Օգուտ Բժշկութեան

Աթաշի փարսի եւ պսուր որ անձն ի վեր տայ

Պատճառ աթաշի փարսուն

Գեղիանոս ասէ, թէ լինի տաք արենէ եւ այրած պաղամէ, որ յիրար խառնի եւ բնութիւնն ի յանձն ուղարկէ։

Նշան աթաշի փարսուն այն է, որ այն տեղն որ ցաւն է՝ ուռէց լինայ եւ քերվի եւ բշտէ, եւ հանց թուի, թէ ի կրակն է այրել մարդուն զօդուածն։

Ստածումն աթաշի փարսուն։

Գեղիանոս ասէ, թէ երակ առ, եւ թէ չկարես՝ ապիկիս արկ. եւ աղէկ կերակուր տուր. եւ յետոյ զայս դեղն օծէ. - Ա՛ռ սպիտակ դեղ եւ իսպիտակ սանդալ, եւ քիչ մն քաֆուր, խառնէ՛, նշի ձիթով շաղվէ՛ եւ օծէ՛. եւ թէ յաւելի գիճութիւն գայ յիրմէն՝ այս դեղն օգտէ. - Ա՛ռ հազազմաքի եւ զարտաչաւ եւ քաֆուր, յիրար խառնէեւ քասնու ջրով շաղվէ՛ եւ օծէ՛։ Եւ թէ ամէն ուռէցն թարախ ժողվի՝ նա ասղով պայթեցու եւ յետոյ իսպիտակ մորհամով որ քաֆուր լինայ՝ ստածէ։

Զաքարիային որդին ասէ, թէ բասիլիկէն երակ առ եւ օծէ՛ քաֆուրի մորհամ. եւ թէ չի յաջի՝ տզրուկ դիր որ պեղծ արիւնն քաշէ, եւ շատ ի շուրջ մի՛ գալ. եւ ոտն ի կախ նիստ. եւ թէ փսխես՝ լաւ է. եւ հով կերակուր կեր, եւ տաք մի՛ ուտեր. եւ քաֆուրի մորհամ օծէ. եւ թէ իսպիտակ մորհամ եւ ոսպ եւ նռան կեղեւ ծեծես եւ պաղ ջրով շաղվես օծես. եւ թէ սանտալ եւ մուրտասանկ, քաֆուր եւ իսպիտակ դեղ մանր ծեծէ եւ վարդէջրով շաղվէ՛ եւ օծէ ի հին լիմն եւ ի վերան դիր. եւ թէ զհին բամբակն ի վերայ դնես՝ շատ օգտէ. եւ յետոյ հայկաւ քացխով օծէ եւ պաղ ջրով լվա եւ դէմն օծէ։ Այս վերագրեալն շատ օգտէ աստուծով։

Պատճառ պսուրնու

Մասրճուէն ասէ, թէ լինի ի գիճութենէ եւ թանծր արունէ եւ ի սուր սաֆրայէ եւ յաւելնայ ի մէկ զօդվածն, եւ կամ յաղի պալղամէն գիճութենէն։

Նշան պսուրնու այն է, որ ի գիճութենէ թանծր արեանն լինի՝ այն է որ գունն կարմիր. եւ այն որ սաֆրային գիճութենէն լինի՝ սուր լինի ծարն. եւ այն որ յաղի պալղամէ լինի՝ գունն իսպիտակ լինայ։

Ստածումն պսուրին եւ վեր տալուն։

Մասրճուէն ասէ. թէ լինայ արեան ծանր գիճութենէ՝ եւ դեղն այն է, որ երակ առնես եւ ապիկիս արկանես. եւ տաս զամէն հով կերակուր. եւ փրփրեմի ջուր եւ սրքնճուպին եւ գարէջուր եւ զամէն հով իրվի. եւ պակսեցո՛ւ զհիմն ցաւուն։ Եւ այն որ սաֆրային գիճութենէն լինի՝ տո՛ւր մրգաջուր եւ քաղցր եւ թթու նռան ջուր եւ թմրհնդի, եւ պատրաստէ՛ ի քաղցր իրաց. եւ դալար գնծաջուր եւ քացախ եւ վարդի ձէթ օծէ հանապազ ի տեղին. եւ տուր հանապազ հաւձագ եւ զերպայ ազոխով։ Եւ այն որ պալղամին գիճութենէն լինի՝ լուծումն արա այարիճով. եւ տո՛ւր հապի այարիճ, եւ յետոյ օծէ՛ զտաք ձիթերն, որպէս սամթի եւ պապունաճի եւ ղուստի. եւ մի՛ տար զայն կերակուրն որ պալղամն ընծայէ, որպէս կաթն եւ մաձունն եւ դալար ձուկ եւ որ նման է սոցա. եւ տո՛ւր զտաք իրվին. օգտէ աստուծով։

Գեղիանոս ասէ, թէ դեղն այն է, որ լուծես զփորն այարիճով եւ սրբես զանձն, եւ տաս զտաք եւ զլատիֆ կերակուրն. եւ թէ զտիֆլան եւ զսազապն մանր ծեծես եւ քացխով շաղվես եւ օծես՝ օգտէ։ Եւ թէ ամէն անձն լման ի վեր տայ՝ ա՛ռ մուռ եւ դալար սազապ, քացխով տրորէ՛ եւ օծէ՛ զտեղին, եւ ի բաղնիս շատ մի՛ մտեր, մակար օծելուն ժամն. շատ օգտէ։