Օգուտ Բժշկութեան

Խոց որ ի ստամոքն լինայ եւ կամ արուն եւ կաթն պաղի մէջն

Պատճառ ստամոքախոցին

Մասուային որդին ասէ, թէ ուռէց է, որ ճղքել է եւ տեղն խոց է եղել. եւ կամ սուր խառնուած է իջել ի գլուխն եւ ժամանակաւ զստամոքն խոց է արեր։

Նշան ստամոքին խոցին այն է, որ սուր եւ կամ թթու ուտէ՝ ստամոքն ցաւի, եւ բերանն ի վեր տայ, եւ արտաքս զէտ թարախ ելանէ խառն, եւ թիկնամէջն մինչեւ ի պորտն ցաւի։

Ստածումն ստամոքին խոցին։ Դեղն այն է, որ տաս մեղրաջուր եւ ճուլապ։ Եւ թէ յիմանաս որ ցաւն ի տաքէ լինի՝ տո՛ւր յայն ժամ զայս դեղերս. շատ օգտէ. - ա՛ռ խունկ, աղբրաց արիւն Ե Ե դրամ, եւ ճուլինար եւ քահրուպար Բ Բ դրամ, եւ հայկաւ Գ դրամ. զամէնն աղա՛ եւ մաղէ՛ եւ տո՛ւր բռնող մրգերով, եւ սերկեւիլի ջուր եւ խնծորի եւ որ նման է սոցա։

Դէվճանիսն ասէ, թէ ի ստամոքն խոց ի փթած մսէ լինայ՝ դեղն այս է, որ այարիճի ֆայղարայ տաս, որ զփթած միսն բաժնէ եւ վայր հանէ եւ սրբէ զստամոքն. եւ յորժամ սրբի՝ տո՛ւր թան կամ սերկեւիլի շարապ, եւ նարտան եւ գարէջուր եւ նռան ջուր, որ անօթեց խմէ. եւ գառին եւ ուլի միս քացխով։ Եւ թէ ցաւն ի ստամոքին բերանն լինի՝ դեղն սամխ եւ քիթրան է որ ուտէ, եւ կուրս քահրուպարն, որ օգտէ ստամոքին խոցին։ Յորժամ հիւանդն փսխէ՝ եւ մրգերուն ըռուպն շատ օգտէ, եւ սերկեւիլի եւ խնծորի ըռուպն լաւ օգտէ, եւ օշինդրին եւ ղաֆէթին ըռուպն օգտէ։ Եւ թէ ստամոքն խոց եւ փորն կապ լինայ՝ տո՛ւր խիարշամպայ եւ լուծէ՛ զփորն. եւ թէ փորն խիստ լուծ լինայ՝ հիւանդին վնաս է. եւ տո՛ւր զտապաշիրին ղուրսն. շատ օգտէ. եւ սերկեւիլի ըռուպ. եւ խնծորի, կապէ՛ զփորն որ չի վնասի. ամէն դիմօքն օգտէ աստուծով։

Պատճառ որ արուն կամ կաթն պաղի

Մասեհն ասէ, թէ կաթն եւ մածունն շատ ուտելուն լինայ, կովու եւ ոչխարի կաթն, որ ծանր լինայ եւ շատ ժողվի արիւն ի ստամոքն եւ թանծրանայ։

Նշան որ արիւն եւ կաթն պաղի այն է, որ խելքն երթայ, բահրակ որ կաթն մածնով ուտէ եւ պաղ քրտնի. եւ ջերմն այլ լինայ. եւ արեան պաղելուն նշանն այն է, որ ստամոքն տաք լինայ եւ ջերմն խիստ։

Ստածումն արեան եւ կաթին։

Մասեհն ասէ, թէ դեղն կաթին որ ստամոքն պաղի՝ այն է, որ մատն արկանէ եւ փսխէ. եւ խնծորի ջուր եւ մեղր յիրար խառնէ եւ անօթեց ուտէ. եւ եղկ ջուր խմէ. եւ յետոյ պղպեղ ծեծէ եւ մեղրով շաղվէ՛ եւ տո՛ւր. օգտէ աստուծով. եւ թէ կէս դրամ կամ Ա դրամ լապստկի խախացք եղկ ջրով խմէ անօթեց՝ օգտէ։ Եւ թէ այսով չի յաջի՝ դեղն այն է, որ բացվենեկին զջուրն եւ զշեհին եւ զդաղձին, որն որ լինայ, եւ քիչ մն աղ խառնէ եւ անօթեց տուր. օգտէ եւ սրբէ զստամոքն. եւ տո՛ւր ղալիայ մսով եւ հին գինի. եւ քիչ կերակուր ուտէ. եւ թանծր կերակուր չուտէ, որպէս պախրու միսն եւ ոսպն եւ որ նման է սոցա. թանն եւ մածունն այլ զէն է։

Մասուային որդին ասէ, թէ դեղն այն է որ արիւն պաղի ստամոքն՝ Բ դրամ մանեխ ծեծէ եւ տո՛ւր որ խմէ. թէ զհաշան ջրով դրջես եւ եփես եւ ջուրն եղկ տաս որ խմէ՝ օգտէ եւ սրբի ստամոքն. եւ լատիֆ կերակուր տուր, եւ զերպայ եւ հաւձագ, եւ եփես զերպայով։

Հունան ասէ, թէ արիւն որ ի ստամոքն պաղի՝ դեղն այս է, որ լապստկի խախացքն անուխի ջրով Ը դրամի չաք եւ քիչ մն այլ աղ խառնէ եւ ծեծած լինայ, եւ տո՛ւր որ խմէ անօթեց. շատ օգտէ աստուծով. ամէն։