու, եւ պանտրանճի պավայի հունտ, եւ սօտ եւ չոր գինծ եւ ամլաճ Գ Գ դրամ, պուստ եւ մարգարիտ, հում ապրիշում այրած եւ լազվարդ քար եւ մազտաքէ Բ Բ դրամ. զամէնն մանր ծեծէ եւ տո՛ւր ժմուն Ա դրամ. եւ խնծորի եւ պատրանճ պուայի շարապն օգտէ. եւ թէ զլեղի մշքադեղն տաս հին ամպակ գինով՝ օգտէ. եւ Ա դրամ անղուրտիայ տուր տաք ջրով, օգտէ. եւ զտիզկանէփայտն տուր մշքադեղով. օգտէ։

Մասեհն ասէ, թէ տո՛ւր զմշքադեղն։ Եւ այս դեղս օգտէ. - Ա՛ռ մազտաքէ եւ տարչինի եւ պղպեղ եւ սինապար եւ ֆարանճամիսք եւ պատրանճ պուէն եւ շատնաճի հունտ եւ չոր գինծ եւ սունպուլ Ա Ա դրամ, եւ քահրուպար եւ մարգարիտ եւ տապաշիր կէս կէս դրամ, մուշք Ա դանկ. զամէնն աղա՛ եւ մաղէ՛ եւ քապիլու մեղրով շաղվէ՛ եւ տո՛ւր, օգտէ. եւ թէ Ա ափ ամլաճ եւ Ա ափ սեւ հալիլայ ջրով եռցու եւ քիչ մն մեղր խառնէ մինչեւ մեղր մնայ, եւ քամէ՛, եւ զայս յիշած դեղերն խառնէ եւ շաղվէ՛ եւ տո՛ւր յամէն ժամ. օգտէ, եւ ղալիայ օծէ ի կուրծքն. օգտէ, եւ անուշ գինի եւ հաւկթի դեղնուց թերխորով տուր. օգտէ աստուծով։

Ա՛ռ Ա կուտ ղալիայ, միսք ԺԲ դրամ, գինով տրորէ՛ որ խմէ. խիստ լաւ է։