Օգուտ Բժշկութեան

Ղասայեան, որ է սրտին պղտորիլն եւ խառնակիլն մարդուն

Պատճառ որ ի տաքէ լինի

Մասրճուէն ասէ, թէ լինի ինքն ի սաֆրայ խլտէն, որ ի ստամոքն ժողվի, եւ ազգի ազգի լինի, կա՛մ ի ստամոքին աստառն, եւ կամ ի կաշին լինայ։

Նշան որ ի տաքէ լինայ այն է, որ անօթեց բերնին համն լեղի լինայ եւ շատ ծարվի, եւ թէ զձեռքդ ի վերայ ստամոքին դնես՝ խիստ տաք լինի, եւ դեղին գոյն փսխէ։

Ստածումն որ ի տաքէ լինի։

Մասրճուէն ասէ, թէ այն որ ի սուր խլտէ լինի՝ տո՛ւր գարէջուր եւ սրքնճուպին եւ նռան ջուր, եւ փսխել տուր եւ զանձն սրբէ՛ եւ զփորն լուծէ՛ մրգաջրով. եւ յորժամ գիտենաս որ ստամոքն յիստկեցաւ՝ տո՛ւր հաւձագ ազոխի ջրով, եւ ջրովն տապաշիր տուր որ զծարաւն կտրէ. եւ իսպիտակ սանտալ եւ կարմիր եւ քաֆուր տրորէ՛ վարդի ջրով եւ օծէ՛ ի սիրտն եւ ի ստամոքն։ Եւ թէ ի սաֆրայէ լինի՝ արա՛ կակուղ հոկնայ. տո՛ւր սալոր եւ թմրհնտի եւ սրքնճուպին որ զփորն լուծէ, եւ խնծորի շարապ եւ ըռեւաճի շարապ եւ ազոխի. եւ թէ հիւանդն վատուժ լինի՝ տուր հաւձագ նարտանով եւ ազոխով. օգտէ։

Ֆաւլօսն ասէ, թէ շատ լինի ցաւն եւ հիւանդն ուժով լինի՝ դեղն այն է, որ ի բասիլիկէն երակ առնես, այն որ ի պտի ասեն, որ խաղի ցաւն. եւ թէ ջերմն այլ ունենայ՝ տո՛ւր զփրփրեմի ջուրն եւ ծորին, եւ գարէջուր նռան հատով. եւ յայն ժամ ցաւուն վերջքն լինայ՝ զաղտորին մուզաւարան տուր եւ զազոխին. եւ զստամոքն պաղեցո՛ւ սանտալով եւ քաֆուրով եւ վարդէջուրով եւ սերկեւիլի ջրով։ Եւ թէ այս պօհրանին մէջն հանդիպի եւ մարդն վատուժ չի լինի՝ դեղն այն է որ ի կիֆալէն եւ բասիլիկէն երակ առնեն յաջ դիհէն. եւ թէ փորն կապ լինի՝ կակուղ հոկնայ արա եւ թթու մրգեր տուր եւ զծղիքն կապէ. օգտէ աստուծով։

Պատճառ որ ի հովէ լինայ

Մասէհն ասէ, թէ լազիճ պալղամէ լինի, որ ի ստամոքն ժողվի, եւ կամ յաղի պալղամէ, եւ յաւելի կերակրէ որ այս լինի որ այսպէս ցաւ ընծայէ ի մարդն։

Նշան որ ի հովէ լինի այն է որ ի լազիճ պալղամէ լինայ այն է, որ բերնին համն թթու լինի. եւ այն որ յաղի պալղամէ լինի՝ որ բերնին համն աղի լինի, եւ այն որ յաւելի կերակրէ է։

Ստածումն որ ի հովէ լինի։

Մասէհն ասէ. թէ ի պալղամէ լինայ՝ տո՛ւր սրքնճուպին եւ հապի այարիճով լուծումն արա մինչեւ սրբի ստամոքն, եւ ծոմ կենալն այս ցաւուս շատ օգտէ. եւ սերկեւիլի շարապ նռան ըռուպով, որ ի մէջն աննուխ լինի, եւ հին գինին օգտէ. եւ տո՛ւր զերպայ եւ սիսռան ջուր. եւ ցաւուն ի վերջքն տո՛ւր աղաւնոյ ձագ, եւ շուտով ի բաղնիս մուտ, եւ օծէ՛ հանապազ զստամոքն սնպուլի ձիթով։ Եւ թէ յաղի պալղամէ լինայ՝ տաս սրքնճուպին մեղրաջրով եւ հին գինի եւ տէհուճի միս եւ ղալիայ, եւ քիչ մն կաթն խառնէ, եւ հանապազ մազտաքէ ծամէ։ Եւ թէ սավտայէ լինի՝ պիտի որ զփորն արգիլեն. եւ դեղ արա հոկնայով եւ յամէն վաղն տո՛ւր նռան եւ խնծորի ըռուպ։

Զաքարիային որդին ասէ, թէ ի շատ կերակուր ուտելուն լինի՝ դեղն այն է, որ կերակուր քիչ ուտէ եւ զստամոքն ուժովցնէ. եւ թէ ստամոքն ուռի՝ իր համարն զիւր ստածումն արա. օգտէ։

Սահակն ասէ, թէ այս ղուրսն շատ օգտէ այնոց, որ ոչ մարսէ եւ քիչ ուտէ. - Ա՛ռ կարօսի հունտ եւ անիսօն Ժ Ժ դրամ, օշինտր Ժ դրամ եւ ըռամաք եւ սալիխայ Ի Ի դրամ, պղպեղ եւ կղբու ձու բ Բ դրամ. զամէնն աղա՛ եւ մաղէ՛ եւ ղուրս արա եւ տո՛ւր ժմուն Բ մթխալ. եւ վարդին ղուրսն շատ օգտութիւն կառնէ, եւ նռան շարապն օգտէ աստուծով։