Օգուտ Բժշկութեան

Որ չհալի կերակուրն ի ստամոքին վատուժութենէն կամ ի տաքէ եւ կամ ի հովէ լինի

Պատճառ որ ի հովէ լինի

Ապուճարեհն ասէ, թէ այն որ Աստուած զստամոքն տաք է ստեղծել, կամ ի սուր սաֆրայէ որ յաւելցել է եւ զբնութիւնն տաք արել է։

Նշան որ ի տաքէ լինայ այն է, որ թուքն որպէս խուխ լինայ, եւ ծարաւ շատ լինի, եւ կերակուրն ի բերանն լեղի լինի, եւ սուր. եւ այն որ Աստուած ստեղծեր է՝ նա ի ժիր Ա ցեղ լինայ։

Ստածումն որ տաքէ լինի։

Ապուճարեհն ասէ, թէ ի տաքէ լինի՝ դեղն այս է. - ա՛ռ թթու սերկեւիլ Ա բաժին, եւ հին գինի Ա բաժին, եւ տապարզի շաքար Ա բաժին, զամէնն եփէ՛ մինչեւ թանծրանայ։ Եւ զայս դեղս ի բան տար. օգտէ. - ա՛ռ վարդ յիստակած Ժ դրամ, եւ տապաշիր Ե դրամ, աղտոր յիստկած Գ դրամ, մազտաքէ, սուք, գղթոր Ա Ա դրամ, սեւ հալիլայ եւ պալիլաճ եւ ամլաճ Գ Գ դրամ, եւ շաքար ամէն դեղերուն չաք, եւ ամէն օր տո՛ւր անօթեց Գ դրամ. եւ պաղ ջուր խմէ ի վերայն։ Եւ երկթի աղտով մաճունն օգտէ։

Մասեհն ասէ, թէ դեղն այն է որ ի տաքէ լինայ. - ի բասիլիկէն երակ առնես, եւ լուծումն այնես դեղին հալիլայով, եւ զաղտորին կուրսն տաս եւ Բ ազգ նռան ջուր. եւ գարեջուր տաս եւ թթու թան եւ ազոխ ապուր. օգտէ։

Սապիթ Կուռանն ասէ, թէ տո՛ւր կուլանկուպին. եւ կարմիր վարդ եւ տապաշիր խառնէ եւ տո՛ւր, եւ թէ փորն ուժով լինայ՝ հնդուպէի ջուր տուր եւ խիարշամպով. եւ յորժամ կակղանայ՝ սրքնճուպին տուր, եւ մաշ տուր դդմով եւ որ նման է սոցա, եւ ստամոքն սրբէ՛ հալիլայով, եւ շահթառայ եւ գարէջուր եւ կուլպայ շաքրով, եւ յամէն հով եւ չոր իրաց պահէ՛ զքեզ, եւ հով եւ թթու իրվի կեր. օգտէ։

Պատճառ որ ի հովէ լինի

Սահակն ասէ, թէ այս շատն ի մարսողութեան ուժուն ի պակասութենէն լինայ, որ կերակուրն ծանրանայ, եւ կամ ի սավտայէ եւ պալղամն ժողվելուն լինի ի ստամոքն, վատուժի։

Նշան որ ի հովէ լինայ, այն է որ պալղամն յաւելնալուն լինայ, այն որ թթու ձգռտայ եւ թուքն թթու լինայ եւ շատ թքնու եւ քիչ ուտէ կերակուր. եւ այն որ սավտայէ լինի՝ այն է որ սավտայ փսխէ։

Ստածումն որ ի հովէ լինի։

Դեղն այն է, որ սրքնճուպին շարապով ուտէ. Ժ դրամ եւ կէս յօտի խամ խառնէ, որ ստամոքն ուժովնայ։ Եւ թէ ցաւն ուժով լինի՝ այս դեղս օգտէ. - Ա՛ռ սնպուլ եւ զանճապիլ եւ սաւտ Ա Ա դրամ, խառնէ՛ ի կուլանկուպինն եւ ի յօտն, ի մազտաքէն, եւ տո՛ւր. օգտէ. եւ թէ կուլանկուպին տաք ջրով խմես՝ զստամոքն ուժովցնէ եւ այնոց օգտէ, որ ստամոքն խիստ տաք չի լինի որ զտաք ճուարիշն չկարնայ ուտել. եւ տո՛ւր զայն կերակուրքն որ զստամոքն ուժովցնէ. եւ քամոնին օգտէ։ Եւ դեղս հով ստամոքին օգտէ եւ լաւ քան զքամոնին. - Ա՛ռ խունկ եւ սաւտ եւ օթխօր եւ զանճապիլ եւ ղրֆայ եւ խօլինճան եւ շոնիզ Ե Ե դրամ, նանխու ԺԵ դրամ. զամէնն ծեծէ՛ եւ մեղրով շաղվէ՛ եւ մաճուն արա եւ տո՛ւր. օգտէ. եւ տո՛ւր այարիճ ֆայղարայ, եւ կշտու վերաբերութիւն տուր այնել. եւ տո՛ւր զխնկին ճուարիշն. օգտէ. եւ զտաք տիմէտնին տուր ստամոքին վերայ դնել, օգտէ. եւ կապարին թուռշին տուր։ Եւ թէ պալղամէ լինայ՝ տո՛ւր սամթով վերաբերութիւն այնել եւ զհապի այարիճն տուր. եւ սրքնճուպին մազտաքով եւ օշինտրի շարապով եւ տիրֆիլ. եւ այս ամէնն օգտէ պալղամին։ Եւ թէ սավտայէ լինայ՝ տո՛ւր զմտպուխ աֆթիմոնին եւ արա՛ զսավտային դեղերն որ գրած է. եւ պատրաստէ՛ հով եւ չոր իրաց, եւ օգտէ աստուծով։