Օգուտ Բժշկութեան

Ման որ է քալաֆն եւ պարաշն եւ նամաշն եւ քանճիտայ

Պատճառ քալաֆին եւ պարաշին

Մասուային որդին ասէ, թէ այրած արիւնին գոլոշէն լինայ, որ բնութիւնն զինքն ի կաշին քշտէ եւ լինի այսպէս։

Նշան քալաֆին եւ պարաշին այն է, որ երեսն եւ կամ ի յանձն սեւ սեւ կէտեր լինի եւ տեղն խոշոր լինայ. եւ պարաշն այն է, որ կանանչ գուն լինի եւ սեւ գուն լինայ։

Ստածումն քալաֆին եւ պարաշին։

Մասուային որդին ասէ, թէ այս ցաւս ի կաշուն ի դուրսի դիհն լինայ ի պեղծ աւելվածոց որ ի ներսն լինայ, եւ բնութիւնն զինքն ի կաշին ուղարկէ. եւ այն պատճառովն կաշուն գունն փոխի ի բնութենէն. եւ իր ստածումն դժար է։ Եւ յառաջն պիտի որ զանձն յիստակեն ի պեղծ խառնուածոց, յետոյ աղէկ կերակուր։ Եւ թէ որ տէրն առողջ մարդ լինայ եւ թէ պատճառն այս ցաւուս ի հովէ լինի՝ դեղն այն է, որ ի բաղանիս մտէ եւ տաք ջուր ի վերան լնու, եւ ի տաք պառկի, եւ գինի խմէ եւ մսի ջուր տաս։ Եւ դեղ մանին այս է, որ երակ առնես եւ լուծման դեղ տաս, որպէս մրգաջուր եւ պանրաջուր. եւ մի՛ ուտել զայն իրվին որ սավտայ ընծայէ։ Եւ զայս օծէ. - ա՛ռ բողկի հունդ եւ մանեխ եւ փանճաշկի ծիրտ եւ եղեգան տակ եւ նշի եղ եւ պորայ եւ թրմուս եւ տուղտ. զամէնն մանր ծեծէ եւ բողկի տերեւի ջրով շաղվէ՛ եւ ի բաղնիսն ի յանձն օծէ։ Եւ թէ մանն սեւ լինայ՝ դեղն այս է. - ա՛ռ պղպեղ եւ քամոն, եւ դրջէ՛ եւ ծեծէ՛, եւ քիչ մն զաֆրան. եւ թէ զռեւանդն ծեծէ՛ եւ քացխով շաղվէ՛ եւ յորժամ ի բաղնեցէն ելնէ՝ օծէ՛, եւ օգտէ, եւ պինդ լվա։

Եւ թէ զսեւ խարպախն մանր ծեծեն, թրմուսով եւ մեղրով խառնեն եւ յերեսն օծեն զմանն տանի կամօքն աստուծոյ։

Պատճառ նամաշին եւ քանճիտային

Ապուճարեհն ասէ, թէ սավտայի խառնվածէ լինայ, որ ի կաշուն ներքեւն բնութիւնն տանի, եւ այրած արեան պուխարէն լինայ։

Նշան նամաշին եւ քանճիտանին այն է, որ գունն կանանչ լինայ եւ կամ կարմրութիւն քշտէ. եւ քանճիտան այն է, որ սեւ լինայ, եւ հիմն ցաւուն ուժով լինայ. եւ յարապն խալ ասէ։

Ստածումն նամաշին եւ քանճիտանին որ ի սաֆրայէ լինի։ Դեղն այն է, որ երակ առնուս եւ թմրհնտու ջրով լուծումն առնէ, եւ սալորի ջրով լուծումն առնէ եւ դեղին հալիլայով. եւ Ա դրամ դեղին հալիլայ տրորէ, եւ Ա դրամ այարիճի ֆայղարայ խառնէ ի սրքնճուպինն եւ տո՛ւր. փորձած է. եւ տո՛ւր քաղցր եւ թթու նռան ջուր. եւ թէ սրքնճուպինն քիչ մն տապաշիր եւ քաֆուր խառնես եւ տաս. եւ թէ դալար գնծաջուր եւ գարու ալուր յիրար խառնէ եւ օծէ՛. եւ ա՛ռ ձիթենոյ տերեւ եւ ջրով եփէ եւ հանապազ ի վերան լից եւ լվա՛. շատ օգտէ։ Եւ թէ այս ցաւն աղի պալղամէ լինայ՝ դեղն այն է, որ Ա նուկի սապռ ծեծես եւ յիրար խառնես եւ տաս որ խմէ. եւ Ա մթխալ քապապայ տուր կարմիր շաքրով ուտէ. օգտէ, փորձած է։ Եւ զաղտորն դրջէ՛ ջրով եւ քամէ՛ եւ ա՛ռ յիրմէն Դ նուկի, եւ Ա դրամ ուպհուլ խառնէ, եւ անօթեց տուր որ խմէ. եւ թէ գարու ալուր եւ քարօս ծեծէ եւ յիրար խառնէ եւ օծէ՛, եւ օգտէ։ Եւ թէ պատճառն ի սաֆրայէ լինայ՝ երակ առ. եւ յամէն օր Բ Գ հեղ եղկ ջուր նիստ. եւ կերակուր՝ մասուս եւ քացխով եւ մաշ եւ որ նման է սոցա։ Եւ տո՛ւր զայս որ խմէ - ա՛ռ քապուլի եւ սեւ Բ Բ դրամ, թրպութ կէս դրամ, ըռզիան կէս դրամ. զամէնն ծեծէ՛ եւ տո՛ւր որ խմէ. օգտէ աստուծով։

Եւ թէ զսապոնն իր չքօքն հինայ խառնես եւ վարդի ձիթով տրորես եւ ի մանն քսես՝ սրբէ. փորձած է աստուծով։