Օգուտ Բժշկութեան

Որոյ ծիծն ցաւի կամ կաթն ի մէջն կապի եւ չգայ

Պատճառ ծծին ցաւուն

Գեղիանոս ասէ, թէ լինայ ի տաք խառնուածոց, որ բնութիւնն փոխէ, եւ կամ պալղամի եւ սավտայի խառնուածոց, որ յաւելնայ եւ զայս ցաւս առնէ։

Նշան որ ի տաքէ լինայ այն է, որ ցաւն սուր լինի, տեղն տաք. եւ այն որ ի հովէ լինի՝ ցաւն հայհանդ լինայ եւ տեղն հով լինի։

Ստածումն ծծին ցաւուն։

Գեղիանոս ասէ, թէ ի տաքէ լինի պատճառն՝ ա՛ռ Բ խիարի հունդ եւ փրփրեմի հունդ եւ խաշխշի. ծեծէ՛, յիրար խառնէ եւ տո՛ւր ամէն օր Բ դրամ. եւ սաճազնիայ տուր. եւ գէր հաւու ձագ ազոխով եփած, եւ ջրախառն գինի տուր քիչ քիչ որ խմէ։ Եւ թէ հովէ լինայ պատճառն՝ զտաք իրվին, որպէս ծեծած քամոն եւ կարօս. եւ թէ զպապունաճ եւ զքամոնն ծեծես եւ յեսմէկի ձիթով շաղվես եւ օծես ի վերան. եւ այն կերակուրքն որ սավտայ ընծայէ մի՛ տար, եւ քաղցր իրվի կեր։

Մատային ասէ, թէ զկաթն յորդորէ՛, կաթն եւ սամթին ըռզիանին հունդն եփես եւ ջուրն խմես եւ սիսռան ջուրն. եւ ցորեն եփէ պախրու կաթով եւ ըռզիան խառնէ. եւ հանապազ դալար ըռզիան կեր որ կաթն առնէ. եւ զայս սֆուֆս փորձել եմ աստուծով. - Ա՛ռ սամթի հունդ Գ դրամ եւ շոնիզ Ե դրամ, զերկուսն ծեծէ՛ եւ յիրար խառնէ, եւ յամէն օր տուր Բ դրամ. եւ ածու կաթն խմէ. եւ կարօսի հունդ եւ անուխ եւ նանխու եւ սամթի հունդ եւ ըռզիան ծեծէ եւ մեղրով շաղվէ՛ եւ տո՛ւր, եւ գարէջուր ըռզիանով եփած, եւ բանճի տակով եփած, եւ օծէ՛ ի վերայ ծծերուն. օգտէ աստուծով։

Պատճառ կաթն կապելուն

Մասրճուէն ասէ, թէ յաւելի տաքութենէ լինայ, որ զգիճութիւնն ի յինքն քաշէ, կամ ի հովութենէ, որ ի բնութիւնն զէն հասցնէ եւ զկաթն պաղեցնէ։

Նշան կաթն կապելուն այն է, որ ծիծն չոր լինայ եւ թոռմած. եւ թէ ի վերան ձեռդ դնես՝ տաք լինայ. եւ այն որ ի հովէ լինի՝ տեղին հով լինայ, եւ ցաւն պակաս լինայ։

Ստածումն կաթին կապելուն։

Մասրճուէն ասէ, թէ այս ցաւս որ հովէ լինայ՝ տո՛ւր զտաք իրվին։ Եւ այս տիմէտս օգտէ. - Ա՛ռ մոմ եւ մանուշկի ձէթ եւ հաւկթի դեղնուց. զամէնն որպէս մորհամ արա եւ օծէ՛ ի վերան. եւ թէ զպապունաճն եւ աքլիլմէլիքն եփես եւ զջուրն եղկ տաս որ խմէ՝ շատ օգտէ. եւ օծէ՛ լուապնի եւ ձէթեր. եւ դալար գինծ եւ փրփրեմ զերկուքն այլ ծեծէ՛ եւ սպեղանի արա. եւ թէ շնխաղողի տերեւն եւ զկաղամբն ծեծես եւ մուռ եւ զաֆրան խառնես եւ օծես՝ օգտէ։

Սահակն ասէ. թէ այս ցաւս հովէ լինի՝ ա՛ռ ըռզիանի հունդ եւ սամթի, ծեծէ՛ եւ մեղրով շաղվէ. եւ տո՛ւր սուսանի եւ խիրու եւ նռճէսի ձէթ. որն որ լինի օգտէ. եւ ամէն հով իրաց մի՛ տար։ Եւ թէ արիւնն կապի ի ծծին մէջն՝ դեղն այն է, որ բակլայի ալուր մեղրով մորհամ արա եւ օծէ. եւ հանապազ ի վերան տաք ջուր լից եւ քիչ մն հոռոմ ձէթ խառնէ. եւ զհուլպան եւ զկտաւատն, զհաշան ջրով եփէ՛ եւ լվա՛ տեղն այն ջրովն. եւ թէ զշուշման այրես եւ ծեծես եւ մեղրով շաղվես եւ օծես՝ օգտէ. եւ չոր հացն ծեծէ՛ եւ մաղէ՛ եւ հուլպայ եւ կտաւատ յիրար խառնէ եւ թզի ջրով շաղվէ՛ եւ սպեղանի արա. օգտէ աստուծով։