Օգուտ Բժշկութեան

Որոյ փորուն արիւն լուծի կամ լերդէն որ տուսանտարիան է որ է լերդին աւիրելն

Պատճառ

Գեղիանոս ասէ, թէ յաւելի արենէ լինայ, որ ի լերդին երկնին լինայ, եւ կամ հալողական ուժուն պակասութենէն լինայ, կամ տաք պեղծ խլտէ լինայ, կամ լերդն ուռի։

Նշանքն։ Գեղիանոս ասէ, թէ նշանն այն է որ արիւն գալուն այս է, ցաւ չի լինայ եւ արիւն Ա հեղ գայ. այն որ վատուժութենէ լինայ կամ արեանն յաւելնալուն՝ գունն խիստ կարմիր լինայ եւ ծարաւ լինայ։

Ստածումն։ Գեղիանոս ասէ, թէ պատեհ է բժշկին. որ զայս ցաւուս նշաննի աղէկ իմանայ, եւ թէ այս արիւնն ի լերդի՞ն խոցուն է կամ յաղէցն խոցուն. եւ յորժամ ստածէ՝ վնաս չառնէ եւ չսպանէ զհիւանդն։ Եւ բաժանումն այս Բ ցեղ ցաւուն այն է, որ արիւնն ի յաղեց խոցէն գայ՝ ի հետն պալղամ եւ դախիրայ խառն գայ, արիւնն քչիկ լինի, մակար երակ բացվի որ արիւն շատ գայ, եւ այն որ լերդին խոցէն է՝ յիստակ ու շատ արիւնէ եւ Ա հեղ գայ եւ յաջ դիհն ցաւի, եւ այնով իմանաս։ Եւ թէ յաւելի արենէ լինայ՝ չէ պատեհ որ բռնես, անձինն զէն չառնէ. բայց թէ խիստ շատ գայ՝ բռնէ՛ որ հիւանդն չի վատուժի։

Դեղ լերդին խոցին, որ բնութեան ի տաքութենէ լինայ։ Տո՛ւր գարէջուր հայկաւով եւ տապաշիրով, եւ ղուրսի տապաշիր եւ քահրուպար եւ սերկեւիլի ըռուպով անօթեց. եւ Բ ցեղ սանդալ եւ հայկաւ եւ աղտոր եւ գառնալեզվի քամուքսն եւ վարդէջուր սպեղանի արա, ի լերդին դիր, եւ ծոր տուր սերկեւիլի սրքնճուպինով եւ փրփրեմի հնդով եւ սերկեւիլի եւ խնծորի ըռուպով։ Եւ յորժամ պակսէ՝ տո՛ւր հաց, որ դրջած լինայ ի նռան ջուրն, տո՛ւր տանծ եւ սերկեւիլ եւ ալուճ։ Եւ այն որ լերդին ուռէցէն լինայ՝ նա յիր համարն յիշած է, եւ այն հալողականին ուժովութենէն լինայ՝ զլերդն պիտի որ ուժովցնեն, որ յիր համարն յիշած է։

Եւ թէ Ժ դրամ կովու եղն Կ դրամ նռան ջուր խառնեն եւ տան՝ տուսանտարիային շատ օգտէ։

Պատճառ

Ըռուֆօսն ասէ, թէ յաւելի արենէ լինայ, որ ժողվի ի լերդն, պատճառ այն է, որ քիչ շարժի, եւ լերդն վատուժի եւ զկերակուրն լման արիւն չկարէ առնել։

Նշան։ Ըռուֆօսն ասէ, թէ այն որ աւելի արենէ լինի այն է, որ արիւն մէկ հեղ գայ, եւ կերակուրն չառնու. եւ այն որ լերդին վատուժութենէն՝ այն է, որ կերակուր չառնու, եւ արիւնն որպէս մսի ջուր գայ։

Ստածումն Ըռուֆօսն ասէ, թէ յաւելի արենէ լինայ, որ ի լերդն ժողվի՝ չէ պատեհ որ զինքն շուտ մն բռնեն։ Կամ խիստ վատուժի՝ նա բռնէ՛. եւ այն որ լերդին վատուժութենէն լինայ՝ զայն իրվին տուր, որ զլերդն ուժովցնէ, որպէս ըռեւաճի ըռուպ եւ ծորի շարապ եւ ղուրսի տապաշիր եւ մատնէհար կաւ։ Եւ զայս սֆուֆս տաս լաւ է. - Ա՛ռ ծոր Գ դրամ, եւ վարդ Զ դրամ, եւ սանտալ եւ տապաշիր եւ զամխ եւ նշայ Բ Բ դրամ, եւ աւելուկի հունդ Դ դրամ, տո՛ւր խնծորի ըռուպով. եւ թէ Բ դրամ սանտալ եւ վարդ Ե դրամ եւ Կիպրոսի կաւ եւ վարդի քամուքսն խառնէ՛ եւ կտաւով ի վերայ լերդին ձգէ։ Եւ թէ հիւանդն վատուժ լինայ՝ տո՛ւր տէհուճի միս եւ կաքվի եւ տուռէճի եւ մանր դալար ձուկն, ծորով եւ աղտորով լինայ եփած։ Եւ թէ նստոյտեղացն գայ արիւն՝ նա նստոյտեղն կսկծէ եւ ցաւի. եւ պորտն եւ փորն ցաւի. ծանրութիւն եւ ոլոր չի լինայ, եւ նստոյտեղն ճղքի. եւ դեղն այն է, որ կտոր մն արճիճ տրորէ՛ եւ կաթ կաթ վարդի եղ կաթեցու եւ հանց որ զերթ մորհամ լինայ եւ քիչ մն քթան այրած եւ հաւու ճրագու եւ իսպիտակ մոմ եւ սպանդան, որ է մանեխն, եւ աֆիոն յիրար խառնէ եւ մորհամ արա եւ օծէ քանի մն հեղ. օգտէ։ Եւ որ ի ասկից զատ լինայ՝ նա սուր լինայ եւ այլ ցեղ մն է։